وضعیت جهانی و داخلی یک صنعت بررسی شد
مسیریابی جبران خسارت کاغذسازی
شرکت‌های جهانی پیشرو بر‌حسب درآمد
بزرگ‌ترین شرکت کاغذسازی در جهان International Paper مستقر در ایالات‌متحده است. در سال 2020، روزنامه بین‌المللی درآمد این شرکت را بیش از 20 میلیارد دلار گزارش کرد. ایالات‌متحده تعدادی از شرکت‌های پیشرو تولید کاغذ را در خود جای داده است، اما سایر بازیگران اصلی فعال در صنعت کاغذسازی جهانی، شرکت کاغذOji، مستقر در ژاپن و UPM-Kymmene، مستقر در فنلاند هستند. این شرکت‌ها در ساخت انواع مختلف کاغذ مانند تخته ظرف، بسته‌بندی کاغذ، کاغذ چاپ و کاغذ روزنامه مشارکت دارند.
صنعت کاغذ در ایران
صنایع سلولزی (چوب و کاغذ) یکی از قدیمی‌ترین صنایع در جهان است که از نظر تنوع تولید و زنجیره‌های تولید صنایع پایین‌دستی بسیار گسترده بوده و دارای ویژگی‌های خاصی است.
مصرف کاغذ در هر کشوری نشان‌دهنده وضعیت اقتصادی آن کشور بوده و یکی از شاخص‌های مهم رشد فرهنگی آن جامعه نیز محسوب می‌شود. با توجه به تغییر الگوی مصرف و توسعه شهرنشینی در سال‌های اخیر، مصرف فرآورده‌های چوب و کاغذ در کشور افزایش روزافزونی داشته است. در ایران نیز تولید کاغذ روزنامه رو به کاهش اما تولید مقوا و کاغذ بسته‌بندی رو به افزایش است.
تولیدات صنعت
تولیدات این صنعت شامل کاغذ بهداشتی، کاغذ روزنامه، کاغذ چاپ و تحریر و همچنین کاغذ بسته‌بندی می‌شود.
مهم‌ترین موانع سودآوری
قدیمی‌بودن تکنولوژی و مستهلک بودن ماشین‌آلات تولیدی مهم‌ترین مانع در توسعه و سودآوری این صنعت است که هم موجب پایین‌آمدن کیفیت محصولات تولیدی می‌شود و هم بهره‌وری پایین و قیمت تمام‌شده بالاتر محصولات را موجب می‌شود. نکته قابل‌تامل و مایوس‌کننده آنجاست که بسیاری از فعالان صنعت کاغذ و مقوا برای واردکردن مواد اولیه خود (چوب و آخال) جهت استمرار تولید، موفق به دریافت ارز 4200 تومانی نشدند اما دلالان توانسته‌اند ارز دولتی دریافت و بدون تعرفه وارداتی کاغذ وارد کنند.
روش تولید مواد اولیه حاوی چوب
حجم قابل‌ملاحظه‌ا‌ی از زباله‌های شهری (در حدود 10 درصد) از کاغذ و مقوا هستند. با توجه به کمبود پوشش جنگلی در ایران بهترین روش تولید مواد اولیه چوبی با بازیافت کاغذ است. این امر کمک قابل‌توجهی به حفظ پوشش جنگلی محدود در ایران خواهد کرد.
بازیافت کاغذ در ایران
متاسفانه در بازیافت کاغذ از وضعیت مطلوبی برخوردار نیستیم و از جمله علل این وضعیت، پایین‌بودن کیفیت و سطح فناوری تجهیزات کارخانه‌ای، تردید در امنیت بهداشتی تولیدات کارخانه‌های بازیافت و عدم‌فرهنگ‌سازی در تفکیک زباله از مبدأ است.
چرایی بورسی‌نشدن شرکت‌ها
بورسی نشدن بسیاری از شرکت‌های فعال در حوزه صنعت کاغذ و مقوا به دو دلیل عمده است. نخست به دلیل بدهی انباشته این شرکت‌ها (مشمول ماده141 قانون تجارت) و دیگری، عدم توان و استانداردهای لازم جهت عرضه در بازار سرمایه است.
