بورس با محوریت زغال‌سنگ
در این روز نه‌تنها بزرگان بازار بلکه برخی از شرکت‌های کوچک و متوسط نیز سوار بر موج ریزشی بورس شدند و بخشی از ارزش معاملاتی خود را از دست دادند، بنابراین به‌رغم افت ۸۱/ ۰درصدی دماسنج اصلی بازار سهام، شاخصکل هم‌‌‌‌‌وزن (از تمام نماد‌‌‌‌‌های معاملاتی به یک‌میزان تاثیر می‌‌‌‌‌پذیرد) هم ۷۴/ ۰درصد کاهش ارتفاع داد. آن‌طور که از جریان معاملاتی بورس به‌نظر می‌رسد این روز‌‌‌‌‌ها سرمایه‌‌‌‌‌گذاران عمدتا میل به شناسایی سود و خروج از گردونه معاملات دارند. به‌رغم این مهم اما در برخی صنایع نظیر گروه استخراج زغال‌سنگ سرمایه‌‌‌‌‌گذاران شاهد وزن‌‌‌‌‌گیری سمت تقاضا به واسطه دستورالعملی مبنی‌بر آزاد شدن صادرات زغال‌سنگ بودند به‌طوری که هر ۴شرکت فعال در این گروه در سقف مجاز قیمتی روزانه خود موردمعامله قرارگرفتند. گذر از سیاست‌های محدود‌کننده، تسهیل ورود به بازار‌‌‌‌‌های جهانی، عدم‌بروز ریسک (قوانین خلق‌‌‌‌‌الساعه)، با توجه به میزان ذخایر قطعی کشور در حوزه زغال‌سنگ می‌تواند منجر به توسعه صنعت مذکور توام با رشد سودآوری حاصل از قیمت‌‌‌‌‌گذاری جهانی شود.
سعید صمدی دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران با اشاره به آزادسازی صادرات زغال‌سنگ در گفت‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌گو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: در صورتی‌که آزادسازی بدون قید و شرط و به‌صورت مستمر صورت بگیرد، به‌گونه‌ای که مجموعه تولیدکنندگان و صادرکنندگان بتوانند به استمرار این دستورالعمل اعتماد کنند، یقینا آزادسازی صادرات می‌تواند در توسعه صنعت زغال‌سنگ کشور نقش مطلوبی را ایفا کند.
مروری بر رویدادهای گذشته نشان می‌دهد که در سال۱۳۹۷برای مدتی صادرات زغال‌سنگ آزاد اما در ادامه دولت مانع از تداوم این مهم شد و عملا صنعت زغال‌سنگ ایران در بازار‌‌‌‌‌های جهانی رنگ‌باخت. عدم‌توانایی به انجام تعهدات زغال‌سنگی‌‌‌‌‌ها در بازار‌‌‌‌‌های جهانی نیز عامل دیگری بود که منجر به ضرر و زیان این صنعت شد.
به هر روی در نخستین روز معاملاتی بازار سرمایه استقبال سرمایه‌‌‌‌‌گذاران از بخشنامه جدید موجبات افزایش سودآوری شرکت‌های زغال‌سنگی را فراهم کرد، اما نکته حائزاهمیت دادوستد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دیروز بورس تهران باز‌هم به منگنه معاملات بازمی‌گردد. قاعده زائد معاملاتی اجازه افزایش قیمت را بیش از سقف تعیین‌شده به شرکت‌ها نداد، به‌گونه‌ای که در پایان زمان دادوستد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در بازار سهام هر ۴ شرکت فعال در صنعت با انباشت تقاضا همراه بودند.
