ارزش معاملات خرد سهام به کمترین میزان طی ۴‌ماه اخیر نزول کرد

شاهد نموداری تردید در بورس

دنیای‌اقتصاد -محمدامین خدابخش : ریزش قیمت‌ها همچنان در بورس ادامه دارد. روز گذشته شاخص بورس بیش از ۱۰ هزار واحد دیگر به زیر کشیده شد تا عقبگرد قیمت‌ها در میانگین وزنی این بازار با رسیدن نماگر یاد شده به محدوده یک‌میلیون و ۴۵۵ هزار واحد به نمایش گذاشته شود، اما آنچه بیش از افت قیمت سهام نگران‌کننده بود، کاهش ارزش معاملات خرد سهام به کمترین میزان طی ۴‌ماه اخیر بود که از یک فضای رکودی در بازار حکایت می‌کرد. در یک قاب کلی‌تر از تحلیل تحولات رخ داده در بازار سهام به‌نظر می‌آید که بازار در تداوم حرکت کاهش شاخص که به زبان چارتیست‌ها اصلاح خوانده می‌شود، همچنان در حال واکنش نشان دادن به ماحصل تورم شدید ثبت‌شده از سال‌های ۹۷ تا ۹۹ است؛ تورمی که به یاری وجود محدودیت‌های معاملاتی همچون دامنه نوسان و حجم مبنا، صعود شاخص از محدوده ۹۰ هزار واحدی به ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی را به دنبال داشت و منجر به نوسان شدید قیمت‌ها در بازار سهام شد. اینطور که به‌نظر می‌آید بازار سهام تا فرارسیدن موج بعدی و احتمالی تند‌باد تورم حرکتی نوسانی خواهد داشت و احتمالا تمامی نوسان‌های صعودی یا نزولی آن به شرط ثبات در شرایط، محدود شود که خود نشانی از تردید سهامداران نسبت به شرایط موجود دارد.

  تداوم یک ریزش

 یک روز کاهشی دیگر در بازار سهام به ثبت رسید. در این روز افت شاخص بورس تهران از محدوده یک‌میلیون و 465 هزار واحد به عقب نشست و با ثبت ریزشی 71/ 0‌درصدی به محدوده یک‌میلیون و 455 هزار واحد رسید. در این روز آنچه که بیش از هر چیز توانست نماگر اصلی بورس تهران را به زیر بکشد، افزایش حجم عرضه در نمادهای دلاری بازار سرمایه نسبت به تقاضا بود که بیش از هر چیز در نمادهای پتروشیمی مشهود بود. با این حال بیشترین تاثیر منفی بر شاخص در طی دادوستدهای این روز از جانب نمادهای «فولاد»، «فملی» و «همراه» مشاهده شد که به نوبه خود جالب‌توجه بود. از این جهت جالب که اگر نماد معاملاتی «همراه» که یک نماد غیر‌دلاری است و به شرکت ارتباطات سیار ایران تعلق دارد را از لیست نمادهای تاثیرگذار بر بورس کنار بگذاریم، خواهیم دید که تمامی نمادهای موجود در صدر این لیست در شرایطی به محدوده منفی تابلو رسیده‌اند که در بازارهای جهانی نه‌تنها چشم‌انداز قیمت منفی نیست بلکه پس از مدت‌ها در کامودیتی‌هایی نظیر گاز و نفت و در نتیجه محصولات پتروشیمی شاهد شکل‌گیری روند صعودی هستیم. مضاف بر همه این‌ها دو نماد «کگل» و «کچاد» هم در شرایطی طی معاملات روز یکشنبه منفی شده‌اند که آخرین معاملات به ثبت رسیده سنگ‌آهن در بازارهای جهانی افزایشی نیز بوده است.با این حال شاید بتوان مساله مهم‌تر معاملات روز گذشته را افت شاخص هموزن دانست. در این روز نماگر هموزن به میزان 4/ 1‌درصد کاهش یافت که در مقایسه با شاخص اصلی بورس افتی دو‌برابری را به نمایش می‌گذارد. با احتساب افت این روز اگر شاخص هموزن به عقبگرد خود ادامه دهد تنها 14 هزار واحد دیگر تا رسیدن به کانال 400هزار واحدی باقی‌مانده است. با توجه به اینکه شاخص هموزن افزایش کاهش قیمت تمامی نمادهای حاضر در بورس را بدون در نظر گرفتن وزن آنها در ارزش بازار در نظر می‌گیرد، می‌توان افت یاد‌شده را اینطور برداشت کرد که کاهش قیمت در بخش بزرگی از نمادهای کوچک بازار با شدت و فشار بیشتری صورت گرفته است. این ادعا را می‌توان در اعداد ارقام به ثبت رسیده در صف‌های فروش و حتی نمادهای منفی معامله‌شده در این روز نیز مشاهده کرد. بررسی آمار مربوط به تعداد نمادهای منفی معامله‌شده در این روز نشان از آن دارد که پیشی‌گرفتن عرضه از تقاضا در این روز سبب شده تا از مجموع 345 نماد معامله‌شده قیمت پایانی 58 نماد که در حدود 17‌درصد از کل نمادهای فعال در این روز را شامل می‌شود، مثبت باشد. در مقابل 282 نماد دیگر یعنی 82 درصد، در سطوح منفی دادوستد شدند. لازم به ذکر است که در این روز نماد معاملاتی 13‌شرکت (4درصد) صف خریدی به ارزش 56 میلیارد تومان داشتند و در مقابل شاهد شکل‌گیری صف فروش در 32نماد بورسی (9‌درصد) به ارزش 92 میلیارد تومان بوده‌ایم.

