سهامداران خرد بورس در کلاف وعده‌ها و نقشه‌ها
تبلیغ دعوت به بورس محصول اتاق فکر انتخابات ۱۴۰۰
در گروه‌های تلگرامی که آنها را رصد می‌کردیم، این موضوع بین کاربران مطرح می‌شد که دلار، مسکن، طلا و خودرو هم ممکن است مثل بورس ریزش داشته باشند اما در مقابل این تئوری در برخی از گروه‌های تلگرامی که اکثرشان از فعالان بازار سرمایه و فعالان سیاسی هستند، مطرح می‌شود که بورس و دعوت به حضور گسترده مردم برای سرمایه‌گذاری در این حوزه با هر میزان سرمایه‌ای آن‌هم بدون دانش و تجربه، استراتژی اتاق فکری است که هدفش این بوده تا توده مردم را درگیر فعالیت اقتصادی کند و تصمیم‌گیری سیاسی او را به وضعیت اقتصادی و سرمایه‌اش در بورس پیوند دهد تا در نهایت حیات سرمایه‌های آنها را با سیاست و مشارکت او در امر سیاسی گره بزند. این دسته از افراد طبق این نظریه پیش می‌روند که سهامداران تازه‌وارد به بورس که سرمایه‌های خرد و کلانشان را در بورس سرمایه‌گذاری کرده‌اند، حالا در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ شرکت گسترده‌تری خواهند داشت، با این امید که سرمایه‌هایشان از دست نرود و در این آشفته‌بازار اقتصادی بتوانند حتی سود اندکی در این حوزه داشته باشند. نکته دیگر این است که دعوت همه مردم به بورس برای این بود که در شرایط کاهش مشارکت مردم در انتخابات که نمونه‌اش انتخابات مجلس شورای‌اسلامی بود، این ایده بیشتر تقویت شد که ممکن است در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ هم مشارکت شهروندان کم باشد و تبعات سیاسی و اجتماعی نامناسبی داشته باشد. اما وقتی سرمایه مادی توده مردم درگیر باشد، آنها جدای از اتفاقات سیاسی و اجتماعی، برای حفظ منافع فردی و اقتصادی خود بیشتر پای صندوق رای می‌آیند. از طرفی این ایده مطرح می‌شود که همان اتاق فکری که ایده بورس و درگیر کردن سرمایه‌های مردم را مطرح کرده است، می‌تواند از کاندیدای مدنظر خود که می‌خواهد به کرسی ریاست‌جمهوری تکیه بزند، قهرمانی بسازد و باعث جلب توجه مردم به او و در نهایت رای آوردن او در انتخابات شود. این دسته از افراد می‌گویند که در انتخابات آینده قطعا بخشی از شعارها در جهت اصلاح بورس و رونق این حوزه خواهد بود. در حال حاضر مردم ایران بیشتر از هر زمان دیگری به فکر منافع فردی و مالی خود هستند که این موضوع بر‌می‌گردد به اوایل سال‌جاری که سرمایه‌های اکثر مردم در بورس و دلار و سکه درگیر شد. به گفته این دسته از افراد که اکثرشان از فعالان سیاسی و اقتصادی هستند، اتاق فکر یاد شده تا اینجای کار به‌خوبی در این حوزه عمل کرده است. البته این نظر نیز مورد‌توجه قرار گرفته بود که بورس تا چند هفته مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ به همین شکل باقی می‌ماند؛ یعنی پر از تلاطم و اوضاع نا‌بسامان. تا تئوری اتاق فکر خوب از آب در‌بیاید و رئیس‌جمهور بعدی بتواند قهرمان میدان بورس و بازارهای مالی باشد و توجه مردم را به خود جلب کند که در نهایت سیاست مشارکت در انتخابات به نتیجه برسد. در مقابل چنین نظری اما این مساله از سوی برخی از چهره‌های سیاسی مطرح می‌شد که بورس به عمد و با دخالت به این شکل درآمده است؛ چرا‌که به ماه‌های پایانی عمر دولت دوازدهم نزدیک می‌شویم و دولت برای اینکه مانع از این شود که فردی از جناح رقیب در انتخابات بخواهد قهرمان بورس شود، در حال دخالت در اوضاع بورس است تا مردم سرمایه‌هایشان را هرطور که هست حتی با ضرر از بورس خارج کنند. با این کار سرمایه‌ها به سمت خرید ارز که قیمتش در حال کاهش است، طلا و سکه و حتی خودرو و ملک می‌رود و در نتیجه دیگر توده مردم یا سرمایه‌گذاران تازه‌وارد با بورس درگیر نیستند.