به گفته این مقام مسوول در حال‌حاضر احتمال اینکه سیاست آزادسازی صادرات کوتاه‌مدت در نظر گرفته‌شده باشد نیز برای معادن ایجاد نگرانی کرده است. از آنجایی‌که قیمت جهانی زغال‌سنگ ۳برابر قیمت داخلی است، حال عمده مساله طرف خارجی بستن قرارداد حداقل دو‌ساله بوده که بتواند در این حوزه برنامه‌‌‌‌‌ریزی کند، درصورتی‌که متقاضیان اطمینان از دریافت محصول برای بلندمدت داشته باشند یقینا در قیمت‌های مطلوبی خریدار خواهند بود، اما اعمال سیاستگذاری‌‌‌‌‌های جدید و عدم‌ثبات در قوانین می‌تواند قیمت‌ها را دستخوش تغییر کند. به هر ترتیب روز گذشته نماد معاملاتی «کزغال» و «کشرق» که هر دو در بازار اول فرابورس حضور داشتند؛ به‌رغم معامله در محدوده مثبت ۷درصد همچنان شاهد باقی‌ماندن صف‌‌‌‌‌های طولانی خرید بودند. «کطبس» و «کپرور» که هر‌کدام به ترتیب در بازار دوم بورس و بازار دوم فرابورس مورد دادوستد از سوی معامله‌گران قرار می‌گیرند نیز در حوالی سقف مجاز مثبت ۵درصدی با وجود اینکه همچنان متقاضیان زیادی برای خرید حضور داشتند به واسطه اعمال محدودیت (دامنه‌نوسان) از سوی متولیان بورس به‌کار خود در این روز معاملاتی پایان دادند.
حال باید دید که سیاستگذاران عزمی جدی در راستای بهبود زغال‌سنگ کشور دارند و آیا افزایش سودآوری این صنعت در اولویت قرار گرفته است یا خیر. اگر دستورالعملی که زمینه استقبال سرمایه‌‌‌‌‌گذاران در بازار سهام را فراهم کرده و نوید افزایش سودآوری شرکت‌های فعال صنعت را در بلندمدت می‌دهد همانند دیگر بخشنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مشابه در کلان اقتصاد کشور با تغییرات مواجه نشود یقینا می‌تواند حاشیه سود زغال‌سنگ در بازار‌‌‌‌‌های جهانی را افزایش دهد. به گفته دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران، ۱۴میلیارد‌تن ذخیره قطعی زغال‌سنگ در کشور وجود دارد. یکی از دلایلی که به‌رغم این رقم ذخیره، ایران وارد‌‌‌‌‌کننده بزرگ زغال‌سنگ محسوب می‌شود نیز به عدم‌سرمایه‌گذاری در این حوزه بازمی‌گردد. از سویی متاسفانه مجموعا در ۱۰سال‌اخیر به‌صورت مصنوعی قیمت زغال‌سنگ در سطوح پایین قرار گرفته است، در واقع چنین رویدادی باعث عدم‌سرمایه‌گذاری در این حوزه شد چراکه صرفه اقتصادی برای سرمایه‌‌‌‌‌گذاران ندارد. در صورتی‌که صادرات با در‌نظر گرفتن بازه زمانی بلندمدت آزاد شود، طبیعتا با رویکرد بازار جهانی معادن به سمت افزایش تولید و تجهیز معادن جدید حرکت خواهند کرد. در چنین شرایطی قیمت داخلی نیز افزایشی می‌شود. زغال‌سنگ از شرایط تک‌مشتری بودن خارج شده و قیمت‌ها به سمت واقعی‌‌‌‌‌تر شدن میل خواهند کرد.
صمدی می‌گوید؛ در صورت‌های مالی ذوب‌آهن قیمت زغال‌سنگ وارداتی ۱۲میلیون و ۳۰۰هزار تومان در هر تن برای سال۱۴۰۱ محاسبه شده است، درحالی‌که برای زغال‌سنگ داخلی در هر تن رقمی بالغ بر ۴میلیون‌تومان در نظر گرفته می‌شود.
حال باید دید که آیا سیاستگذاران حداقل برای بازه زمانی ۵ساله اقدام به آزادسازی صادرات زغال‌سنگ می‌کنند و به‌عبارتی مجوز عرضه اندام زغال‌سنگ در بازار‌‌‌‌‌های جهانی را برای بلندمدت می‌دهند یا فقط هدف از دستورالعمل فوق حمایت مقطعی از این صنعت بوده است. در ادامه جریان معاملات دیروز ۲۱۹میلیارد‌تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد. ارزش معاملات خرد بورس تهران
(سهام و حق‌تقدم) رقم یک‌هزار و ۳۰۷میلیارد‌تومان را به خود اختصاص داد. به‌عبارتی کمترین مقدار ارزش معاملات خرد بورس از ۱۱ مرداد سال‌جاری تاکنون به‌ثبت رسید. به این‌ترتیب شاخصکل هم در کمترین سطح از ۲۸ اسفند ۱۴۰۰ تا پایان معاملات دیروز قرار گرفت. به روایت آمار بازدهی شاخص از ابتدای سال‌جاری تاکنون ۷۸/ ۰درصد شده است.