  بازار در رکود؟

اما فراتر از بررسی اعداد و ارقام به ثبت رسیده در بازار سهام، ارزش معاملات خرد سهام در این بازار حکایت از آن دارد که در حال‌حاضر از اقبال سرمایه‌گذاران فعال در این بازار نسبت به سرمایه‌‌گذاری مستقیم کاسته شده است. بر این اساس پایان معاملات روز یکشنبه مصادف شد با افت ارزش معاملات خرد به محدود 3218 میلیارد تومان که نسبت به روز گذشته کاهشی 450 میلیارد تومانی دارد. البته این اولین‌بار نیست که ارزش معاملات خرد رو به کاهش گذاشته و بازار سهام نشانه‌های رخوت نسبی را در این رقم به‌ویژه از خود به نمایش می‌گذارد. نگاهی دقیق‌تر به روند تحولات یاد شده حکایت از آن دارد که از روزهای ابتدایی سال‌جاری که ارزش معاملات خرد در آن حدودا تا 1230 میلیارد تومان (15 فروردین) نیز افت کرده بود، طی یک روند ادامه‌دار تا روز 7 شهریور شاهد یک روند صعودی در ارزش معاملات خرد بوده‌ایم. تا جایی‌که ارزش معاملات سهامداران حقیقی با جهشی قابل‌توجه به محدوده 11 هزار و 531میلیارد تومان در 7 شهریورماه رسید و از همان روز به بعد از رفتن به سطوح بالاتر باز ماند.

همین امر سبب شد تا بعد از این روز به شکلی پیوسته و نه‌چندان فرسایشی ارزش معاملات خرد بورس مسیری کاهشی را پیش بگیرد؛ مسیری که تا همین امروز ادامه داشته و همان‌طور که اشاره شد ارزش این نوع از دادوستدها را در بورس به حدود 3218 میلیارد تومان در روز گذشته رسانده است که کمترین رقم از 29 خردادماه سال‌جاری بود.

نکته مهم اما این است که اگر نمودار خطی ارزش معاملات خرد را به شکل یک نمودار تکنیکال مورد بررسی قرار دهیم، می‌توان آنچه که از ابتدای سال‌جاری تا هفتم شهریور‌ماه رخ داده را به شکل یک روند صعودی کارکشن تحلیل کرد که بر مبنای یک روند مثبت در حرکت بوده است. این روند همان‌طور که گفته شد حالا شکسته‌شده و افزایش ارزش معاملات در روزهای 31 شهریور و دهم و یازدهم مهرماه به فراتر از 5 هزار میلیارد تومان تنها نقش پولبک برای این روند نزولی تازه شکل گرفته را داشته است.

دقیقا به همین دلیل است که خالص خرید حقیقی نیز نتوانسته در روزهای اخیر رکوردهای مثبت و درخوری را به ثبت برساند و به‌طور پیوسته شاهد خروج پول سرمایه‌گذاران خرد از چرخه معاملات مستقیم بازار سهام بوده‎‌ایم.

