معاون توسعه کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران
در خدمت و خیانت بازار آتی به اقتصاد
در این راستا شاهین چراغی، عضو شورای عالی بورس درباره امکان راه‌اندازی مجدد معاملات آتی سکه در بورس کالا اظهار کرد: مجموعه بازار سرمایه، دغدغه‌های بانک مرکزی درباره بازار سکه و حساسیت‌های معاملات روی این کالای ارزشمند را درک می‌کند؛ به‌طوری که در برخی کالاها مانند سکه فقط موضوع آن کالا مطرح نیست؛ بلکه اثراتی است که آن محصول می‌تواند بر سایر بازارها و اقتصاد ایجاد کند. بنابراین دغدغه‌های بانک مرکزی در این خصوص دغدغه‌های درستی است.
شهریورماه سال ۹۷ بود که اداره توسعه بازار مشتقه بورس کالا، پیغام تعطیلی بازار آتی سکه را در سامانه معاملات مخابره کرد. علت اتخاذ چنین تصمیمی شرایط بازار نقدی سکه طلا و نوسان غیرعادی قیمت‌های نقدی، اعلام شد. از آن اتفاق دو سال می‌گذرد و باردیگر زمزمه‌های گشایش دوباره این بازار به گوش می‌رسد.
حال پرسش مهم این است که چرا بازار آتی سکه تعطیل شد؟ این موضوع کار خوبی بود یا خیر؟ و اینکه اصولا بازارهای آتی چه کمکی می‌توانند به اقتصاد بکنند؟
علیرضا توکلی‌کاشی، معاون توسعه کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» توضیح می‌دهد: یکی از مهم‌ترین مواردی که باید سیاست‌گذاران اصلی اقتصاد از جمله بانک مرکزی و سازمان بورس به آن توجه خاص و ویژه‌ای داشته باشند، ارائه راهکارهای مناسب برای پیش‌بینی‌پذیر کردن اقتصاد است تا بر این اساس فعالان اقتصادی با کمک روش‌های خاص و ابزار مناسب، قادر باشند از آینده اقتصاد تا حدودی مطلع شوند و از سوی دیگر در برابر اتفاق‌های غیرمنتظره آتی اقتصاد نیز بیمه شوند.
علیرضا توکلی‌کاشی ادامه داد: تجربه بازارهای مالی بین‌المللی نشان می‌دهد ابزارهایی از جمله قراردادهای آتی یکی از مهم‌ترین مواردی است که می‌تواند در راستای تحقق این موضوع کمک بزرگی داشته باشد.
او در ادامه با اشاره به اینکه در سال‌های ۹۰ و ۹۱ نیز قراردادهای آتی سکه کارکرد مناسبی داشت و در روند بازار تاثیر مهمی برجای گذاشت، گفت: قراردادهای آتی سکه در غیاب قراردادهای آتی ارز و پیش‌بینی‌پذیر نبودن روند نرخ ارز، توانستند نه تنها بازار سکه را قابل پیش‌بینی کنند، بلکه در بازار ارز و پیش‌بینی پذیر شدن روند این بازار نیز تاثیر مهمی داشتند.
معاون توسعه کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در ادامه با اظهار این مطلب که بستن این بازار و توقف قراردادهای مزبور، تنها صورت مساله را پاک کرد، گفت: تغییر نرخ در بازارهایی از جمله طلا، ارز و خودرو از خصوصیات اصلی این بازارهاست و مسدودکردن و بستن کانال‌های مزبور تنها جریان و روند قیمت‌ها را در این بازارها دچار مشکل خواهد کرد.
توکلی‌کاشی در ادامه به ذکر مثالی درخصوص تاثیر حذف شفافیت از بازارها پرداخت و گفت: این روزها شاهد حذف قیمت‌ها از سایت دیوار هستیم. به‌طوری‌که قیمت خودرو و مسکن از این سایت حذف شده و افراد باید برای اطلاع از نرخ این کالا به مشاوران املاک یا بنگاه‌های خرید خودرو مراجعه کنند. این امر نه تنها صرف وقت بیشتری را به دنبال دارد بلکه به دلیل اطلاع نداشتن از قیمت‌ها به‌صورت تجمعی در یک مکان، نرخ‌های متفاوتی نیز اعلام خواهد شد.
او ادامه داد: بر این اساس به متولیان بانک مرکزی و سازمان بورس توصیه می‌شود هم در زمینه نرخ ارز و هم در بازار سایر کالاها از جمله خودرو، سکه، محصولات پتروشیمی و نظایر آن به راه‌اندازی ابزارهای لازم برای شفاف‌سازی بیشتر اقدام کنند و حتی اجازه فعال شدن دوباره بازار قراردادهای آتی را نیز بدهند.
توکلی‌کاشی یک مزیت مهم این امر را اطلاع فعالان از قیمت‌ها اعلام کرد و افزود: همچنین به دلیل اهرم بالا نه تنها هیجان افراد ریسک‌پذیر در این بازار تخلیه خواهد شد، بلکه ابزار مناسبی برای افراد ریسک‌گریز نیز خواهد بود.
این فعال بازار سرمایه توضیح داد: در واقع افراد ریسک‌پذیر به جای فعالیت در بازار نقدی و تحرکات قیمتی این بازار، در بازار آتی فعالیت خواهند داشت و نوسان این بازار باعث تخلیه این هیجان‌ها و انتقال نیافتن این هیجان به بازار اصلی خواهد شد.
توکلی‌کاشی ادامه داد: همچنین از آنجا که در بازار آتی نوسان قبل از سررسید عملا اهمیت چندانی ندارد، در نتیجه تخلیه این هیجان‌ها و بروز نوسان‌ها، باعث پوشش ریسک دیگر افراد فعال در این بازار خواهد شد. به این ترتیب هم افراد ریسک‌پذیر و هم ریسک‌گریز می‌توانند نتایج مهمی از این بازار کسب کنند.
معاون توسعه کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران در ادامه به کارکرد اصلی قراردادهای آتی اشاره کرد و افزود: به عبارت دقیق‌تر قراردادهای آتی می‌تواند با جلوگیری از ایجاد نوسان در بازارهای مالی، سبب آرامش‌بخشی به اقتصاد شوند.
