دنیای اقتصاد - فاطمه اسماعیلی: با نگاهی به وضعیت ۳۲۶ نماد حاضر در تابلوی معاملات بورس تهران از منظر نسبت متوسط قیمت بر درآمد (P/ E) می‌توان دریافت در حال حاضر این نسبت در ۲۱۶ نماد معاملاتی بالای ۹۵/ ۶ (متوسط P/ E بازار در شهریور) است. این آمار نشان‌دهنده وضعیتی نامتقارن درخصوص نسبت قیمت بر درآمد شرکت‌هاست. بر این اساس به نظر می‌رسد قرارگرفتن میانگین P/ E بازار زیر ۷ واحد به معنای پایین بودن ریسک بازار نیست و عمده دلیل افزایش سودآوری شرکت‌های بزرگ سهامی همچون فلزی - معدنی‌ها نیز به واسطه ریسک‌های نهفته این نمادها در بازارهای جهانی است. موضوعی که باید مورد توجه سهامداران قرار گیرد.

رصد مهم‌ترین‌ تغییرات قیمت بر درآمد

آمارها نشان می‌دهد طی گزارش شهریور ماه ۱۴۷ شرکت بورسی شاهد افزایش نسبت قیمت بر درآمد بودند. بیشترین میزان تعدیل P/ E به میزان ۵/ ۱۴۱ واحد به یکی از نمادهای کوچک بازار سهام اختصاص پیدا کرد. بر این اساس شرکت آلومراد با ارزش بازار حدود ۱۶ میلیارد تومانی به دلیل تعدیل ۱۵۷ درصدی سود هر سهم، شاهد تعدیل قابل توجه نسبت قیمت بر درآمد به میزان ۱۳۸ واحد بود. در این میان، نماد معاملاتی شرکت سایپا از جمله شرکت‌های متوسط بازار بود که با ارزش بازاری بالغ بر ۴ هزار و ۶۱۰ میلیارد تومان، با توجه به کاهش ۲۰ درصد قیمت، شاهد تعدیل ۶/ ۱ واحدی نسبت P/ E بود. در آن سو اما کارخانجات کاشی و سرامیک حافظ با توجه به تعدیل منفی قابل توجه سود هر سهم به میزان ۹۷درصد، شاهد بیشترین میزان افزایش نسبت قیمت بر درآمد بود. «کحافظ» سود هر سهم پیش‌بینی حسابرسی نشده ۳ ماهه خود را از ۱۷۴‌ریال به ۵ ریال در گزارش حسابرسی شده تبدیل کرد. تعدیل منفی بیش از ۹۷ درصدی این شرکت سبب شد تا P/ E شهریور «کحافظ» نیز رشد ۶۴۳ واحدی را تجربه کند و در رتبه چهارم قرار گیرد.

سهام بورسی از منظر P/ E

براساس آخرین قیمت‌های موجود برای سهام در پایان شهریور ۹۶، بیشترین نسبت قیمت بر درآمد (P/ E) مربوط به یکی از شرکت‌های فعال در گروه انبوه‌سازی، املاک و مستغلات است، به‌طوری‌که سهام شرکت سرمایه‌گذاری توسعه آذربایجان با برآورد سود ۵ ریالی، نسبت قیمت به درآمد ۸/ ۹۹۸ واحدی را به خود اختصاص داده تا از این منظر جایگاه اول بیشترین P/ E را در اختیار خود داشته باشد. رتبه دوم نیز به شرکت داروسازی زاگرس فارمد پارس (داروسازی داملران رازک) تعلق دارد. نسبت P/ E «ددام» با سود پیش‌بینی شده ۵ ریالی برای سال مالی ۹۶، رقم ۲/ ۹۹۶ واحد است. سهام شرکت سایپا شیشه نیز با نسبت۵/ ۸۲۷ واحدی در جایگاه سوم بیشترین میزان P/ E قرار گرفته است. در مجموع در حال حاضر تعداد ۲۱ نماد با نسبت قیمت بر درآمد بالای ۱۰۰ واحد در تابلوی بورس مورد معامله قرار می‌گیرند و ۱۴۷ نماد با نسبت P/ E دو رقمی و بالاتر از ۱۰ واحد در بازار سهام وجود دارند. همچنین طبق آمارهای موجود، ۱۵۹ نماد معاملاتی در بورس تهران، دارای P/ E مثبت و زیر ۱۰ واحد هستند. یکی از مشکلات موجود درخصوص محاسبه نسبت قیمت بر درآمد مربوط به شرکت‌هایی است که سودآور نبوده و از این‌رو EPS منفی دارند. بر این اساس محاسبه P/ E درخصوص سهام این شرکت‌ها محلی از اعراب ندارد. در حال حاضر ۲۰ نماد بورسی به دلیل پیش‌بینی زیان در این گروه قرار می‌گیرند.