بررسی ارقام به ثبت رسیده در این سنجه مهم نیز حکایت از آن دارد که بازار در روزهای گذشته بیش از آنکه ‌نشان‌دهنده پیشروی قیمت‌ها به سطوح بالاتر باشد در لاک دفاعی فرو رفته و انگار که خود را برای شرایطی متفاوت آماده می‌کند.

  شاخص چه می‌گوید؟

 بررسی تحولات رخ‌داده بر روی نمودار شاخص‌کل بورس حکایت از آن دارد که ارزش معاملات خرد به شکلی معنادار با ارزش معاملات خرد همسو بوده و در طول این مدت حرکاتی را از خود به نمایش گذاشته که دقیقا متناسب با بازگشت قیمت‌ها در یک روند نزولی بلندمدت همخوانی دارد؛ روندی که باید تحلیل آن در شرایط کنونی را همسو با تحولات شاخص در سال 97 تا 99 مورد بررسی قرار داد. در گزارش‌های پیشین نیز بارها این مساله مورد توجه قرار گرفت که دلیل اصلی رشد شاخص در بورس تهران افزایش قابل‌توجه تورم در سال‌های اخیر است که به‌رغم متمایز بودن دلیل آن از عمده بازارهای مالی جهان در نهایت حرکات مشابهی را به نمایش می‌گذارد. همین امر موجب می‌شود تا ریزش شاخص‌کل از روز 20 مرداد‌ماه سال 99 تا هفته پایانی خردادماه را اصلاحی سنگین و پاسخی به رشد سه ساله قیمت‌ها بدانیم. مشخص نیست که اگر قوانین عجیب و غریبی نظیر دامنه نوسان و حجم مبنا در این بازار وجود نداشتند، آیا ممکن بود شاهد چنین نوسانی با این حجم از زیان برای مردم عادی باشیم یا نه، اما قضیه هر‌چه که بود نوسانی را رقم زد که در تاریخ بازار سرمایه بی‌سابقه بود. حال اتفاقی که افتاده این است که در اقتصاد تورمی ایران از آنجا که تمامی قیمت‌ها چسبنده هستند و امکان بازگشت بهای دارایی در هیچ بازاری به قبل از سال 97 وجود ندارد، در نهایت افت قیمت‌ها نیز سمت و سویی اصلاحی خواهد داشت. این یعنی که ممکن است کف فعلی شاخص سطح یک میلیون و 95 هزار واحدی به ثبت رسیده در تاریخ سوم خرداد باشد اما در ادامه تمامی افزایش‌ها و کاهش‌های بعدی تا زمان فرارسیدن تند باد بعدی تورم تنها شکل نوسان چند‌ماه و چند هفته‌ای به خود بگیرند.

بر این اساس روند صعودی دو‌ماه اخیر که بیش از هر چیز با سوخت انتظارات تورمی و افزایش ریسک‌های انتظاری شارژ شد، هم‌اکنون با تضعیف بیشتر نرخ ارز در بازار آزاد در حال کاهش‌یافتن است. روز گذشته نیز با رسیدن قیمت دلار به محدوده 27 هزار و 480 تومان و احتمال کاهش بیشتر آن میانگین وزنی قیمت‌ها کاهش یافت. روز گذشته در حالی شاخص بورس به محدوده یک‌میلیون و 455 هزار واحدی رسید که در محدوده یک‌میلیون و 487 هزار واحدی به مقاومت خورده است و حتی در صورت گذر از این سطح، سقف ثبت‌شده شاخص در تاریخ 7 شهریور را پیش‌روی دارد. این سقف در محدوده یک‌میلیون و 588 هزار واحد ثبت شده است.بر این اساس اگر ابهام سرمایه‌گذاران خرد نسبت به آینده قیمت ارز در جهتی باشد که کاهش قیمت ارز را انتظار داشته باشند؛ هر دو روند یعنی هم ارزش معاملات خرد و هم کاهش قیمت‌ها در بورس ادامه خواهد داشت، از این‌رو می‌توان اینطور گفت که تحولات روزهای گذشته با توجه به خوب بودن اوضاع در بازارهای جهانی بیشتر پاسخی است به نا‌اطمینانی در اقتصاد کشور که در بازار سرمایه با خروج از بازار سهام انتظار برای نوسان‌گرفتن در قیمت‌های پایین خود‌نمایی می‌کند.