بررسی عملکرد یک صنعت بورسی نشان می‌دهد
پتانسیل‌های ویژه گروه حملونقل
بخش نخست
با افزایش رقابت در بخش حملونقل، شرکت‌های درگیر باید فناوری‌های جدید موجود را به کارگیرند و کیفیت خدمات خود را به‌طور گسترده بهبود بخشند تا بتوانند در چرخه تجارت باقی بمانند. حملونقل بخش قابلتوجهی از اقتصاد هر کشور را شامل می‌شود. رمز موفقیت در تجارت حملونقل ارائه مقرون به صرفه‌ترین، انعطاف‌پذیرترین و کارآمدترین خدمات است. به همین علت شرکت‌های حملونقل لزوما باید آخرین تکنولوژی‌ها را دنبال کنند و از استراتژی‌هایی پیروی کنند که بُعد رقابت‌پذیری را در سایر شرکت‌های گروه افزایش دهد.
صنعت حملونقل در هر کشوری، نه تنها به خودی خود تولید خدمت کرده و به طور مستقیم در رشد اقتصادی نقش اساسی دارد بلکه بر توسعه دیگر بخش‌های اقتصادی هم تاثیرگذار است. از همین رو ارزش افزوده ایجاد شده در بخش حمل و نقل به عنوان یک بخش زیربنایی، از معیارهای رشد و توسعه اقتصادی کشورها دانسته می‌شود.
صنعت حملونقل به سه بخش حملونقل زمینی (جاده‌ای – ریلی)، حملونقل دریایی و حملونقل هوایی تقسیم‌بندی می‌شود که در این گزارش بخش حملونقل زمینی (جاده‌ای- ریلی) مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نقاط قوت
در توصیف نقاط قوت این صنعت می‌توان به گستردگی شبکه حملونقل، زیرساخت‌های مناسب، نیروی انسانی متخصص و کارآمد و سوخت ارزان اشاره کرد.
نقاط ضعف
نبود استانداردهای ایمنی، فرسودگی ناوگان‌ها، امتناع از پذیرش ناوگان دریایی و هوایی ایران در بسیاری از کشورها، آلایندگی بیشتر نسبت به متوسط جهانی، ناکارآیی به دلیل محدود بودن به بازارهای داخلی، بهره‌وری پایین، انحصار دولتی، وابستگی تکنولوژیک به خارج از کشور، سرعت‌پایین تخلیه و بارگیری از نقاط ضعف این صنعت به‌شمار می‌روند.
فرصت‌ها
از سویی موقعیت ژئوپلیتیک ایران در منطقه، توانایی رسیدن به هاب لجستیک منطقه، توانمندی در ارائه خدمات تعمیرات و نگهداری به کشورهای منطقه، اشتغال‌زایی بالا و ارزش‌افزوده مناسب، نفوذ سیاسی و اقتصادی هرچه بیشتر در کشورهای اطراف فرصت مغتنمی را برای توسعه حمل و نقل فراهم آورده است.
تهدید‌ها
در نقطه مقابل اما عدم سرمایه‌گذاری مناسب و کافی، تحریم‌های بین‌المللی، عدم دسترسی به امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به روز، عدم رقابت‌پذیری با شرکت‌های بین‌المللی، جایگزینی مسیرهای ترانزیتی و تصاحب بازارهای منطقه از سوی کشورهای همسایه و فرصت سوزی برخی مدیران ناکارآمد داخلی بی شک آینده این صنعت را تهدید می‌کند.
حملونقل زمینی: جاده‌ها متداول‌ترین راه حملونقل در ایران هستند و برای رفع نیازهای وارداتی توسعه داده‌شده‌اند. طی سال گذشته میلادی، حدود 65 درصد از کل حملونقل بار در ایران از طریق جاده‌ها صورت گرفته و پیش‌بینی می‌شود در سال 2029 میلادی این میزان به 71 درصد افزایش یابد. ایران از طریق خطوط جاده‌ای دسترسی مناسبی به کشورهای همسایه دارد و به واسطه آنها می‌تواند به سایر کشورهای خاورمیانه، آسیای مرکزی و آسیای جنوب شرقی دسترسی پیدا کند. در حال حاضر صادرات بخش اعظم محصولات صنعتی و کشاورزی ایران و واردات مواد غذایی و کالاهای سرمایه‌ای از مسیر زمینی- جاده‌ای صورت می‌پذیرد. ضمن اینکه ایران مسیر ترانزیت خوبی با کشورهای همسایه به ویژه با کشورهای عراق، ترکیه و افغانستان دارد. گفتی است، شرکت‌های گروه حملونقل زمینی شامل «حفارس»، «حپترو» و «حتوکا» هستند. حملونقل بین‌المللی خلیج‌فارس«حفارس»: بزرگ‌ترین و با ارزش‌ترین سهم در گروه حملونقل جاده‌ای است. این شرکت با شرکت بازرگانی دولتی ایران همکاری نزدیکی دارد و وظیفه حملونقل گندم، آرد، برنج، شکر خام، روغن خام و دانه‌های روغنی را در سراسر ایران بر عهده دارد. «حفارس» بزرگ‌ترین ناوگان جاده‌ای را در اختیار دارد و با اینکه از قراردادها و سود قابلتوجهی برخوردار است اما به دلیل فشار فروش در بورس، این سهم از اواسط مرداد سال گذشته تا امروز، وضعیت مطلوبی را تجربه نکرده است. 49 درصد از سهام شرکت نیز شناور است که برای سهامداران نوسان گیر مطلوب ولی برای سهامداران با دید بلندمدت مطلوب نیست.
ضرورت ارتقای عملکرد و بهره‌وری
در بخش ریلی و جاده‌ای از وضعیت نسبتا معقول‌تری برخوردار هستیم. در بخش جاده‌ای از طریق نگاه ویژه به کشورهای همسایه، صادرات جاده‌ای حجم بسیار زیادی را پوشش می‌دهد. اما همچنان ناوگان زمینی جاده‌ای کشور نیز با مشکل نوسازی مواجه است. خطوط ریلی نیز به دلیل فرسودگی، سرعت کم جابه‌جایی بار و پایین بودن کیفیت ریل‌ها که موجب افزایش حوادث می‌شود ازجمله عوامل نشان‌دهنده ضعف در این حوزه است. در صورت برقی کردن خطوط ریلی، دوطرفه کردن خطوط راه‌آهن و انتقال هرچه بیشتر تکنولوژی‌های کیفی و نظارتی شاهد ارتقای سطح عملکرد و بهره‌وری بیشتر خواهیم بود. بسیاری از کارشناسان معتقدند که نقدینگی زیادی از بازار طی هشت ماه گذشته خارج شده و فشار سنگین فروش طی این مدت، موید این مطلب است اما این نقدینگی تاکنون به بازار موازی دیگری وارد نشده است. با توجه به تحولات سیاست خارجی و داخلی، بسیاری از سرمایه‌گذاران ورود مجدد به بازار را منوط به مشخص شدن شرایط مذاکرات وین و انتخابات ریاست جمهوری کشور می‌دانند. گروه حمل و نقل نیز با توجه به ریزش همگام با بازار از سال گذشته، پتانسیل خوبی جهت برگشت و صعودی شدن دارد اما تا زمانی که اعتماد عمومی به بازار برنگردد و فشار فروش تخلیه نشود شرایط سخت خواهد بود. شرکت‌های کوچک و متوسط این حوزه مستعد صعودی شدن هستند و کوچک‌ترین تحول مثبت سیاسی می‌تواند این شرکت‌ها را به رنگ سبز درآورد.
