جدال سرمایه‌گذاران بورسی
اگر روندی را که بازار سرمایه همواره در زمان ریزش طی می‌کند مرور کنیم، تجربه‌های قبلی به‌خوبی یادآور این نکته است که بازار همواره پس از ریزش تمام‌عیار و خروج پول سنگین با تردید سرمایه‌گذاران مواجه می‌شود. این در حالی است که طی گذر از شرایطی که در آن فضای تردید در معاملات شکل گرفته و همزمان با پایان اصلاح و ریزش بازار، روند معاملات به ثبات نسبی دست می‌یابد. در ادامه به ثبات رسیدن بازار سهام، جریان برگشت پول به بازار سرعت می‌گیرد؛ این دقیقا همان جایی است که میان کسانی که در بازار حضور دارند و کسانی که بیرون از بازار و صرفا تماشاچی هستند، وضعیت متفاوتی شکل می‌گیرد. برآیند اظهارنظرهای کارشناسان بازار یادشده حاکی از آن است که تداوم روند کنونی همچنان با تردید‌هایی مواجه است. این در حالی است بررسی‌های کارشناسان نشان می‌دهد، مهم‌ترین ریسک خارجی پیش‌روی بورس تهران، نوسانات بازارهای جهانی و تحولات و تحرکات سیاسی است. مهم‌ترین ریسک داخلی بازار در مقطع کنونی را هم می‌توان تبعات کسری بودجه فعلی و آتی و به تبع آن تداوم شرایط تورمی و نرخ بهره بدون ریسک در کنار تصمیمات و مواضع دولت و اثرات بودجه‌ای برشمرد.
انگیزه سرمایه‌گذاران
احسان رضاپور نیکرو، کارشناس بازار سرمایه، در این باره می‌گوید: «در بازار سرمایه طی روند کاهشی و استراحت طولانی‌مدت به‌رغم رشد بااهمیت ارزش دارایی‌های شرکت‌ها اعم از زمین، املاک، ماشین‌آلات و تجهیزات و در موارد زیادی سودآوری شرکت‌ها طی ماه‌ها و سال‌های اخیر بیش از دو سال و دو ماه روزهای منفی کسالت‌باری بر بازار سهام حاکم شده بود، اما از دهه دوم آبان‌ماه به دلیل مشاهده علائم حمایتی ناشی از بخشنامه ۱۰بندی و پیدایش روند افزایشی در بازار با پشتوانه‌هایی نظیر حرکت دلار در بازار آزاد و به دنبال آن دلار نیمایی و همچنین پالس‌های مثبت از بازارهای جهانی، با توجه به جذابیت‌های بنیادین و تکنیکال بازار با تغییر روند، این وضعیت جای خود را به روند افزایشی پرشتاب چندروزه داد؛ به طوری که تعداد خریداران حقیقی بازار که عمدتا به کمتر از ۱۰۰هزار کد حقیقی فعال کاهش یافته بود، مجددا به بیش از ۲۰۰هزار کد فعال رسیده و متوسط ارزش معاملات روزانه کمتر از ۲هزار میلیارد تومانی مجددا به بیش از ۴هزار میلیارد تومان بازگشته است که تداوم رشد و حتی تثبیت آن می‌تواند افزایش انگیزه سرمایه‌گذاران را در بازار تقویت کند.»
او چشم‌اندازی کوتاه‌مدت از بورس تهران ارائه و تشریح کرد: «افزایش قابل‌توجه دلار در بازار آزاد و رشد نسبی دلار نیمایی، کاهش محدودیت‌های کووید در چین و برگشت واحدها به چرخه تولید و تقاضا و همچنین کاهش شاخص دلار که به رشد و بهبود بازار کامودیتی‌ها منجر شد، مهم‌ترین فاکتورهای بنیادی اثرگذار بر تغییر و تداوم این روند خواهند بود. البته اظهارنظر در خصوص تداوم روند بهبود و رشد بازار سرمایه زود است و شرایط و شواهد فعلی نمی‌تواند به طور قدرتمند از این موضوع پشتیبانی کند؛ چرا که هنوز اما و اگرهای زیادی در درون و پیرامون بازار وجود دارد که موجبات نگرانی سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی را در پی دارد و سنگینی سایه آن بر بازار احساس می‌شود. شرایط پیرامونی می‌تواند موجب نوسانی‌شدن شاخص‌ها و نمادها با رسیدن به نقاط مقاومتی شود؛ هرچند در معدود شرکت‌هایی که انتشار اخبار یا گزارش‌های مثبت از تقویت سودآوری و بهبود وضعیت پشتیبانی می‌کند، می‌توان به عبور از مقاومت‌ها پس از اندکی استراحت امیدوار بود. تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که بازار به روند دلار وزن مهمی می‌دهد و چشم‌انداز دلار نیز با توجه به شرایط تورمی کشور و همچنین تقویت شاخص دلار طی یک‌سال گذشته انتظارات رشد قیمت دلار نیما را که اکنون بیشترین فاصله را با نرخ دلار آزاد دارد تقویت کرده و به‌عنوان محرک اصلی و اثرگذار بر سود شرکت‌ها می‌تواند نقش مهمی در روند آتی بازار ایفا کند.»
