گروه بنگاه‌ها- آزاده حسینی: با تفاهم فولاد‌سازان و سنگ‌آهنی‌ها، مصوبه وزیر صنعت درخصوص قیمت‌گذاری آهن اسفنجی و گندله ملغی می‌شود. در پی اظهار نگرانی معدنی‌ها از روند قیمت‌گذاری دولت در زنجیره فولاد و صحبت‌های مشاور معاون اول رئیس‌جمهوری مبنی بر ورود دولت به بحث قیمت‌گذاری در زنجیره ارزش فولاد در شرایطی که قیمت‌ها در کف قرار دارند، مقرر شد تا فولاد‌سازان و معدنی‌ها در نشستی مشترک به قیمت متعادلی دست یابند. در همین حال معاونت معدن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز ضمن مثبت شمردن این اقدام گفت: در صورتی که فولاد‌سازان و سنگ‌آهنی‌ها درخصوص قیمت‌های زنجیره فولاد به تفاهم برسند این اختیار را از سوی وزیر صنعت دارد که بخشنامه اخیر را ملغی کند. این تصمیم وی موافقت دبیر انجمن تولید‌کنندگان و مدیر عامل شرکت معدنی گل گهر را در پی داشت و مقرر شد با حضور نمایندگانی از اعضای انجمن فولاد و سنگ‌آهن در مورد تعیین قیمت زنجیره ارزش به تفاهم برسند.

در پی این اظهارات فعالان حوزه معدن و فولاد، معاونت معدن و امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت اظهار کرد: اگر فولادسازان و سنگ‌آهنی‌ها همین الان به توافق برسند ما آماده‌ایم به سرعت ابلاغیه وزیر را درخصوص قیمت‌گذاری آهن اسفنجی و گندله لغو کنیم و من اجازه چنین کاری را دارم. دلیل ابلاغیه وزیر هم این بود که اتفاقا سنگ‌آهنی‌ها و فولادسازان به توافق نرسیده بودند. جعفر سرقینی با اشاره به آمار صادرات سنگ‌آهن ایران از زمان رونق معدنکاری در حوزه سنگ‌آهن گفت:از سال 1385 تا 6ماه نخست امسال درآمد این بخش از محل صادرات بالغ بر 120‌میلیون تن به ارزش 6 میلیارد دلار بود اما باید پرسید چه مقدار از این درآمد به بخش اکتشاف رفت. وی افزود: براساس آمار منتشر شده نقطه سر به سر ریوتینتو در سنگ‌آهن 30 دلار، بی اچ پی 29 دلار و واله 35 دلار است اما کدام معدن در ایران دارای چنین نقطه‌ای است و حتی با قیمت 50 تا 60 دلار در هر تن نیز اقتصادی نیست. معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت عنوان کرد: ذخایر بزرگ معدنی در 5 دهه اخیر توسط شرکت‌ها کشف شده است. از سوی دیگر درآمدهای معدن باید در معدن سرمایه‌گذاری شود و از جای دیگری پول وارد نمی‌شود، چون این بخش ریسک دارد.

