بیم‌ و ‌امیدهای بورس بعد از برجام

بهمن فلاح / کارشناس بازار سرمایه در‌ ماه‌های اخیر رفتاری که در بازار شاهد بودیم رفتارهای هیجانی بوده است. رفتارهای هیجانی باعث شد حتی وقتی خبر خوبی به بازار مخابره شد، اثری نداشته باشد و همچنان روند ریزشی ادامه یابد. فارغ از هر نتیجه‌ای که مذاکرات هسته‌ای داشته باشد به‌نظر می‌رسد همچنان رفتار هیجانی و توده‌ای بر بازار حاکم است، به این صورت که همزمان سهام همه شرکت‌ها، چه آنها که از کاهش نرخ ارز منتفع می‌شوند و چه آنهایی که زیان می‌بینند، واکنشی یکسان نشان خواهند داد و این نشان‌دهنده این است که نمی‌توان در بازار پیش‌بینی منطقی داشت. در چنین شرایطی تنها در صورتی‌که بازار خوب مدیریت شود می‌توان روند بازار را پیش‌بینی کرد که البته بازهم کار سختی است و پیش‌بینی وضعیت بازار آسان نیست. بازار همچنان به دلیل عدم‌اطمینان سهامداران نتوانسته راه خود را پیدا کند و تا زمانی که اطمینان و اعتماد به بازار برنگردد به‌نظر می‌رسد وضع همین خواهد بود.

با این حال با توجه به شرایطی که بر بازار حاکم است، انتظار می‌رود رفته‌رفته وضعیت بورس بهتر شود، چون بازار ریزش‌های خود را کرده است، P/ E اکثر سهام شرکت‌ها در بازار نرمال و مناسب است، ریسک‌های سیستماتیک هم کاهش پیدا کرده است. مهم‌ترین ریسک بازار کسری‌بودجه است که اگر توافق حاصل شود گشایش‌های ارزی و منابعی که دولت برای پوشش کسری‌بودجه به‌دست می‌آورد می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد و از ریسک‌های بازار کم کند و به‌تبع در ادامه می‌توان شاهد کاهش نرخ بهره بود، بنابراین اگر بازار خوب مدیریت شود انتظار می‌رود به‌تدریج شاهد روند معاملاتی متعادل و مثبتی باشیم. علاوه‌بر این به زمان ارائه گزارش‌های ۱۲‌ماهه هم نزدیک می‌شویم و طبیعتا از آنجا به بعد کسانی که در بازار مانده‌‌اند و می‌خواهند سهام بخرند، نگاهی به مجامع و تقسیم سود شرکت‌ها دارند، بنابراین باید شاهد کاهش عرضه در بازار باشیم و در مقابل به تدریج تقاضا در بازار شکل گیرد. یکی از نکات مثبتی که فعالان بازار از آن غفلت کرده‌اند این است که وقتی چشم‌انداز بازارهای موازی به سمت رکود می‌رود طبیعتا جذابیت‌های بازار سرمایه رشد می‌کند. اکنون جذابیت بازار ارز در حال کم‌شدن است و در صورت توافق هسته‌ای و احیای برجام حتی ممکن است بسیاری در این بازار فروشنده شوند و در نتیجه فشار عرضه به‌وجود آید، بنابراین بخشی از پول‌هایی که از بازارهای موازی آزاد می‌شود، وارد بازار سرمایه خواهد شد و به نفع بورس است. اکنون ریسک توافق برجام، کاهش نرخ ارز و همچنین ریسک بازارهای موازی پیش‌خور شده است. امید است بعد از اینکه خبرهای قطعی و مثبتی از توافق هسته‌ای منتشر شد، دیگر فضای عدم‌اطمینان و عدم‌قطعیت که در بازار به‌وجود آمده از بین برود و به پیوست اینکه این فضا تغییر کند، می‌توان شاهد این بود که بازار سرمایه روند مثبت و پایداری را شروع کند.