اثر این موضوع را می‌توان در شاخص بالتیک (BDI-نرخ انتقال محموله‌های فله خشک عمدتا صنعتی توسط کشتی باربری) دید به طوری که میانگین شاخص در سال 98 حدود 1487 واحد بود، در نیمه اول سال گذشته در محدوده 1106 واحدی قرار گرفت، میانگین این شاخص در نیمه دوم سال 1399 به رقم 1477 واحد رسید و در اردیبهشت‌ماه در محدوده 3هزار واحدی آرام گرفته است. میزان بار حمل شده توسط شرکت‌های فعال در این حوزه دارای همگرایی بالایی با میزان تخلیه و بارگیری در بنادر اصلی کشور هستند. برای اطلاع از روند تغییرات میزان تخلیه و بارگیری کالا در کشور به بررسی آمار تخلیه و بارگیری کانتینر در بندر شهید رجایی پرداخته می‌شود.

عیارسنجی فعالیت

سطح فعالیت در این بندر تحت تاثیر شیوع کرونا و تحریم‌ها در سال 99 به پایین‌ترین حد خود رسید و فقط یک میلیون و 216 هزار TEU بوده است. در نتیجه انتظار می‌رود میزان بار حمل شده توسط شرکت‌های فعال در این حوزه در سال 99 به کمترین مقدار خود رسیده باشد و در صورت احیای برجام بتواند در سال 1400 به سطح نرمال خود بازگردد. در صورت عدم احیای برجام هم می‌توان یک رشد 25 درصدی در میزان مراودات ایران در اثر برداشته شدن ریسک کرونا متصور بود. (TEU یک واحد غیر‌مستقیم از ظرفیت بار است که برای توصیف ظرفیت کشتی کانتینری به کار رفته و معادل 20 فوت یا 1/ 6 متر کانتینر است.

متغیر‌های اثر‌گذار

تا اینجای کار دو متغیر کلیدی برای تحلیل صنعت حمل و نقل دریایی کشور یعنی مقدار فعالیت و نرخ دلاری فعالیت مورد توجه قرار می‌گیرد. از طرفی چشم‌انداز سال 1400 در دو سناریوی برداشته شدن یا نشدن تحریم‌ها روشن‌تر از سال 99 است. یک متغیر کلیدی دیگر برای تحلیل باقی مانده که آن نرخ دلار است که روی تمام فعالیت‌های اقتصادی تاثیر می‌گذارد.

 این نرخ با توجه به احیا یا عدم احیای برجام و سطح نرخ بهره کارشناسی شده است. این نرخ بر عکس دو عامل اثرگذار دیگر بر فعالیت شرکت‌های حاضر در این صنعت در بیشتر سناریو‌ها به نسبت میانگین سال 99 دارای چشم‌انداز کاهشی است.

جدول شماره یک- با توجه به دو متغیر برون‌زای نرخ بهره، احیا یا عدم احیای برجام چهار سناریو تولید شده است.  همچنین احتمال وقوع هر کدام از سناریو‌ها در یک نظرسنجی بین چند تن از کارشناسان بازار سرمایه به دست آمده که نتیجه آن به این صورت است،‌ حدود 72 درصد احتمال احیای برجام و احتمال افزایش نرخ بهره به بیش از 22 درصد، 27 درصد برآورد شده است.

میزان فعالیت «حخزر»

حوزه فعالیت شرکت کشتیرانی دریای خزر مختص به دریای مازندران است که موجب رقابت سنگین با رقبای روس و آذربایجانی خود می‌شود که به علت تحریم‌ها در این رقابت فعلا دست برتر را در اختیار ندارد.  شرکت در سال 99 دچار افت معنادار در مقدار فعالیت خود شد و به محدوده یک میلیون و 500 هزار تن رسید، در حالی که این عدد در سال 96 حدود 2 میلیون و 155 هزار تن و در سال 97 حدود 2 میلیون و 100 هزار تن و در سال 98 حدود یک میلیون و 690 هزار تن بوده است.

روند تغییرات نرخ دلاری کرایه حمل بار این شرکت همگرایی مناسبی با تغییرات شاخص بالتیک دارد و به همین دلیل برای سال 1400 همنوا با تغییرات این شاخص رشد داده شده است. این عدد در سال 97 حدود 13 دلار، در سال 98 حدود 9/ 14 دلار و در 6 ماه نخست سال 99 حدود 8/ 11 دلار بوده است. این عدد با توجه به تغییرات شاخص بالتیک در 6 ماه دوم سال 99 حدود 5/ 13 دلار و برای سال 1400 حدود 7/ 19 دلار در نظر گرفته شده است.

درآمد «حکشتی»

در بین شرکت‌های مختلف گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، شرکت حمل و نقل کانتینری مهم‌ترین آنهاست که حمل و نقل کانتینری را برعهده دارد و پس از آن شرکت‌های حمل فله و کشتیرانی دریای خزر با حمل فله بار بیشترین نقش را در تامین درآمد شرکت بر عهده دارند.انتشار مقدار بار کانتینری و فله‌ای در گزارش تفسیری 6 ماهه 99 و سال 98 کمک بسزایی در تحلیل پذیر کردن سهم دارد. این شرکت در سال مالی 98 حدود 626 هزار TEU و حدود 11 میلیون و 412 هزار تن به صورت وزن مرده و در 6ماه ابتدایی سال مالی 99 حدود 186 هزار TEU‌و حدود 3 میلیون و 945 هزار تن به صورت وزن مرده جابه جا کرده است. احتمالا میزان بار حمل شده در سال مالی 99 در کمترین حد خود بوده است.میزان حمل بار به صورت TEU و DWT با مقدار تخلیه و بارگیری در بندر شهید رجایی تعدیل شده است.  با داشتن این دو عدد نرخ فعالیت شرکت در این دو مقطع به صورت دلاری قابل محاسبه شده که با توجه به همگرایی نرخ دلاری حمل بار با شاخص بالتیک برای آینده و گذشته تعدیل شده است.در ضمن ذکر این نکته خالی از لطف نیست که درآمد دلاری شرکت در سال 95، بیشترین میزان خود طی سال‌های اخیر بوده (یک میلیارد دلار) و احتمالا کمترین درآمد می‌تواند مختص سال 99 باشد (562 میلیارد دلار) که تاثیر تحریم‌ها است، احتمالا در صورت احیای برجام، در سال 1400 به سطح سال 95 خواهیم رسید.

بهای تمام شده «حکشتی»

مهم‌ترین سرفصل‌های بهای تمام شده شرکت مربوط به تخلیه و بارگیری و تامین سوخت است. برای مساله تخلیه بارگیری در سناریوی احیای برجام 10 درصد رشد دلاری دیده شده و بهای تمام شده به ازای هر TEU و DWT حمل شده در شرکت به شکل دلاری با قیمت نفت تعدیل شده است. همین روند برای کارشناسی بهای تمام شده «حخزر» هم رعایت شده است. میانگین قیمت نفت در سال 1400 حدود 70 دلار در نظر گرفته شده است.