وی همچنین از معدنکاران بخش خصوصی گلایه کرد که چرا در حوزه اکتشاف وارد نمی‌شوند و گفت: انتظار ما این است که بخش خصوصی نیز در حوزه اکتشاف وارد شود؛ در فراخوان اخیر به جز چند بنگاه خصوصی اغلب شرکت‌کنندگان دولتی و نیمه‌دولتی بودند. این در حالی است که در صورت اکتشاف پهنه‌های معدنی هر آنچه بخش خصوصی اکتشاف کند متعلق به آن است. سرقینی با بیان اینکه در دنیا دنبال قیمت تمام شده تک رقمی در تولید سنگ‌آهن هستند، توضیح داد: قیمت 180 دلار سنگ‌آهن غیرعادی بود. از سوی دیگر اگر معدنی هم اکنون به دلیل شرایط رکودی تقاضای تعطیلی کند، قبول می‌کنیم چون شرایط آنها را درک می‌کنیم و نیازی به پرداخت حقوق دولتی نیست. از سویی معدن نیز محفوظ است و به شخص دیگری واگذار نمی‌شود. صحبت‌های جعفر سرقینی درخصوص ملغی شدن بخشنامه وزیر درباره قیمت‌گذاری زنجیره فولاد در پنلی با حضور داریوش اسماعیلی رئیس کمیته معدن مجلس شورای اسلامی، محمد رضا بهرامن رئیس خانه معدن ایران، مهرداد اکبریان عضو هیات مدیره انجمن سنگ‌آهن، فرزانه معصومی عضو انجمن سنگ‌آهن و فعال معدنی و سجاد غرقی عضو هیات مدیره انجمن آهن به‌عنوان مدیر پنل در حالی مطرح شد که قبل از وی در پنلی با مضمون چالش‌های فنی و سیستماتیک در سیاست‌گذاری زنجیره ارزش سنگ‌آهن تا فولاد مشاور معاون اول رئیس‌جمهوری ورود دولت به عرصه قیمت‌گذاری زنجیره فولاد را اقدامی نادرست خواند.

ورود دولت به عرصه قیمت‌گذاری نادرست است
مصطفی موذن‌زاده در پنلی که با حضور علی احمدی، مدیر بازرگانی و بازاریابی راه‌آهن، رسول خلیفه سلطان دبیر انجمن تولید‌کنندگان فولاد، مسعود عسگری عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف، کیوان جعفری طهرانی عضو هیات مدیره انجمن سنگ‌آهن و بهرام شکوری نایب رئیس انجمن سنگ‌آهن برگزار شد، تصریح کرد: معدنی‌ها و فولاد‌سازان می‌توانند با انتخاب چند نماینده به‌صورت حکمیتی به قیمت تعادلی دست یابند. در صورت خروج دولت در حوزه قیمت‌گذاری مطمئنا مشکلات فعالان این حوزه حل خواهد شد. مشاور معاون اول رئیس‌جمهوری، بخش معدن را همچنان دارای مزیت عنوان کرد و افزود: به رغم رکودی که در این بخش وجود دارد اما همچنان در حوزه معدن دارای مزیت هستیم و فعالان این حوزه بهتر است دیگر در انتظار سودهای گذشته نباشند و با به کار‌گیری راهکار‌هایی به‌منظور کاهش قیمت تمام شده و سرمایه‌گذاری در معادن دیگر این دوره را در حوزه سنگ‌آهن پشت سر بگذارند.

وی با اشاره به اینکه ایران در برخی صنایع دارای مزیتی نیست، اظهار کرد: ما در صنعت ماشین سی‌ان‌سی نیز مزیتی نداریم چرا که شرکت ماشین‌سازی تبریز را ۷ بار به مزایده گذاشتند اما کسی تاکنون این شرکت را نخریده است. چرا اصرار بر سرمایه‌گذاری و کار در صنایعی داریم که اصلا مزیتی در آنها نداریم؛ مزیت اصلی کشور حوزه‌های معدن، نفت و گاز است. موذن‌زاده افزود: اصرار من بر این است که در این شرایط فعالان به سمت برنامه‌ریزی در حوزه معدن بروند و مطمئن باشند با توجه به مزیتی که در این حوزه داریم می‌توانند موفق عمل کنند. وی با تاکید بر اینکه گلوگاه حوزه معدن اکتشاف است، گفت:متاسفانه اکتشاف گلوگاه حوزه معدن است و طی چند سال اخیر اقدام زیادی در این خصوص انجام نشده و به دلیل ریسک‌پذیری بالا بخش خصوصی به این حوزه ورود نکرده اما با افزایش اعتبارات صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی با پتانسیلی که این حوزه دارد بخش خصوصی می‌تواند با تشکیل کنسرسیوم‌های ویژه در حوزه اکتشاف نیز ورود پیدا کند.

