بازتاب گزارش بزرگان بر بورس
فضای آماری نسبتا مطلوب
بورس اوراق‌بهادار تهران مدتی است که نوسان‌های محدودی را در نماگرهای خود به‌نمایش می‌گذارد. این تغییرات محدود یا به‌عبارتی افت و خیزهای زیر یک‌درصد در کنار بهبود نسبی ارزش معاملات خرد بورس (سهام و حق‌تقدم) می‌تواند در کنار دیگر متغیر‌‌‌‌‌هایی که بهبود داشته‌‌‌‌‌اند، حاکی از متعادل‌شدن روند معاملات و همچنین شاخصها ارزیابی شود. این موضوع با توجه به آمار و ارقام نیز قابل‌لمس است، به‌طوری‌که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای پس از افت شدید خود و رسیدن به سطح یک‌میلیون و ۲۴۱هزار واحد در تاریخ ۴ آبان سال‌جاری که افت روزانه قابل‌توجه ۲درصدی داشت، با حمایت‌ها و محرک‌های دولتی تغییر مسیر داد؛ تا جایی‌که شاخص‌کل توانست ابرکانال ۳/ ۱میلیون واحد را باز‌پس گیرد و ۱۱ روز متوالی بورس تهران رنگ‌سبز را به خود ببیند. در همین بین با توجه به اینکه اعتماد عمومی یا به‌عبارتی احتیاط سرمایه‌گذاران خرد همچنان در بازار دیده می‌شود، اما ارزش معاملات خرد بازار بهبودهایی داشت و روند رشد خود را از ۱۱ آبان سال‌جاری شروع کرد. تمامی موارد گفته‌شده باعث شد تا شاخص‌کل پس از بازگشت به سطوح بالا و قدم گذاشتن به کانال ۴/ ۱میلیون واحد از تعادل معقول‌‌‌‌‌تری نسبت به گذشته برخوردار باشد. بر این اساس بازار سهام در تلاش است که این سطح از بهبود را با توجه به عوامل بیرونی اقتصادی و غیراقتصادی و نیز برخی ابهامات اجرایی در سازمان که برای عملیاتی‌شدن نیازمند زمان است، حفظ کند. با توجه به همین موضوع روز سه‌‌‌‌‌شنبه دماسنج اصلی بازار ۴۲/ ۰درصد رشد کرد و بیش از ۵هزار و ۸۰۰ واحد به ارتفاع خود افزود. به این‌ترتیب شاخص‌کل با ایستادن در سطح یک‌میلیون و ۴۱۴هزار واحد توانست بار دیگر تا محدوده‌‌‌‌‌ای افزایش یابد که در ۲۵ آبان ماه نیز قرار داشت. لازم به ذکر است که با توجه به نشست و برخاست‌‌‌‌‌های اخیر شاخصها، بازدهی شاخص‌کل از ابتدای سال‌جاری تا روز گذشته به ۴۳/ ۳درصد رسیده است. ارزش معاملات خرد بورس (سهام و حق‌تقدم) نیز طی معاملات روز یادشده رقم ۲هزار و ۱۵۵میلیارد‌تومان ثبت شد که این سطح از ارزش معاملات خرد بیش از دو هفته متوالی است که بهبود چشم‌گیری نسبت به ماه‌های گذشته دارد، اما در این میان نیز گفتنی است که خروج پول سرمایه‌گذاران خرد بورسی با توجه به حمایت‌های انجام‌شده از بازار و انتشار برخی اخبار امیدبخش در رابطه با برنامه‌های توسعه‌‌‌‌‌ای و بهبود بازار سهام ادامه داشت، به‌طوری‌که در این مدت تنها دو روز معاملاتی بازار شاهد ورود پول حقیقی‌‌‌‌‌ها بود. به این‌ترتیب روز گذشته نیز بورس تهران ۲۸میلیارد‌تومان خالص فروش حقیقی‌‌‌‌‌ها را در کارنامه خود به‌ثبت رساند که در این میان صنایع «اطلاعات و ارتباطات» و «محصولات شیمیایی» و همچنین «انبوه‌سازی» در توجه سرمایه‌گذاران بود. همچنین صنایع «خودرو و ساخت قطعات» و «چندرشته‌ای صنعتی» و «بیمه و صندوق بازنشستگی» بیشترین خروج پول حقیقی‌‌‌‌‌ها را به‌همراه داشتند. همان‌طور که قبل‌تر به فضای رو به بهبود بازار سهام اشاره شد، این موضوع را می‌توان با نگاهی دیگر به رفتار شاخص هموزن نیز توصیف کرد. از آنجایی‌که شاخص هموزن نمای بهتر و دقیقی‌‌‌‌‌تری از وضعیت سهام شرکت‌ها به نمایش می‌گذارد، با توجه به اینکه این نماگر ۸ روز متوالی با رشد همراه بوده، می‌توان چنین برداشت کرد که بسیاری از نمادها روند رو به بهبودی را به سبب انتشار اخبار مثبت از گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها سپری می‌کنند. انتشار اخبار مثبت از گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها که نسبت به دوره مشابه سال‌قبل بوده و همچنین بهبود رشد در ماه گذشته نسبت به تابستان نیز بیشتر شده‌است؛ عامل دیگری به‌حساب می‌آید تمایلات صعودی را در بازار تقویت کرده و باعث‌شده تا نگاه‌ها یا همان اعتماد مردم نسبت به سرمایه‌گذاری در بازه زمانی میان‌مدت نسبت به گذشته مثبت شود.