شایعه‌سازی برای ناخوش‌شدن احوال بورس
در پایان روز جمعه، عکسی از یک گروه تلگرامی در شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های تلگرامی دست به دست می‌شد. عکسی که نشان می‌داد، افرادی که در حوزه خودرو فعالیت دارند، در حال تعریف استراتژی جدیدی برای بازار فعالیت خود بین همکارانشان هستند. آنها در گروهی که داشتند این موضوع را مطرح کرده بودند که افراد حاضر در این گروه در شبکه‌های اجتماعی و دیگر گروه‌های تلگرام این موضوع را مطرح کنند که بورس در حال منفی شدن است و در روزهای آینده ناخوش‌تر هم می‌شود، تا سرمایه مردم از بورس خارج شود و به سمت بازار خودرو بیاید. اما این تازه شروع ماجرا بود چون چند ساعت بعد عکس‌هایی هم از گروه‌های تلگرامی فعالان مسکن و طلا هم منتشر شد که آنها هم در حال کار روی استراتژی شایعه پراکنی علیه بورس بودند.
بورس محکم چه شد؟
بعد از چند وقت، روز گذشته دوباره کاربران حوزه بورس که در شبکه‌های اجتماعی فعال هستند، شروع به استفاده از هشتگ بورس‌محکم کردند. هشتگی که در تیرماه و بعد از صحبت‌های رئیس دولت دوازدهم مبنی بر اینکه «ما باید بورس را محکم و مستحکم نگه داریم» مورد استفاده قرار گرفته بود. حالا روز گذشته هم کاربرانی که از این هشتگ استفاده می‌کردند، نوشته‌هایشان در واکنش به روزی بود که بورس سرخ‌پوش شده بود و اکثرا تیم اقتصادی دولت را مخاطب انتقادهای خود قرار می‌دادند. خیلی از افراد در واکنش به ریزش شاخص بورس در شروع هفته، درباره این موضوع می‌نوشتند که چرا دیگر مثل گذشته خبری از جلسه‌ها و دستورات مدیران و معاونان درباره اصلاح وضعیت بورس نیست؟ آنها نسبت به این موضوع انتقاد می‌کردند که بورس انگار به دست فراموشی سپرده شده است و همه مدیران و مسوولانی که مردم را دعوت به حضور برای سرمایه‌گذاری در بورس کرده بودند، برای پایین‌آمدن قیمت دلار جشن گرفته‌اند. در ابتدای این ستون به نظریه‌ها و تئوری‌هایی که در گروه‌های تلگرامی و گعده‌های فعالان اقتصادی و سیاسی مطرح می‌شود، اشاره کردیم. برخی از این نظریه‌ها در توییتر هم از سوی مردم عادی تکرار می‌شد. مثلا پایین‌آمدن قیمت دلار و ریزش شاخص بورس از سوی برخی از کاربران استراتژی دولت مطرح می‌شد که سهامداران، سرمایه‌های خود را از بورس بیرون بیاورند و به سمت بازار ارز ببرند تا با این کار دیگر درگیر بورس نباشند. حتی برخی‌ها این موضوع را مطرح می‌کردند که در هفته‌های آینده دلار جهش قیمت پیدا می‌کند و در نتیجه مردم راضی از خرید خود و خروج از بورس، دولت را کمتر مورد انتقاد قرار می‌دهند و برخی از اعضای کابینه که احتمال کاندیدا شدن آنها در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ زیاد است، مورد‌توجه مردم قرار می‌گیرند. اما در کنار این نظریه‌ها، همچنان انتقادها به سرخ‌پوش شدن بورس و افت شاخص زیاد است. کاربران با یادآوری و بازنشر صحبت‌های رئیس دولت و وعده‌هایی که درباره بورس داده بود، نسبت به وضعیت پیش‌آمده گلایه و بعضا از آینده بورس ابراز نگرانی می‌کنند.