در حال‌حاضر تعداد شرکت‌های فعال بورسی در تولید کاغذ و مقوا از تعداد انگشتان یک دست بیشتر نیست. این صنعت به دلیل منابع و مواد اولیه محدود در ایران بسیار مظلوم واقع‌شده که میزان سرمایه‌گذاری در آن بسیار اندک است. گویی واردکنندگان کاغذ دست برتر را در این صنعت دارند که سبب‌شده شرکت‌های محدود داخلی فعال در این حوزه با هزار و یک مشکل مواجه باشند.
بزرگ‌ترین هلدینگ‌های کاغذ
بزرگ‌ترین هلدینگ در صنعت کاغذ ایران شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز تامین (تاپیکو) است. این شرکت نیز یکی از بازوهای اصلی شرکت شستا محسوب می‌شود. این هلدینگ سهامدار عمده شرکت‌های حریر خوزستان، شرکت محصولات کاغذی لطیف، شرکت صنایع چوب و کاغذ ایران (چوکا)، شرکت صنایع چوب خزر کاسپین، شرکت صنایع کاغذسازی کاوه و شرکت صنایع کاغذ بیستون است. همچنین بخشی از سهام شرکت کارتن ایران و شرکت صنایع و چوب مازندران را در اختیار دارد. شرکت شستا با در اختیار گرفتن مالکیت و پرداخت بدهی‌های انباشته این شرکت‌ها در تلاش برای عرضه هرچه بیشتر این شرکت‌ها به بورس است.
نگاهی به شرکت ها
صنایع کاغذسازی کاوه (چکاوه): این شرکت یکی از معتبرترین شرکت‌های تولیدکننده کاغذ بازیافتی مورد نیاز صنایع بسته‌بندی است. همچنین مالکیت پروژه کاغذسازی بیستون را در اختیار دارد که ازجمله پروژه‌های طرح توسعه این شرکت است. ماشین‌آلات پروژه کاغذسازی بیستون همگی به‌صورت دست‌دوم و از کشور ایتالیا خریداری شده‌اند و پیشرفت این پروژه نزدیک به 60 درصد گزارش شده است. همچنین «چکاوه» در سالی که گذشت افزایش سرمایه 180 درصدی را تجربه کرد.
صنایع کاغذ پارس (چکاپا): بیشترین میزان سرمایه به نماد «چکاپا» تعلق دارد. همچنین باارزش‌ترین نماد را در میان شرکت‌های گروه دارا است. بالاترین میزان تولید و عرضه کاغذ چاپ و تحریر مربوط به شرکت صنایع کاغذ پارس «چکاپا» است. این شرکت تنها تولیدکننده خمیر ویرجین شیمیایی در خاورمیانه است. در تولید محصولات این شرکت هیچ درختی قطع یا به‌صورت الوار وارد نمی‌شود بلکه محصولات آن با استفاده از باگاس به‌دست‌آمده از کارخانه نیشکر هفت‌تپه خوزستان و دیگر محصولات کشاورزی، تولید می‌شوند. این بزرگ‌ترین مزیت شرکت در مقایسه با دیگر شرکت‌های فعال در این حوزه است که به چوب و قطع درختان بسیار وابسته‌اند. «چکاپا» عملکرد زیست‌محیطی بهتری دارد و به دلیل نوسانات ارزی بابت تهیه مواد اولیه تولیدی خود نگرانی ندارد. این شرکت طی دوماه اول سال 1400 افزایش نرخ را در تمامی محصولات تولیدی خود اعمال کرده است. صورت‌های مالی این شرکت مطلوب بوده و فروش صادراتی قابل ملاحظه‌ای را نیز گزارش کرده است.
