حرکت بورس به سمت اقتصاد هوشمند
علی عبداللهی، رئیس مرکز فناوری اطلاعات وزارت امور اقتصادی و دارایی با بیان این مطلب، افزود: اقتصاد هوشمند مبتنی بر فناوری‌های هوشمند، خود تطبیق و یادگیرنده است که منجر به اتخاذ تصمیمات بهینه و تخصیص بهینه منابع می‌شود. هدف اصلی اقتصاد هوشمند هم افزایش رفاه، ثروت‌آفرینی و خلق مدل‌های کسب‌وکار جدید و غایت نهایی آن توسعه مستمر است. رئیس مرکز فناوری اطلاعات وزارت امور اقتصادی و دارایی ادامه داد: اما برای دستیابی به مدل اقتصاد هوشمند باید در همه حوزه‌ها ورود کرد و یکی از بخش‌های مهم این مدل، طراحی سازوکار بازار سرمایه هوشمند است. عبداللهی با طرح این پرسش که تفاوت بازار سرمایه هوشمند با بازار سرمایه دیجیتال چیست؟ عنوان کرد: حد فاصل بازار سرمایه دیجیتال و هوشمند همین معاملات الگوریتمی است. یعنی جایی که الگوریتم‌ها و ماشین‌ها شروع به داد و ستد می‌کنند.
وی با بیان اینکه معاملات الگوریتمی خود در سطوح مختلف قابل شناسایی است، افزود: در سطح یک معاملات الگوریتمی یک هدف تعیین می‌شود و براساس الگوریتم‌های طراحی شده داد و ستد در حالت بهینه انجام می‌شود. اگر بخواهم جمع‌بندی کنم، یکی از مصادیق بارز اقتصاد هوشمند می‌تواند معاملات الگوریتمی در بازار سرمایه باشد و روندهای دنیا این موضوع را نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: در ماه قبل میلادی حجم معاملات و سرمایه‌گذاری‌هایی که توسط ماشین‌ها در بورس آمریکا انجام شد، از میزان معاملاتی که توسط انسان انجام شد پیشی گرفت و میلیاردها دلار توسط ماشین‌ها، هوش مصنوعی و الگوریتم‌ها جابه‌جا شد. این نشان می‌دهد که اتفاقات بزرگی در دنیا می‌افتد و ما هم باید به سمت آن برویم. عبداللهی افزود: مدلی که امروز در بازار سرمایه ما آغاز شده سطح یک این معاملات است. اما ما باید به سطح هوشمندی نوع ۲ برسیم. نوع ۲ چیست؟ اینکه الگوریتم‌ها با استفاده از مکانیزم‌های یادگیری (learning) و مخصوصا یادگیری عمقی (deep learning) به سطحی از هوشمندی برسند که اساسا خودشان بتوانند هدف‌ها را حتی تعدیل و بهینه کنند و آن معاملات را انجام دهند و کاربر را به هدف غایی نزدیک کنند.
رئیس مرکز فناوری اطلاعات وزارت امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه اقتصاد هوشمند از جمله معاملات الگوریتمی به معنای خروج رفتار انسانی از فعالیت‌های اقتصادی نیست، گفت: در اقتصاد هوشمند نقش انسان در کارهای عملیاتی و روزمره کمرنگ‌تر می‌شود اما در حوزه‌های سیاست‌گذاری و طراحی نقش بیشتری ایفا می‌کند. عبداللهی به اهمیت اقتصاد هوشمند و معاملات الگوریتمی اشاره کرد و ادامه داد: همان‌طور که راه‌اندازی معاملات آنلاین حجم و ارزش معاملات در بازار سرمایه را افزایش و محدودیت‌های مکانی و زمانی را کاهش داد معاملات الگوریتمی نیز به‌زعم ما می‌تواند باعث افزایش حجم و ارزش معاملات و کاهش محدودیت‌های زمانی و مکانی شود. البته گرچه افزایش حجم معاملات و ارزش معاملات می‌تواند تحت تاثیر متغیرهای دیگری مثل متغیرهای سیاسی و اقتصادی باشد، ولی به هر حال اگر این‌ها را خنثی بدانیم و فقط به نقش فناوری نگاه کنیم، اساسا معاملات الگوریتمی می‌تواند نقش بسیار مهمی در توسعه بازار سرمایه و به تبع آن در اقتصاد ملی ایفا کند؛ ما هم در وزارت اقتصاد از توسعه معاملات الگوریتمی استقبال و حمایت می‌کنیم. وی ادامه داد: با این حال برای توسعه این نوع معاملات راه زیادی پیش رو است و برای تحقق آن نیاز زیادی به فرهنگ‌سازی و آموزش داریم. زمانی شما در جمع خبرنگاران یا اهالی فن صحبت می‌کنید و زمانی نیاز است که مدل‌ها در سطح عملی برای کاربران تعریف شود به عبارتی باید ابزارها از جمله معاملات الگوریتمی جامعه‌پذیر شوند.
رئیس مرکز فناوری اطلاعات وزارت امور اقتصادی و دارایی افزود: باید برای تحقق جامعه‌پذیری ابزارها و مدل‌های جدید از هر ابزاری بهره برد و در بحث معاملات الگوریتمی برگزاری رقابت معاملات الگوریتمی اقدامی نو و تاثیرگذار است. رویداد‌های این چنینی می‌تواند در جامعه‌پذیر کردن معاملات الگوریتمی فوق‌العاده کمک کند و البته بخش‌های مختلف جامعه با این موضوع بیشتر آشنا می‌شوند.
عبداللهی ادامه داد: حرکت به سمت فناوری‌های نو، از جمله فناوری‌های هوشمند، هوش مصنوعی، بلاک‌چین، اینترنت اشیاء و خیلی از فناوری‌های دیگر یک انتخاب نیست، یک الزام است. ما باید از این فناوری‌ها به موقع استفاده کنیم. اگر به‌دنبال استفاده از این فناوری‌ها نرویم، ریسک‌ها و تهدید‌های ناشی از آن به سمت ما می‌آید و آن زمان با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شویم. وی افزود: عوامل و مولفه‌های زیادی در اقتصاد هوشمند نقش ایفا می‌کنند، این عوامل تنها در سطح سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری نیست، بلکه در اکوسیستم و کل سیستم‌ها جاری است. مثل بورس، بازار سرمایه هوشمند، خزانه‌داری هوشمند، مالیات هوشمند، گمرک هوشمند و به همین ترتیب. بازار سرمایه هم به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم اقتصاد می‌تواند در اقتصاد هوشمند نقش ایفا کند. رئیس مرکز فناوری اطلاعات وزارت امور اقتصادی و دارایی ادامه داد: درحال‌حاضر بازار سرمایه آمادگی، قابلیت و پتانسیل حرکت به سمت اقتصاد هوشمند را دارد، چراکه درحال‌حاضر زیرساخت‌های دیجیتال و الکترونیکی آن به‌صورت یکپارچه و منسجم به سطح خوبی از بلوغ رسیده است. بازار سرمایه ما درحال‌حاضر از بلوغ نسبی خوبی برخوردار است و سامانه‌های نظارتی خوبی در آن شکل گرفته و یکی از محور‌های اصلی برنامه راهبردی اقتصاد هوشمند است. عبداللهی افزود: البته چالش‌هایی را هم در بازار سرمایه داریم که باید بر آنها غلبه کنیم. وی تاکید کرد: ازجمله به لحاظ فنی باید روی هسته معاملاتی اصلاحاتی انجام شود تا بتوانیم معاملات الگوریتمی را توسعه دهیم و به سمت معاملات پر بسامد (high frequency trading) برویم.