بهبود یا انسداد اعتماد
پس از اینکه بورس تهران تا سطوح ۶/ ۱میلیون واحد رشدهای پی‌درپی و بی‌وقفه‌‌‌‌‌ای داشت که به‌دنبال آن نیز بسیاری از متقاضیان برای سرمایه‌گذاری بدون آگاهی کامل از سازوکار و ویژگی‌های آن به این بازار جذب شدند، این اعتماد و هیجان سرمایه‌گذاری بسیاری از مردم، با برخی سیاست‌ها و فشارهای اقتصادی و غیراقتصادی روزبه‌روز از تاریخ ۱۹ مرداد سال۹۹ متزلزل و خدشه‌‌‌‌‌دار شد، تاجایی‌که تاکنون با برنامه‌‌‌‌‌ریزی و سیاستگذاری‌‌‌‌‌های مکرر برای بهبود بازار و بازگشت اعتماد عمومی برای باقی‌ماندن در بازار اجرا شده‌است، با این‌حال اعتماد ضعیف، خود را در قالب خروج پول حقیقی‌‌‌‌‌ها نمایان می‌کند، اما این امید وجود دارد که برخی تصمیمات عجولانه و ناکارآ تا حدود زیادی تعدیل‌شده و حمایت‌های صورت‌گرفته از بازار نیز نتایج بهتری نسبت به گذشته داشته باشد. حال سوال این است که با وجود فضای متعادل در معاملات آیا این اعتماد سلب‌شده در حال بازگشت به بازار است یا نیازمند زمان بیشتری است؟ نکته‌‌‌‌‌ای که در این میان حائزاهمیت است اینکه برای تعمیق معاملات و خود بازار باید زیرساخت‌ها و بسیاری از مقررات بازار به‌روز شوند تا در صورت بازگشت بورس به مسیر سود‌سازی و منطقی که قابل‌تحلیل و مقایسه با بازارهای جهانی باشد، مجددا چنین رکود معاملاتی و خروج سرمایه‌‌‌‌‌ای که در این دو سال‌اخیر رخ‌داده است اتفاق نیفتد، در مقابل نیز مساله‌‌‌‌‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که آیا حمایت‌های اخیر از بورس صرف جذاب‌کردن بازار و مناسب نشان‌دادن شرایط بازگشت به سرمایه‌گذاری برای پول‌های خارج‌شده از بازار است یا اینکه این حمایت‌ها با توجه به برخی چشم‌‌‌‌‌اندازها و برنامه‌ریزی‌‌‌‌‌های موثر صورت‌گرفته به تعدیل بازار برای بلندمدت منجر شود.
هرچه که باشد باید به این مورد اشاره کرد که بورس می‌تواند تاثیرات مهمی در اقتصاد داشته باشد، بنابراین باید توجه ویژه‌‌‌‌‌ای به توسعه زیرساخت‌ها از جمله فناوری، قوانین و مقررات و همچنین تسهیل در صدور مجوزهای مربوطه برای اجرای برخی تصمیمات شود.
نگاه بورس به بازار جهانی
بازارهای جهانی مدتی است که در بحبوحه تصمیمات فدرال‌رزرو و همچنین سطح عرضه و تقاضا قرار دارد که باعث‌شده قیمت‌ها در سطح جهانی در کنار رکود بسیاری از اقتصاد‌های جهانی و تورم بالا، دچار محدودیت در رشد قیمت شوند. از آنجا‌که بورس ایران نیز کامودیتی‌محور است و با تاخیر و گاهی نیز آنی از تغییرات بازارهای جهانی تاثیر می‌پذیرد، در مدتی که بازار سهام بهبود یافته و متعادل برخورد می‌کند، بسیاری از شرکت‌های دلاری یا کامودیتی‌محور نوسان بالایی را تجربه کردند که گاهی نیز باعث افزایش قیمت‌های برخی صنایع مانند پالایشی‌‌‌‌‌ها، پتروشیمی‌‌‌‌‌ها و فلزات اساسی شده که تمامی این شرکت‌های صادراتی و دلاری از شرکت‌های بزرگ و تاثیرگذار بر شاخص هستند، بنابراین یکی دیگر از عواملی که می‌توان محرکی قوی برای بورس تهران به‌حساب آید تغییرات نرخ در بازار جهانی است، اما از آنجا که در ایران تغییرات نرخ دلار بی‌‌‌‌‌وقفه است و عمده نوسان‌های شرکت‌های بازار که دولتی بوده و با فرمان قیمت دولت هدایت می‌شوند، تاثیرات بازار جهانی را به تاخیر می‌‌‌‌‌اندازد و روند منطقی را که باید طی کند، نمی‌کند، بنابراین از عمده دلایلی که معامله‌گران با احتیاط و دست‌به‌عصا، با وجود رشدهای اخیر بازار، حرکت می‌کنند؛ می‌توان به موضوع همسونبودن نسبی تغییرات بورس ایران با بازار جهانی و مجزا حرکت‌کردن آن اشاره کرد که تا حدود زیادی باعث سردرگمی سرمایه‌گذاران در تصمیمات خود می‌شود.