محدودیت در صادرات خدمت به اقتصاد نیست
رئیس هیات عامل ایمیدرو در این همایش با بیان اینکه هزینه تمام شده تولید در معادن نیز علاوه بر بخش حمل و نقل بالا است، اظهار کرد: قیمت سنگ‌آهن در برخی معادن حدود ۹ تا ۱۰ دلار و قیمت حمل و نقل دو برابر این رقم است که با این وضعیت تولید اصلا اقتصادی نخواهد بود. کرباسیان با اشاره به اینکه جذب سرمایه‌گذاری خارجی اولویت ایمیدرو است و امیدواریم از پیچ آخر تحریم نیز بگذریم، اظهار کرد: هفته گذشته با سه هیات اقتصادی چینی، ایتالیایی و ایرلندی مذاکره داشتیم و هر سه گروه واقعا برای حضور در ایران جدی بودند. چین دیگر نمی‌تواند با پول مفت خودمان با خودمان کار کند و شرکت‌های این کشور متوجه شده‌اند که باید برای همکاری با ایران پول و سرمایه خودشان را نیز بیاورند و با ما مشارکت داشته باشند. او در پاسخ به برخی انتقادات درخصوص چرایی ورود ایمیدرو به حوزه اکتشاف نیز گفت: اگر ایمیدرو وارد حوزه اکتشاف نشود، اتفاق بزرگی در این زمینه رخ نمی‌دهد. از ۲۴۰ هزار کیلومتر کار اکتشافی که برنامه‌ریزی شده بود نیز تاکنون اقدامات وسیعی انجام شده که نتایج آن به زودی اعلام خواهد شد.

مهدی کرباسیان با اشاره به سفرش برای حضور در همایشی در استرالیا گفت: وزیر معادن استرالیا عنوان کرد که قیمت تمام‌شده تولید سنگ‌آهن این کشور حدود ۱۵ دلار است و ظرف دو سال آینده این قیمت را به زیر ۱۲ دلار هم می‌رسانند. هدف دیگر استرالیا نیز این است که در حوزه سنگ‌آهن حرف اول را در دنیا بزند. رئیس هیات عامل ایمیدرو عنوان کرد: به هیچ وجه نباید جلوی صادرات کشور را بگیریم چه در حوزه سنگ‌آهن، چه فولاد و چه سایر محصولات. چرا که از دست دادن بازارهای صادراتی ضربه سنگینی به اقتصاد کشور می‌زند. همان‌طور که کاهش صادرات نفت نیز باعث شده بخشی از بازارهای صادراتی خود را در این حوزه دست بدهیم. کرباسیان تاکید کرد: محدودیت ایجاد کردن برای صادرات به هر دلیلی خدمت به اقتصاد نیست و بر این حرف اصرار هم دارم. اگر در حوزه خودرو بازار صادراتی داشتیم اینقدر نگران «کمپین نخریدن خودرو» نبودند. اما صنعت خودرو نمی‌تواند صادر کند و پول صنعت دیگری به آن داده می‌شود و در آخر هم هیچ اتفاقی در این صنعت رخ نمی‌دهد. این مباحث را به‌عنوان یک کارشناس و نه به‌عنوان معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت بیان می‌کنم. وی همچنین خواستار حمایت مجلس از افزایش سرمایه صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی که سرمایه فعلی آن ۱۱۰ میلیارد تومان شده است، تخصیص منابع صندوق توسعه ملی به حوزه اکتشاف به میزان ۲ تا ۳ میلیارد دلار و اختصاص جایزه صادراتی به معدنکاران شد.

ضعف زیر‌ساخت‌ها در حوزه زنجیره ارزش فولاد
همچنین بهرام شکوری، نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن در پنلی که در سومین همایش سنگ‌آهن با موضوع چالش‌های زنجیره ارزش سنگ‌آهن تا فولاد برگزار شد، ضمن انتقاد از روند خصوصی‌سازی در ایران گفت: متاسفانه اغلب خصوصی‌سازی‌های انجام شده در کشور در واقع مزایده‌فروشی بوده است.

