ورود «کرونا» به بازار سرمایه
این روزها شیوع بیماری کرونا و موج افزایش آمار مبتلایان در کل دنیا مشاهده می‌شود و تمامی کشورها تلاش برای حل این بحران دارند. این درحالی است که یکی از معضلات اساسی کمبود نقدینگی برای تامین تجهیزات پزشکی و درمان مبتلایان است. در این راستا بازار سرمایه ایران نیز پیش قدم شده و با طراحی اوراق گواهی نیکوکاری در تلاش است تا تامین مالی مناسبی از بستر بازار انجام داده و نقدینگی قابل‌توجهی را جذب کند. پیش از این در بازار سرمایه صندوق‌های نیکوکاری با اهداف متفاوت خیریه وجود داشتند؛ درحال‌حاضر هم با توجه به شیوع ویروس کرونا در کشور نیاز به اقدامات منسجم و متمرکز احساس شد، در این راستا شرکت فرابورس ایران پیش‌قدم شده و با مشارکت وزارت بهداشت برای نخستین بار، اقدام به انتشار اوراقی با نمادهای «کرونا ۱» و «کرونا ۲» در راستای کمک به این معضل کرده است. به این ترتیب مصوبه اخیر هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار به منظور مساعدت بازار سرمایه در زمینه تامین منابع برای تشخیص، پیشگیری و جلوگیری از شیوع بیشتر بیماری کرونا، وجوه جمع‌آوری‌شده از اوراق گواهی نیکوکاری در دو نماد «کرونا۱» و «کرونا۲» در اختیار وزارت بهداشت و درمان قرار می‌گیرد. بر این اساس نخستین تامین مالی جمعی (Crowd funding) از بستر بازار سرمایه با این طرح استارت می خورد.
«دنیای‌اقتصاد» در گزارش‌های پیشین خود به دفعات به اهمیت تامین مالی از بستر بازار سرمایه و استفاده از ظرفیت‌های این بازار تاکید داشته و در گزارشی با عنوان «پول‌رسانی به کوچک‌ترها از کانال بورس» به تشریح کارکرد تامین مالی جمعی پرداخته است. در واقع تامین مالی جمعی رویکرد نوینی از تامین مالی است که طی آن جمع کثیری از سرمایه‌گذاران خرد بر بستر شبکه‌های اجتماعی و با سرمایه‌ای اندک در پروژه‌هایی مانند طرح‌های نوآورانه به مشارکت و سرمایه‌گذاری می‌پردازند. شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که نخستین طرح برای این نوع تامین مالی در زمینه درمان کل کشور به کار گرفته شود و چنین ویروسی نه‌تنها ایران بلکه جهان را در بر گیرد. حال قرار است دو نماد «کرونا۱» و «کرونا۲» به منظور جمع‌آوری وجوه برای جبران بخشی از هزینه‌های ناشی از شیوع ویروس کووید-۱۹ در کشور به کار گرفته شود. بر این اساس با انجام هماهنگی‌های لازم با وزارت بهداشت برای نخستین‌بار قرار است به کمک ظرفیت‌های کرادفاندینگ در بستر بازار سرمایه و رونمایی از یک پروژه تامین مالی جمعی همگام با سایر نهادها و ارگان‌های درگیر این ماجرا، وظیفه خود را به‌عنوان یک عضو از جامعه اقتصادی کشور ایفا کند.