نگاهی به وضعیت برخی صنایع بورسی

براساس آخرین قیمت‌های موجود برای سهام در پایان شهریور ۹۶، بیشترین نسبت قیمت بر درآمد مربوط به صنعت محصولات کاغذی است. بر این اساس این گروه با تک نماد «چکاوه» و نسبت قیمت بر درآمد ۱۶/ ۸۴ مرتبه در صدر دیگر صنایع بورسی قرار گرفته است. رتبه دوم بالاترین P/ E در میان صنایع بورسی نیز به میزان ۹۶/ ۷۸ واحد به دباغی، پرداخت چرم و ساخت انواع پاپوش با تک نماد «وملی» اختصاص پیدا کرده است. نکته قابل توجه در این گزارش اما EPS منفی گروه بانکی در زمان تهیه گزارش است. بر این اساس به واسطه شناسایی زیان بانک صادرات به‌عنوان بزرگ‌ترین بانک حاضر در گروه (از لحاظ ارزش بازار) به میزان ۲۴۵ ریال برای هر سهم در کنار زیان‌دهی بانک تجارت به میزان ۲۶۸ ریال برای هر سهم، رقمی منفی را به کسر نسبت قیمت بر درآمد این صنعت تحمیل کرد تا این صنعت تنها گروهی باشد که بازار قادر به محاسبه P/ E برای آن نیست.

شیمیایی‌ها: عنوان بزرگ‌ترین صنعت بورسی در حال حاضر با ارزش بازاری بالغ بر ۶۹ هزار میلیارد تومان در اختیار گروه محصولات شیمیایی است. در این گروه ۲۹ ‌شرکت قرار گرفته‌اند. در این میان شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس بیشترین ارزش بازار به میزان ۲۵ هزار میلیارد تومان را نه‌تنها در میان شیمیایی‌ها بلکه در میان ۳۲۶ شرکت مورد بررسی از آن خود کرده است. «فارس» که در حال حاضر ۳۵ درصد از کل ارزش این گروه را در اختیار گرفته است، نسبت قیمت بر درآمد خود را نیز ۶مرتبه گزارش داده است. بیشترین میزان P/ E این گروه به شرکت بین‌المللی محصولات پارس به میزان ۵۶۵ واحد تعلق گرفته و کمترین نسبت قیمت بر درآمد نیز به میزان ۷/ ۴ مرتبه از آن «شفن» شده است. همچنین از میان ۲۹ شرکت حاضر در گروه محصولات شیمیایی، ۵ شرکت در آخرین گزارش ارسالی زیان شناسایی کرده‌اند که شامل پلی‌اکریل ایران، پتروشیمی فارابی، پتروشیمی آبادان، تولید مواد اولیه الیاف مصنوعی و شیمیایی ارس پامچال می‌شوند. «شپمچا» به‌عنوان زیان‌ده‌ترین نماد این گروه، در آخرین پیش‌بینی خود بر اساس عملکرد ۳‌ماهه با سرمایه ۳‌میلیارد تومانی به ازای هر سهم ۶۴۲ریال زیان اعلام کرد. این شرکت در سال جاری تنها ۸روز معاملاتی را تجربه کرده و زیان حدود ۴ درصدی را به سهامداران خود تحمیل کرده است. همچنین نماد معاملاتی این شرکت از تاریخ ۱۸ تیر سال جاری با توجه به مردود بودن اظهار‌نظر حسابرس نسبت به‌صورت‌های مالی متوقف شده است.

