اما و اگرهای تداوم روند صعودی شاخص‌کل بازار سهام بررسی شد
گریز موقت بورس از ریل نزول؟
بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد شاخص‌کل بازارسهام طی ۳۶۵روز معاملاتی ۵بار کانال ۳/ ۱میلیون‌واحدی را از دست داده و نتوانسته سطح مزبور را حفظ کند. به این ترتیب سرمایه‌گذاران با عنایت به اثرپذیری قیمت سهام از متغیرهای اثرگذار داخلی و خارجی بر استراتژی احتیاط تاکید می‌کنند. تلاش برای حفظ شاخص ۳/ ۱میلیون‌واحدی در یک سال‌گذشته معمولا با شکست مواجه شده‌است، با این حال باید دید چه عواملی تا به اینجای کار در بازپس‌گیری کانال ۳/ ۱میلیون‌واحدی موثر بوده‌‌اند. بازارسهام از ابتدای تابستان که نظاره‌گر افزایش سرعت خروج حقیقی‌هاست از دومین هفته آبان‌ماه روندی متفاوت نسبت به هفته‌های قبل از آن در پیش گرفت اما با توجه به نوسان‌های شدید قیمتی در این بازار برخی کارشناسان معتقدند، روند صعودی اخیر به‌دنبال حمایت‌های دستوری از معاملات رخ داده‌است.
از این منظر سرمایه‌گذاران تا ثبات این شرایط حاضر به ریسک نخواهند شد. برخی دیگر از تحلیلگران نیز بر این باورند که بازار سهام حتی در صورت حفظ روند مذکور کار سختی در پیش خواهد داشت. بورس تهران در رینگ معاملاتی خود برای بقا مجبور به حذف دو ابر رقیب خود یعنی بازارهای دلار و طلا است. هم‌اکنون تالارشیشه‌ای جدا از متغیرهای اثرگذار داخلی و اقتصادی با پیشتازی دو بازار دلار و طلا نیز دست‌وپنجه نرم می‌کند. دلار شنبه را صعودی آغاز کرد. شاخص ارزی برای نخستین‌بار در سال‌جاری در ۱۴ آبان‌ماه تا کانال ۳۶هزار تومان نیز پیشروی کرد. در مورد مسیر حرکتی بازارهای دارایی دیدگاه‌های مختلفی مطرح می‌شود.
رقبای جدی بورس
آنطور که شواهد نشان می‌دهد پول‌های خارج‌شده از بورس طی‌ماه‌های گذشته وارد بازارهای دلار و سکه شده‌است، از این‌رو اگر بورس به روند صعودی خود ادامه ندهد، امکان پیشروی قیمت دلار تا سطوح بالاتر نیز وجود دارد، اما بورس برای دوام‌آوردن در ریل صعودی به‌شدت نیازمند محرک قوی و قدرتمند است تا بتواند سطوح از‌دست رفته قبلی را به‌دست آورد. در همین رابطه حسن رضایی‌پور،کارشناس بازارسرمایه با بیان اینکه ورود مجدد سرمایه‌گذاران به بورس نیازمند چند شرط است، اظهار کرد: بازار سهام از ابتدای سال با فراز و فرودهای بسیاری مواجه بوده‌است.
همین امر تهدیدی جدی برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود. در ۷ماه گذشته بازارسهام تقریبا نسبت به هیچ‌یک از عوامل اثرگذار واکنش مثبت نشان نداده است، به‌همین‌دلیل تا برقراری ثبات در این بازار، سهامداران احتیاط را در دستورکار معاملاتی خود قرار خواهند داد. به گفته این کارشناس، بیثباتی در وضعیت متغیرهای اثرگذار بر قیمت سهام نیز از جمله عوامل مهمی به‌شمار می‌آید که بازارسهام را با چالش مواجه کرده است. او در همین رابطه گفت: در ماه‌های گذشته بارها پرونده هسته‌ای کشور در معرض مخاطرات جدی قرار گرفته اما از سوی دیگر برخی از مقامات ایرانی روند مذاکرات برای احیای برجام را خوش‌بینانه و در دسترس عنوان می‌کردند اما همان‌طور که مشاهده شد در هفته‌های گذشته این مهم وارد فاز جدیدی شد که از انجام نشدن توافق در کوتاه‌مدت حکایت می‌کند. این شرایط در حالی است که سرمایه‌گذاران، بازار ارز را به‌عنوان یک گزینه کم‌ریسک در مقایسه با سایر بازارهای دارایی توام با نقدشوندگی بالا در سناریوهای معاملاتی خود دارند، از این‌رو در صورت ورود بازار سهام به ریل سابق سرمایه‌گذاران بیشتری وارد بازارهای موازی خواهند شد.