کارتن ایران (چکارن): بیشترین افزایش سرمایه در تاریخ صنعت کاغذ ایران متعلق به نماد «چکارن» است. این شرکت در بهار سال گذشته افزایش سرمایه 1200 درصدی از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها را ثبت کرد؛ هرچند انتظارات سهامداران این شرکت بیش از این میزان بود. این افزایش سرمایه جهت اصلاح ساختار مالی و بهبود نسبت مالکانه شرکت انجام شد. طبیعی است که شرکت‌ها پس از افزایش سرمایه به نسبت میزان آن کاهش قیمت داشته باشند و سهامدارانی بیشترین سود را خواهند کرد که دید بلندمدت حداقل یک تا دو ساله به سهم داشته باشند. سهامداران این نماد روزهای خوبی را تجربه نمی‌کنند و حتی افزایش قیمت قابل‌توجه در نرخ فروش محصولات باعث کاهش فشار فروش نشده است. بااینکه سود عملیاتی شرکت روند کاهشی دارد اما سود و زیان خالص هر سهم شرکت از منفی به مثبت سوق پیداکرده است.
همان‌گونه که از روند مقایسه‌ای شاخص‌ها در نمودار شماره یک مشخص است، صنعت کاغذ از ابتدای سال 99 تاکنون در مسیری منفی اما نه به میزان شاخص کل قرار داشته و روند صعودی و رو به بالایی را تجربه نکرده است.
تحلیلی بر روند حرکتی
نمودار نماد «چکارن» افزایش سرمایه سنگین، ریزش قیمت و توقف رشد قیمتی را طی یک سال گذشته نشان می‌دهد که موجب دلسرد شدن بیشتر سهامداران شده است.
نمودار «چکاپا» نشان‌دهنده تبعیت سهم از شروع ریزش شاخص در سال 99 است. این شرکت کف قیمتی خود را شناخته و به دنبال جبران بخشی از کاهش قیمت سهم خود در ماه‌های پیش رو است.
نمودار «چکاوه» حرکت سهم در نوسانات سال گذشته و پس از افزایش سرمایه را به‌خوبی نشان می‌دهد. این سهم ثبات قیمتی بهتری نسبت به دو هم‌گروه خود دارد و با توجه به کوچک‌تر بودن این سهم در مقایسه با شرکت‌های گروه، پتانسیل سودآوری و رشد بسیار بهتری دارد، چنان‌که صورت‌های مالی و طرح‌های توسعه این شرکت مؤید این مطلب است.
نماد «چکاوه» به نسبت سرمایه خود شرایط بهتری را در مقایسه با دو شرکت دیگر در نسبت‌های مالی دارد که قابل‌توجه است.
«چکاپا» شرکت پیشرو در فروش داخلی این صنعت است اما «چکاپا» و «چکاوه» در فروش خارجی سال بسیار سختی را در سال 99 تجربه کردند که اگر ادامه‌دار بود سود بسیار خوبی را عاید سهامداران خود می‌کردند.
کلیت گروه کاغذ در بازار سرمایه
از زمان اعلام اسامی تایید صلاحیت‌شدگان انتخابات ریاست‌جمهوری بازار مثبت دنبال شد. این مثبت شدن شاخص مقطعی است. البته تأثیر مثبت آن کاهش فشار فروش در بسیاری از سهم‌ها و خروج بسیاری از سهامداران خرد و حقیقی بی‌اعتماد به بازار سرمایه بود. نوسانات قیمت دلار طی هفته جاری قابل‌توجه بود که رشد آن را می‌توان ناشی از افزایش انتظارات تورمی دانست. توصیه می‌شود که سهامداران گروه محصولات کاغذی عجولانه تصمیم‌گیری نکنند و در کف قیمت سهم خود را نفروشند. اگر در قیمت‌های بالایی اقدام به خریداری کرده‌اند بهترین استراتژی کاهش قیمت میانگین خرید است. در صورت حمایت دولت، کاهش واردات و تخصیص ارز نیمایی این گروه توان جبران بخشی از ریزش خود را دارد. نماد «چکاوه» جذاب‌ترین سهم این گروه محسوب می‌شود و در آینده از این نماد خبرهای مثبت بیشتری خواهیم شنید.
