روند صعودی حاکم بر بازار سهام در جریان معاملات روز گذشته تحت تاثیر عوامل بنیادی از جمله رشد قیمت نفت تحت تاثیر توافق اوپک در محدود کردن عرضه تا پایان سال ۲۰۱۸ رقم خورد. در این میان تداوم افزایش نرخ دلار و رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی در شامگاه جمعه نیز منجر به تقویت تقاضا در نمادهای فلزی‌ شد. ضمن اینکه تداوم صعود قیمت فولاد (به دلیل کاهش تولید تحت تاثیر قوانین محیط زیستی چین) و متانول جهانی (تحت تاثیر کاهش تولید به دلیل قطع شدن گاز مصرفی برخی تولید‌کننده‌ها)، موجب شد تا گروه‌های کالایی وابسته به این عوامل از جمله فولادی‌ها و پالایشی‌ها با اقبال معامله‌گران همراه شوند.

برهمین اساس دیروز نمادهای فولاد مبارکه اصفهان، پتروشیمی فن‌آوران و پالایش نفت بندرعباس بیشترین تاثیر مثبت را بر رشد شاخص سهام داشتند.  هر چند با توجه به عوامل مزبور، انتظار برای رشد بیشتری نیز از شاخص کل بود، اما نه تنها این نوسان‌ها به محدوده مزبور محدود شد، بلکه ارزش کل معاملات نیز بعد از مدت‌ها به زیر ۱۰۰ میلیارد تومان نزول کرد. بر این اساس ارزش معاملات خرد سهام در جریان روز گذشته به ۹۸ میلیارد تومان رسید. این امر نشانه‌ای از سیطره فضای احتیاطی بر بورس تهران است. در این میان به‌نظر می‌رسد دو عامل بازدارنده در بازار به‌عنوان مانعی برای رشد بیشتر قیمت‌ها وجود دارد؛ سایه تردیدهای سیاسی و همچنین شناسایی سود باعث شده است تا پتانسیل بنیادی موجود، اثر پررنگی در رشد قیمتی سهام نداشته باشند.  روز گذشته هر چند روندی مثبت بر شاخص کل بورس حاکم بود و این نماگر با رشد همراه شد، اما کاهش شدید ارزش معاملات صورت گرفت.

به‌طوری‌که ارزش کل معاملات خرد روز گذشته با کاهش چشمگیر ۳۴درصدی نسبت به معاملات روز چهارشنبه، مجددا به کمتر از ۱۰۰ میلیارد تومان رسید. در پاییز سال جاری در دو مقطع کاهش محسوس ارزش معاملات مشاهده شد. در این دو دوره ارزش معاملات خرد سهام در محدوده کمتر از ۱۰۰ میلیارد تومان  قرار گرفت. دوره اول به روزهای نخست مهر ماه بر می‌گردد. درآن مقطع با انتشار اخباری در مورد عدم پایبندی ایران به برجام از سوی رئیس‌جمهور آمریکا، سهامداران شاهد اصلاح قیمتی و همچنین افت محسوس ارزش معاملات بودند. در ادامه پس از اعلام نظر رسمی ترامپ در مورد برجام که همزمان با ارائه گزارش‌های ۶ ماهه عملکرد شرکت‌ها که در مورد گروه‌های فلزی- معدنی با تعدیل مثبت چشمگیری همراه بود، بورس با رشد عمومی قیمت سهام مواجه شد(ترامپ پایبندی ایران به برجام را تایید نکرد و تصمیم‌گیری در مورد آن را به کنگره واگذار کرد). در آن زمان سهامداران از  ریسک برجام عبور کردند که دو مرحله تا نهایی شدن وضعیت برجام مانده بود (یکی اعلام کنگره و دیگری تصمیم دیگر کشورهای درگیر در این توافق‌نامه). پس از یک دوره رشد قیمت سهام اما در روزهای ابتدایی آبان ماه بازار سهام وارد فضای اصلاح زمانی شد. دلیل این امر نیز به شناسایی سود از سوی معامله‌گران سهام برمی‌گشت.

در شرایط کنونی و بعد از رکوردزنی‌های متعدد هفته قبل ممکن است تحت تاثیر نزدیک شدن به زمان اعلام کنگره در مورد برجام، بازار سهام وارد فضای اصلاحی شود. این فضای اصلاحی می‌تواند شباهت‌هایی به هر دو دوره قبل داشته باشد (هم اصلاح زمانی و هم اصلاح قیمتی). باید دید در نهایت چه مسیری پیش روی بازار سهام قرار می‌گیرد. در شرایط کنونی احتیاط ناشی از نزدیک شدن به زمان اعلام رسمی کنگره در مورد برجام بر معاملات سهام سایه افکنده است. اگر کنگره پایبندی ایران به برجام را تایید نکند، در کوتاه مدت ریسک‌های سیاسی در بازار سهام می‌تواند شدت بگیرد. با این همه برجام همچنان می‌تواند به حیات خود ادامه دهد. اما اگر دیگر کشورهای درگیر در برجام تحت تاثیر فشار آمریکا از برجام خارج شوند، این پایان برجام خواهد بود و باید دید در آن شرایط چه وضعیتی پیش پای معامله‌گران قرار می‌گیرد.

 سایه «بودجه» بر بورس

روزهای اخیر بحث انتظار برای اعلام بودجه سال جدید وجود دارد. در این میان هرچند برخی فعالان بازار سرمایه معتقدند این بودجه می‌تواند تاثیر مهمی بر بازار سهام داشته باشد، اما در عمل این موضوع هیچ تغییری در بازار ایجاد نخواهد کرد. هر چند بازار سرمایه به‌عنوان یکی از بازارهای معتبر مالی کشور در دو بعد کلان و خرد از قوانین بودجه کشور تاثیر می‌پذیرد اما از آنجا که تضمینی برای تعهد به بودجه وجود ندارد، پس نگرانی از این ناحیه معطوف بورس نخواهد شد. در این میان شاید تنها بودجه عمرانی برای بخش‌های صنایع فعال در بازار حائز اهمیت باشد که این امر نیز تنها محدود به اعداد و ارقام است و برای اجرای آن تضمینی نیست. در این راستا شاید مهم‌ترین بخش بودجه اعلامی مربوط به بحث اوراق و میزان اوراق منتشر شده در بودجه سال جدید باشد. در این‌صورت چنانچه رقم قابل توجهی به انتشار اوراق جدید از کانال بازار سرمایه اختصاص داده شود، می‌تواند رونق بازار را به دنبال داشته باشد.

 

هدیه لطفی

 

بورس

 

ریسک بورس در دو سناریو