وی با بیان اینکه نقشه راه و استراتژی برای توسعه کشور امری ضروری و مهم است، افزود: متاسفانه در حوزه معدن کشور باوجود نیاز به پتانسیل‌یابی، استراتژی و نقشه راه مشخصی برای برخی بخش‌ها نوشته نشده یا در صورت نگارش، عاری از اشکال نبوده یا بعضا عملیاتی نشده است. وی همچنین با انتقاد از ضعف زیرساخت‌ها در حوزه معدن کشور عنوان کرد: ضعف زیرساخت‌ها در کشور باعث شده هزینه تمام شده تولید در بخش معدن افزایش یابد و در شرایط قیمت‌های پایین امکان صادرات برای مواد معدنی به دلیل از دست دادن قدرت رقابت وجود نداشته باشد. نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران تاکید کرد: در پهنه‌های اکتشافی عمدتا خصولتی‌ها وارد شده‌اند و فعالیت در این حوزه متاسفانه چندان شفاف و روشن نیست.در قانون معادن کشور ابهاماتی وجود دارد و این موضوع در خانه معدن و کمیسیون معدن اتاق ایران بررسی شده است. وی در خاتمه گفت: یکی از اولویت‌های کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق ایران بازنگری در قانون معادن و اصلاح اشکالات این قانون است و برهمین اساس از طریق مطالعه موردی قوانین معادن شیلی، برزیل و آمریکا که در جذب سرمایه‌گذار خارجی موفق عمل کرده‌اند، اقدام به اصلاح قانون معادن خود کرده‌ایم. شکوری اشاره‌ای نیز به زیرساخت‌ها و مشکلات موجود در این بخش کرد و افزود: تا سال 1404 کشور نیاز به بیش از 14 هزار کیلومتر خط ریلی به منظور جابه‌جایی بار دارد اما متاسفانه نرخ رشد کشور در این حوزه بسیار ضعیف است. در توسعه برق نیز سالانه نرخ رشد 23 درصدی را نیاز داریم اما متاسفانه این نرخ هم اکنون تنها 6 درصد است.

بالاترین حجم دپوی فولاد در تاریخ صنعت کشور
در بخش دیگر این پنل دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد نیز با اشاره به حجم قابل توجه دپوی فولاد در کشور گفت: در حال حاضر بزرگ‌ترین‌ انبارهای فولاد کشوردر تاریخ و عمر این صنعت شکل گرفته است. خلیفه سلطان آماری از موجودی انبارهای فولادی‌ها بیان و اظهار کرد: باید بگویم هم‌اکنون یک میلیون و ۱۵۰ هزار تن محصول در انبار فولاد مبارکه، ۷۰۰ هزار تن محصول در ذوب آهن اصفهان در انبارها دپو شده است. در مجموع ۷/ ۲ میلیون تن محصول در انبارهای فولادسازان دپو شده که این رقم در حالت عادی تنها ۲۰۰ هزار تن بوده است. وی گفت: حاشیه سود فولاد مبارکه از ۳۲ به ۱۸ درصد در سال جاری رسیده است. حاشیه سود ذوب آهن منفی ۳۴ درصد شده است. حاشیه سود فولاد خوزستان ۷ درصد، است. حاشیه سود فولاد خراسان ۳ درصد و متوسط حاشیه سود فولادسازان یک درصد است، یعنی بازده صنعت فولاد کشور در نیمه نخست امسال یک درصد بوده است. اما حاشیه سود گل گهر و چادرملو در نیمه نخست امسال ۲۷ و ۴۱ درصد بوده است. دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد با اشاره به اینکه تحمیل تعداد بسیار زیادی از نیروهای کار به فولاد مبارکه و ذوب آهن و دخالت دولت در این زمینه فشار سنگینی را به فولادسازان کشور وارد کرده است، اظهار کرد: در سال جاری تاکنون ۸۶ درصد در صادرات فولاد رشد داشتیم. باید به این نکته کلیدی هم اشاره کنم که در دولت قبل آقای احمدی نژاد با یک تلفن جلوی صادرات ذوب آهن و فولاد مبارکه را به برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس گرفت و مسدود کرد. وقتی شرکتی بازار صادراتی را از دست می‌دهد، دیگر نمی‌تواند به راحتی آن را به دست آورد. صنعت فولاد کشور با چنین مشکلاتی مواجه شده است.