او در ادامه به وضعیت متفاوت صنایع در روند صعودی احتمالی اشاره کرد و گفت: مسلما در چنین فضایی سهامداران سراغ سهام کوچک نخواهند رفت اما تجربه نشان داده هرگاه بازار خیز جدی به سمت ارتفاعات بالاتر بردارد، سهام کوچک نیز از وضعیت به‌وجود آمده بی‌نصیب نمی‌مانند. آنچه بیش از هر عاملی خطر بیثباتی در بورس را تشدید می‌کند مبحث مربوط به اعتماد‌سازی است. بی‌اعتمادی دو‌ساله سرمایه‌گذاران نسبت به بازار سهام، تضعیف قیمت‌ها در این بازار افزایش ریسک خروج پول را به‌همراه داشته است، پس از آنکه دولت در پرونده سهام عدالت و حواشی مرتبط با صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامداران را ناکام گذاشت، حالا باید دید سیاستگذار برای بازگشت اعتماد از‌دست‌رفته چه نسخه‌ای خواهد پیچید.
تردید در رفتار سیاستگذار
پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌ها از روند صعودی اخیر بازارسهام از یک نکته مهم حکایت می‌کند. سیاستگذار معتقد است برخی از اقدامات به‌ویژه بسته ۱۰بندی سازمان بورس و اوراق‌بهادار از التهابات این بازار کاسته است. در همین رابطه کارشناسان با اشاره به افت شدید قیمت سهام در ماه‌های گذشته بر این باورند که P/ E اکثر سهام از P/ E متوسط آن بسیار پایین‌تر است. این موضوع تا حدود زیادی به بازگشت بازار سهام به مدار صعودی کمک کرده است. محمد شکری در همین رابطه تاکید کرد: معامله‌گران عواملی که موجب‌شده روند شاخص‌کل به سمت ارتفاعات بالاتر هدایت شود را مدام رصد می‌کنند.
در همین راستا به‌نظر می‌رسد تنها عاملی که توانسته نقش مهمی در وضعیت اخیر شاخص‌کل ایجاد کند؛ در روزهای نخست، حمایت دستوری و ورود حقوقی‌ها به بازار بوده و در مرحله بعد انتظار می‌رود گمانه‌زنی‌ها از تشدید انتظارات تورمی در ماه‌های آتی تغییراتی را در روند جریان دادوستدهای بورسی به‌وجود آورد. قیمت دلار به‌عنوان یکی از مولفه‌های تورمی نیز نشان می‌دهد با ادامه وضعیت موجود بازارسهام نیز همسو با انتظارات تورمی چاره‌ای جز قرارگرفتن در این مسیر نخواهد داشت. از اواخر تابستان نیز ورود به فضای جدید معاملاتی قابل پیش‌بینی بود، به همین‌‌دلیل اقدامات اخیر سیاستگذار اقدام عاجلی در جهت تغییر‌مسیر بورس به‌شمار نمی‌رود.
کارشناسان بازارسهام روز گذشته در مواجهه با رشد ناگهانی شاخص در روز شنبه بر این نکته نیز اذعان کردند که تدابیر سیاستگذار برای کنترل تورم اثرات جدی بر روند بازار سهام خواهد داشت. اگر معامله‌گران احساس تردید نسبت به نرخ بهره بین‌‌‌‌‌‌بانکی کنند، این مولفه اقتصادی جدی‌تر از دفعات قبل می‌تواند بر جریان دادوستدهای بورسی سایه افکند. تحلیلگران بورسی بارها نسبت به این امر هشدار داده‌اند وحتی یکی از مهم‌ترین دلایل تغییر مسیر قیمت سهام و تراژدی بورس در سال۹۹ را مرتبط با تغییرات نرخ بهره می‌دانند. رفتار معامله‌گران نشان می‌دهد بازارهای پرریسک جایی در سناریوهای آنها نخواهد داشت. علاوه‌بر آن عملکرد سیاستگذار در تداوم روند بازار سهام بسیار حائزاهمیت است. نکته قابل‌‌‌‌‌‌تامل در مورد رشد اخیر شاخص‌کل این است؛ از آنجا که عبور نماگر اصلی بازار از کانال یک‌‌‌‌‌‌میلیون و ۳۰۰هزار واحد شوک دوباره‌ای به سرمایه‌گذاران وارد کرده، چرا همچنان شاهد تغییر شگرفی در ارزش و قدرت معاملات خرد سهام نیستیم؟ در روزهای آتی زوایای واضح‌تری از این امر نمایان خواهد شد.