خاکستری‌های بورس: گروه سیمان، آهک و گچ با بیشترین نماد بورسی (۳۱ شرکت) را در خود جای داده است. ارزش این گروه ۶ هزار میلیارد تومان است و از این منظر حدود ۲ درصد از بازار را در اختیار گرفته است. سیمان فارس و خوزستان بزرگ‌ترین شرکت حاضر در این گروه است که با دارا بودن ۲۱ درصد از سهام گروه، بیشترین ارزش بازاری سیمانی‌ها، یعنی ۷۴۸ میلیارد تومان را از آن خود کرده است. شرکت سیمان کردستان، تنها شرکت زیرمجموعه این گروه است که طی آخرین گزارش ارسالی خود روی سامانه کدال، زیان شناسایی کرده‌اند. بر این اساس «سکرد» با انتشار اولین پیش‌بینی درآمد هر سهم منتهی به شهریور ۹۷ با تعدیل مثبت ۱۴ درصدی، مبلغ ۵۴‌ریال زیان گزارش داد.در حال حاضر ۱۵ شرکت حاضر در گروه سیمان، آهک و گچ نسبت قیمت به درآمد بالای ۱۰ واحد داشته‌اند که بیشترین میزان P/ E به میزان ۸۳/ ۱۱۵ واحد به شرکت سیمان ایلام اختصاص دارد. این در حالی است که «سیلام» از ابتدای سال تاکنون تنها ۲ روز مثبت را تجربه کرده و در این مدت زیان ۳۹درصدی را به سهامداران خود تحمیل کرده است. همچنین این شرکت طی آخرین گزارش ارسالی خود روی سامانه کدال، خبر از تعدیل منفی ۲۳ درصدی سود هر سهم داد.

خودرویی‌ها: گروه خودرو و ساخت قطعات یکی از گروه‌های بزرگ و فعال بازار سهام است که اغلب اوقات، در جهت‌گیری و حرکت بازار نقشی مهم و بسیار تاثیرگذار داشته است. ارزش این گروه بیش از ۱۶هزارمیلیارد تومان است و حدود ۵ درصد از بازار کل را در اختیار دارد. در مجموع از میان ۳۰ شرکت مورد بررسی در گروه «خودرو و ساخت قطعات» ۴ شرکت در آخرین گزارش ارسالی خود زیان شناسایی کرده‌اند. این شرکت‌ها شامل ایران‌خودرو دیزل، صنعتی محورسازان ایران‌خودرو، رینگ‌سازی مشهد و سایپا‌دیزل می‌شوند. همچنین ۸ شرکت در این گروه نسبت قیمت به درآمد سه رقمی داشته‌اند. بالاترین P/ E این گروه را کارخانجات کمک‌فنر ایندامین به میزان ۵/ ۶۳۹ مرتبه با برآورد سود ۲ ریالی به خود اختصاص داده است. رشد قیمت بیش از ۴۱ درصدی «خکمک» طی معاملات شهریورماه، از مهم‌ترین‌ دلایل افزایش P/ E این شرکت است. «خساپا» و «خودرو» نیز که بیشترین سهم از ارزش این گروه را در اختیار داشته و به‌عنوان لیدرهای گروه خودرو و ساخت قطعات شناخته می‌شوند، به ترتیب نسبت قیمت به درآمد ۳۲/ ۸ و ۸/ ۲۳ مرتبه را در اختیار دارند.

مواد و محصولات دارویی: دارویی‌ها با دارا بودن ۲۸ نماد فعال، ارزشی برابر ۱۳ هزار میلیارد تومان به‌خود اختصاص داده‌اند. شرکت سرمایه‌گذاری دارویی تامین با ارزشی حدود ۶/ ۱ هزار میلیارد تومان بیشترین میزان ارزش بازار در گروه مواد و محصولات دارویی (۱۴ درصد) را به خود اختصاص داده است. در میان ۲۸ شرکت حاضر در گروه مواد و محصولات دارویی هیچ شرکتی در آخرین گزارش خود زیان شناسایی نکرده‌ و بیشترین میزان سود نیز به داروسازی اسوه تعلق دارد. «داسوه» به ازای هر سهم خود ۳۳۴۷ ریال سود پیش‌بینی کرده است. ۴ شرکت حاضر در این گروه نسبت قیمت به درآمد بالاتر از ۱۰ داشته‌اند که بیشترین مقدار P/ E به میزان ۲/ ۹۹۶ واحد از آن شرکت داروسازی زاگرس فارمد پارس بوده و «دکیمی» کمترین میزان P/ E گروه را به میزان ۲۷/ ۴ واحد از آن خود کرده است. در این میان «ددام» با وجود اینکه پیش‌بینی درآمد هر سهم سال مالی منتهی به اسفند ۹۶ خود را برای دوره ۳ ماهه بدون تغییر نسبت به گزارش قبل ۱۶‌ریال پیش‌بینی کرد، اما با کسب بازدهی حدود ۱۳درصدی طی معاملات شهریورماه، با افزایش حدود ۱۸ واحدی نسبت قیمت بر درآمد همراه شد. یکی از شرکت‌های دارویی که طی معاملات شهریور با تعدیل نسبت P/ E همراه شد، شرکت دارویی و بهداشتی لقمان بود.

ریسک نامتقارن در بازار سهام