کارگروهی ویژه برای بررسی جرایم اضافه برداشت ایجاد شود
همچنین قدیر قیافه؛رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران در ادامه این همایش با اشاره به مشکلات پیش روی بهره برداران معادن سنگ‌آهن کشور گفت: در حال حاضر تعدادی از بهره‌برداران معادن مجبور به کاهش یا توقف تولید شده‌اند که این اصلا خبر خوبی برای سنگ‌آهن نیست. وی درخصوص اقدامات صورت گرفته از سوی انجمن برای رفع مشکلات معدنکاران گفت: درخصوص عدم دریافت بهره مالکانه از معادن و تخفیف حداقل ۷۰ درصدی حقوق دولتی معادن سنگ‌آهن مکاتباتی را با وزیر صنعت، معدن و تجارت و اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس داشته ایم. همچنین تنفس دو ساله تعهدات جاری معدنکاران و بحث حذف جرایم افزایش تولید نیز پیشنهاد شد. وی در ادامه افزود: تفکیک سنگ‌آهن دانه بندی داخلی و صادراتی صحیح نیست و قانونگذار بهره بردار را موظف به پرداخت حقوق دولتی ماده معدنی استخراج شده کرده است. قیافه خاطر‌نشان کرد: بسیاری از معدنکاران تقاضای افزایش تولید داشتند اما مورد موافقت قرار نگرفته و برخی افزایش تولید داشتند و گزارش هم کردند و حقوق دولتی آن را هم پرداخت کردند. به چه استنادی اینها را جریمه کرده‌اند. رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن تصریح کرد:خواستار تشکیل کارگروه رسیدگی به جرایم اضافه برداشت با حضور نماینده انجمن، ابطال ابلاغیه‌های سال‌های گذشته و بازگرداندن فضای آرام از طریق تثبیت قوانین حداقل به مدت ۵سال هستیم. وی عنوان کرد: اگر موضوعی در شورای عالی معادن مرتبط با سنگ‌آهن مطرح شود، باید نماینده‌ای از این انجمن در جلسه شورا حضور داشته باشدو در این راستا نیز تصمیمات خوبی گرفته شده است. وی در عین حال عنوان کرد: متاسفانه در اوایل سال جاری ابلاغیه‌ای مربوط به محاسبه مجدد حقوق دولتی قطعی و پرداخت شده سال‌های ۸۹، ۹۰، ۹۱ و ۹۲ به دست همه معدنکاران در همه استان‌ها رسید و این اتفاق برخلاف نص صریح قانون معادن است و این موضوع همه را شوکه کرد. وی گفت: یک شهرداری کوچک برای تولید سنگ‌آهن عوارض گذاشته و تا جایی پیش رفته که حتی ماشین آلات معدنکاران را مصادره کرده و به مزایده گذاشته است که البته وزیر و معاون وی در این زمینه نامه نگاری کرده‌اند و تا حدودی جلوی اقدامات این نهاد گرفته شده است.