ارزش اسمی هر ورقه مزبور یک هزار تومان بوده و حداقل حمایت تامین‌کنندگان حقیقی و حقوقی یک ورقه است. یعنی افراد می‌توانند با خرید حداقل یک ورقه به ارزش هزار تومان در این طرح نیکوکارانه مشارکت کنند. ضمن اینکه محدودیت سقفی برای خرید اوراق مزبور وجود ندارد. جمع‌آوری وجوه از دیروز ۲۷ اسفندماه ۹۸ آغاز شده و تا۳۱ فروردین‌ماه ۹۹ ادامه خواهد یافت. همان‌طور که عنوان شد افراد حقیقی و حقوقی نیکوکار می‌توانند کل مبلغی که در نظر دارند را صرف امر نیکوکارانه مقابله با کرونا کرده یا اصل مبلغ تامین شده خود را حفظ کرده و منافع حاصل از سرمایه‌گذاری این مبلغ را به طرح اعطا کنند. در واقع کل وجوه پذیره‌نویسی شده در اوراق «کرونا ۱» صرف اهدا و کمک به بهبود این بیماری و در اوراق «کرونا ۲» نیز صرف کمک به درمان این بیماری خواهد شد. همچنین از مهم‌ترین ویژگی‌های این پروژه می‌توان گزارشگری شفاف از عملکرد مالی و اجرایی مبالغ جمع‌آوری‌شده برای مدیریت این بحران توسط امین طرح عنوان کرد. به عبارت دقیق‌تر تمامی فعالیت‌های مربوط به تخصیص وجوه جمع‌آوری شده از طریق سامانه‌های مورد تایید مانند کدال، سایت فرابورس ایران و وزارت بهداشت افشا می‌شود.
جزئیات بیشتر از نمادهای «کرونا»
در همین راستا بهنام محسنی، سرپرست معاونت توسعه تکنولوژی فرابورس ایران، در گفت‌وگو با «سنا» در تشریح تفاوت‌های دو نماد «کرونا۱» و «کرونا۲» اظهار کرد: در گواهی نیکوکاری در نماد «کرونا۱» منافع اصل پولی که پرداخت می‌شود، به وزارت بهداشت هدیه و هبه می‌شود در نتیجه در این نماد صرفا خرید می‌تواند انجام گیرد و چیزی به‌عنوان فروش نداریم؛ اما در نماد «کرونا۲» اصل پول بخشیده نمی‌شود و پولی را که بابت خرید گواهی نیکوکاری صرف می‌کنیم می‌توانیم با فروش آن به قیمت اسمی بار دیگر برگردانیم و منافع حاصل از آن را برای این امر خیر هبه کنیم.
به گفته محسنی در نماد «کرونا۲» وقتی پول را برای خرید اوراق صرف می‌کنیم، امین طرح که همان ناظر تامین منابع و مصرف آن است، تصمیم می‌گیرد منابع را در صندوق‌های با درآمد ثابت یا اوراق تامین مالی دولت مثل اسناد خزانه اسلامی سرمایه‌گذاری کند تا منافع و سود حاصل از آن را در اختیار وزارت بهداشت قرار دهد. معاون فرابورس یادآور شد که در سایت مدیریت فناوری بورس تهران نیز برای سرمایه‌گذاران مشخص شده که «کرونا۱» مربوط به اهدای کامل و «کرونا۲» صرفا اهدای سود است و در این باره افزود: اگر کسی بخواهد گواهی نیکوکاری در نماد «کرونا۲» را بفروشد و اصل پول خود را برگرداند، امین به اندازه آن مقدار، از صندوق یا اوراقی که خریداری کرده است به فروش می‌رساند تا اصل پول فرد متقاضی را پرداخت کند. محسنی در پاسخ به پرسشی در مورد زمان بازپرداخت اصل وجوه افراد نیکوکار در نماد «کرونا۲» توضیح داد: دوره جمع‌آوری وجوه از دیروز ۲۷ اسفندماه شروع شده و تا پایان فروردین ۹۹ ادامه دارد. در این دوره افرادی که «کرونا۲» خریداری می‌کنند و قصد دارند اصل پولشان را پس از مدتی برگردانند، پس از دوره جمع‌آوری وجوه، امکان دریافت اصل وجوهشان را خواهند داشت؛ یعنی از اول اردیبهشت می‌توانند برای دریافت اصل پول خود اقدام کنند و فرایند تسویه و معاملات پایاپای نیز به‌صورت t+۱ خواهد بود.