رضاپور به ریسک‌های موثر بر بازار اشاره کرد و گفت: «توجه به فاکتورها و عوامل موثر بر ریسک بازار هم برای سرمایه‌گذاران و فعالان بازارها بسیار مهم است. می‌توان مهم‌ترین ریسک خارجی را نوسانات بازارهای جهانی، تحولات و تحرکات سیاسی، تضعیف یا تقویت جایگاه و تعاملات و تبادلات اقتصادی با شرکا و رقبای منطقه‌ای و بین‌الملل و مهم‌ترین ریسک داخلی بازار در این مقطع زمانی را تبعات کسری بودجه فعلی و آتی و به تبع آن تداوم شرایط تورمی و نرخ بهره بدون ریسک در کنار تصمیمات و مواضع دولت و اثرات بودجه‌ای برشمرد. این عوامل در کنار تحولات و نارضایتی‌های اجتماعی متاسفانه باعث می‌شوند تا روند و فضای چندان مثبت و امیدوار‌کننده‌ای بر بازار حاکم نباشد و شدت گرفتن حواشی و اخبار مثبت و منفی مربوطه می‌تواند بازارهای مختلف از جمله بازار سرمایه، ارز و طلا را با نوسانات کوتاه‌مدتی مواجه کند. از آنجا که برای هر سناریو، احتمالات متفاوتی می‌توان متصور بود و اختلاف‌نظرها نیز در باب مسائل سیاسی و اقتصادی و تحرکات اجتماعی تاثیرگذار زیاد است، سرمایه‌گذاران با محتمل دانستن هر گزینه، می‌توانند ترکیب متفاوتی از ابزارهای بازار سرمایه را در سبد دارایی خود به کار گیرند. بنابراین بهتر است سرمایه‌گذاران با ارزیابی و مطالعات نظرات کارشناسی، وزن و احتمال هر سناریو را از منظر خود تخمین بزنند و با پذیرش مسوولیت و اطلاع از ابعاد مختلف عواقب تصمیم‌‌‌ها، به ترکیب بهینه با شرایط خود دست یابند.» وی می‌گوید: «این ترکیب می‌تواند به‌جز ترکیب‌‌‌‌های مختلف، اعم از سهام شرکت‌ها یا گواهی‌های سکه و... صندوق‌های دولتی نظیر پالایش و دارا، صندوق‌های سهامی برتر یا تضمینی یا اهرمی، صندوق‌های طلایی و حتی درآمد ثابت‌ها را در مقاطع تغییر ریسک‌ها و احتمال رخ‌دادن سناریوها شامل شود. این رویکرد با پویایی بیشتر در بازه زمانی یکساله یا کمتر به دلیل تحولات احتمالی و ریسک‌های پیرامونی، مناسب‌تر از خرید و نگهداری یک یا چند سهم خاص به‌نظر می‌رسد. همچنین در این بین سرمایه‌گذاران با دید کوتاه‌مدت باید توجه بیشتری به سطوح حمایت مقاومتی و مهم داشته باشند و به این افراد توصیه می‌شود، در صورت داشتن دیدگاه کوتاه‌مدت به‌آسانی وارد بازارها یا نمادهایی که رشدهای جذابی را طی هفته‌ها یا ماه‌های اخیر تجربه کرده‌اند، نشوند.»
پایان روند نزولی بورس؟
سارا فلاح، دیگر کارشناس بازار سرمایه نیز به تحلیل وضعیت موجود بورس تهران پرداخت و گفت: «قطعا بازار با رشدی که داشته و رسیدن به ناحیه یک‌میلیون و ۴۲۰هزار واحد تا یک‌میلیون و ۴۵۰هزار واحد که محدوده مقاومتی معتبری برای بازار است، روند متفاوت‌تری نسبت به آنچه در ۱۱روز اخیر تجربه کردیم خواهد داشت. عده‌ای از افراد حاضر در بازار که نوسان‌گیر هستند، شروع به شناسایی سود می‌کنند. از طرفی افراد دیگری که در ورود به بازار تردید داشتند، احساس می‌کنند که از بازار عقب مانده‌اند. این افراد به دلیل احساس عقب‌ماندگی از روند سوددهی معلاملات، وارد بازار می‌شوند و تقابل دیدگاه‌ها خودش را به صورت حجم نشان می‌دهد و اصطلاحا بازار در این ناحیه دست به دست می‌شود و سهامداران تازه‌نفس وارد بازار می‌شوند. ارزش زیاد معاملات خرد سهام به ما این نوید را می‌دهد که روند نزولی به اتمام رسیده ولی انتظار رشد بازار با همین سرعت که در ۱۱روز گذشته تجربه کردیم، انتظار درستی نیست و بازار رشد خواهد داشت؛ اما این رشد احتمالا با شیب و سرعت معقول‌تری خواهد بود.» او ادامه داد: «به نظر می‌رسد در معاملات روزهای آینده باید دو فاکتور مدنظر سهامداران قرار گیرد: یکی میزان افتی که سهم‌های مختلف از سقف تاریخی خود داشته‌اند؛ دوم نکات بنیادی مهم سهم‌ها. به عبارت دیگر، سهامداران باید به گزارش‌ها توجه بیشتری داشته باشند و اخبار بودجه مربوط به صنایع مختلف را دنبال کنند تا بتوانند پرتفویی با ریسک و بازده درست برای خود بچینند. البته نباید از تحولات بازارهای جهانی غافل شد؛ چرا که شاخص دلار در آخر هفته گذشته با کاهش شدیدی روبه‌رو شد که این موضوع به نفع بازار کامودیتی‌هاست و می‌تواند بر بازار ما هم که تقریبا ۷۰درصد ارزش آن وابسته به سهم‌های کامودیتی‌محور است، اثر بسزایی داشته باشد. علاوه بر این، در مورد عدد شاخص به نظر می‌رسد رسیدن به یک میلیون و ۶۰۰هزار واحد دور از ذهن نیست و دست‌یافتنی است.»