اگر سختگیری‌ها ادامه یابد معادن تعطیل می‌شوند
دبیر انجمن سنگ‌آهن ایران در ادامه این همایش با بیان اینکه سنگ‌آهن حدود ۵۰ درصد از ارزش افزوده معادن ایران را به خود اختصاص داده گفت: در مطالعات اخیر انجمن و در سند راهبردی کسب و کار صنعت سنگ‌آهن این موضوع به وضوح مشهود است. سید علیرضا سیاسی راد افزود: در بخش اشتغال نیز حدود ۱۹ درصد کل اشتغال بخش معدن مربوط به سنگ‌آهن است.از حدود ۵ هزار بنگاه معدنی که در کشور وجود دارد، ۲۰۰ معدن شامل سنگ‌آهن است که از سال گذشته شاهد تعطیلی حدود نیمی از این واحدها بوده ایم. وی به کاهش و تخریب تقاضا در سال‌های قبل اشاره کرد و گفت: این شرایط سبب شده ساختار رقابت پذیری نیز سخت تر شده و این درحالی است که طی ۱۰ سال گذشته عوامل تولید، تجهیزات و سرمایه بهبود یافته است. دبیر انجمن سنگ‌آهن تاکید کرد: مداخله دولت در چند سال اخیر سبب شده که وضعیت تنظیم گری بازار به‌جای بهبود تخریب شود.در ۱۰ سال اخیر که شاهد رشد قیمت موادمعدنی، حاشیه سود و تعداد بنگاه‌ها بودیم، بهره‌وری کاهشی بوده و نیز افزایش هزینه‌های معدنکاری و حمل اتفاق افتاده است که قدرت رقابت را در بازار از ما خواهد گرفت.

سیاسی‌راد اظهار کرد: از سال ۲۰۱۴ به بعد شاهد افزایش عرضه بودیم و طی ۶ تا ۷ سال آینده نیز وضعیت وخیم تر خواهد شد. وی به بخش دیگری از این سند راهبردی اشاره کرد و افزود: طرح جامع فولاد باید بازنگری و اصلاح شود، چراکه حجم تولید ۵۵ میلیون تنی دست‌یافتنی نیست. دبیر انجمن سنگ‌آهن تاکید کرد: اگر قیمت‌های جهانی تعدیل نشده و سختگیری‌ها ادامه یابد باید شاهد تعطیلی معادن بود. وی چالش‌های اصلی توسعه صنعت سنگ‌آهن را نوسان قیمت، بهره وری و تامین سرمایه‌های پروژه‌ها اعلام کرد و گفت: باید تا بهبود وضعیت سنگ‌آهن، برای صادرکنندگان مشوق‌هایی درنظر گرفته شود تا سرمایه مورد نیاز بخش خصوصی تامین شود. در همین حال پروا سلطانی، دبیر اجرایی سومین همایش سنگ‌آهن ایران گفت: از دستاوردهای دو همایش پیشین انجمن سنگ‌آهن، حذف عوارض صادرات سنگ‌آهن دانه بندی و کنسانتره، ساماندهی حقوق دولتی و برند‌سازی سنگ‌آهن ایران بوده است. وی افزود: برندسازی سنگ‌آهن ایران به منظور افزایش قدرت چانه زنی معدنکاران و تجار ایرانی صورت گرفت. سلطانی خاطرنشان کرد: همچنین از سال قبل همکاری بین بنگاهی منجر به تشکیل کنسرسیوم‌های تولید و فروش در برخی استان‌ها شد که عاملی برای توسعه ظرفیت‌های سنگ‌آهن شد. وی با بیان اینکه انجمن از سال گذشته تدوین استراتژی حوزه کسب و کار سنگ‌آهن را در دستور کار قرار داد، اظهار کرد: استراتژی مذکور در سال جاری تدوین و رونمایی خواهد شد.همچنین شاهد گسترش همکاری صنعت سنگ‌آهن و دانشگاه بودیم. وی در خاتمه به محور همایش سال جاری که به تصویب شورای سیاست‌گذاری سومین همایش بین‌المللی سنگ‌آهن رسیده اشاره کرد و گفت: ۴ محور شامل چشم‌انداز ۵ سال آینده صنعت سنگ‌آهن ایران، معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری سنگ‌آهن ایران، جایگاه معدن در برنامه ششم و افزایش بهره‌وری از ذخایر با معدنکاری سبز هستند.