رخدادهای مثبت بازار نشان می‌دهد
استمرار جریان بهبود در بازار پتروشیمی‌ها
محمدحسین بابالو: پس از جهش ۳۶درصدی حجم صادرات محصولات پتروشیمی در ۷ ماه نخست سال جاری و اعلام آمارها و گمانه‌زنی‌هایی جدید از حجم صادرات در هشت ماه ابتدایی سال جاری، هم‌اکنون شاهد ادامه یافتن تقویت حجم معاملات محصولات شیمیایی و پلیمری در بورس کالای ایران هستیم که از استمرار یافتن روند بهبود در بازار محصولات پتروشیمی خبر می‌دهد. در گذشته نیز به این شرایط رو به رشد اشاره کرده بودیم ولی این بار شرایط کلی بازار از ادامه یافتن روند بهبود خبر می‌دهد که گام مؤثری برای خروج بخش صنعت از رکود با پیش قراولی صنعت پتروشیمی‌ها به شمار می‌رود. نکته‌ای که در هفته‌های گذشته به وضوح و صراحت از آن یاد کرده ایم. تقویت حجم معاملات در بازار داخلی و بهبود حجم داد و ستد محصولات پتروشیمی در بورس کالا در کنار کشف بازارهای جدید را می‌توان مهم‌ترین دلایل این رخداد به حساب آورد که خودنمایی بخش خصوصی را در خروج از رکود به رخ می‌کشد.
بازار داخلی و حجم معاملات
بازار محصولات پتروشیمی و شیمیایی مدتی است که در مسیر بهبود جدی قرار گرفته تا جایی که افزایش حجم معاملات و تقویت عرضه‌ها را می‌توان چهره واقعی این بازار به حساب آورد هرچند برای چند هفته پیاپی، شرایط یکسان و با ثباتی در حال تجربه شدن است. از سوی دیگر در پایان هفته گذشته تا حدودی روند کاهشی قیمت‌ها تعدیل شد تا جایی که افت نسبی و ادامه دار نرخ‌ها محدود شد. از طرف دیگر در کنار بالابودن نسبی حجم تقاضا در بازار داخلی و همچنین رشد عرضه‌ها با محوریت معاملات بورس کالای ایران، بازار با پیشی گرفتن عرضه بر تقاضا رو به رو شده که باعث شده تا برای چندمین هفته پیاپی قیمت‌ها در مسیر کاهش قرار داشته باشند. با توجه به تقویت نسبی حجم معامله پلیمرها یا محصولات شیمیایی در بورس کالا که در نمودارها نیز مشخص است، می‌توان به ادامه یافتن حجم معامله این قبیل کالاها امیدوار بود. با توجه به واقعیت‌های بازار محصولات پتروشیمی می‌توان به افزایش این حجم معاملات امیدوار بود که سیگنال مهمی برای کل بازار به شمار خواهد رفت.
در هفته گذشته حجم معاملات هفتگی پلیمرها با ۹ هزار و ۸۰۰ تن کاهش به ۴۲ هزار و ۵۶۵ تن بالغ شد که یک عقب‌نشینی نه چندان مهم در این بازار به شمار می‌رود. دلیل عدم اهمیت این کاهش قیمت را باید در جهش حجم معاملات در هفته پیش از آن جست‌وجو کرد، زیرا این حجم به دلیل استقبال خریداران به بیش از ۵۲ هزار تن افزایش یافته بود که در جای خود نکته مهمی به شمار می‌آید. از طرف دیگر حجم عرضه محصولات پلیمری در بورس کالا با ۱۸۷۵ تن کاهش رو به رو شده که در برابر این حجم کاهش عرضه‌ها، حجم تقاضا با بیش از ۶۴ هزار تن افت در یک هفته رو به رو شده است. در هر حال بالابودن موجودی انبارها واقعیت مهمی به شمار می‌آید که جذابیت خرید از بورس کالا را محدود ساخته است. با توجه به تجربه این حجم معامله و ادامه نوسان در سطوحی بالاتر از ۴۰ هزار تن می‌توان افزایش حجم تولید و خروج از رکود را ادامه دار تلقی کرد که به اقبال بازار منتهی خواهد شد.
برخی واقعیت‌های مغفول در معاملات محصولات پتروشیمی
البته اگر نگاهی گسترده تر و تحلیلی به روند نسبی افزایش حجم معاملات در بورس کالا بیندازیم به برخی واقعیت‌های نامطلوب نیز دست پیدا می‌کنیم که از شرایط سخت پیشین و روند بهبود فعلی بازار با چهره جدیدی حکایت دارد. به‌عنوان مثال از تیرماه سال گذشته و پس از افزایش قیمت‌ها در بورس کالای ایران به نام آزادسازی قیمت‌ها که نهایتا قیمت مواد اولیه با احتساب دلار آزاد مورد محاسبه و عرضه قرار گرفت، حجم معاملات نزدیک به ۱۵ درصد کاهش یافت. به عبارت ساده تر در آن دوران اغلب حجم معاملات در هر هفته در سطوحی بالاتر از ۵۰ هزار تن تثبیت شده بود ولی هم اکنون با گذشت نزدیک به یکسال و نیم، این بازار توانسته است به سطوحی بیشتر از ۴۰ هزار تن در هر هفته بالغ شود.
نکته جالب تر آنکه پس از آزادسازی قیمت محصولات، بهای سوخت این شرکت‌ها نیز تعدیل شد که تمام این اقدامات در جهت حمایت از شرکت‌های پتروشیمی از سوی دولت صورت پذیرفت. البته تلاش شد تا از شرکت‌های پتروشیمی حاضر در بورس اوراق بهادار نیز حمایت شود ولی نتیجه چندانی برای کل بازار در بر نداشت. از سوی دیگر حجم تولید در صنایع پتروشیمی نیز به‌صورت مقطعی کاهش یافت که مهم‌ترین افت آن را در دو ماه ابتدایی سال جاری شاهد بودیم. در نهایت با احتساب افزایش قیمت دلار در بازار داخلی، ارزآوری این شرکت‌ها نیز در کنار کاهش قیمت‌های جهانی تغییر چندانی نداشت حتی در برهه‌ای از زمان کاهشی نیز شد.
تمام موارد فوق نشان می‌دهد صنایع پتروشیمی بیش از آنکه به صادرات یا حمایت‌های قیمتی از خوراک نیاز داشته باشد به بازار مصرف وابسته است. از سوی دیگر نگاهی به آمارها نیز نشان می‌دهد هرگاه بازار مصرف بالفعل و قدرتمندی بروز و ظهور پیدا می‌کند، راندمان تولید و درصد استفاده از ظرفیت‌های نصب شده در واحدهای پتروشیمی نیز تقویت خواهد شد. به عبارت ساده‌تر و با توجه به اطلاعات موجود هرچه حجم معامله پلیمرها یا محصولات شیمیایی در بورس کالای ایران افزایش یافته که به منزله خودنمایی تقاضای مؤثر، واقعی و دائم در بازار داخلی به شمار می‌رود، حجم تولید و راندمان آن نیز افزایش می‌یابد که به تقویت بنیادین این بازار و صنعت مهم در کشور منجر خواهد شد.
به‌عنوان نمونه و تنها به منظور ارائه یک واقعیت قابل لمس از این ادعا می‌توان به شرایط معاملات سهام شرکت‌های پتروشیمی در بورس اوراق بهادار اشاره کرد که در هفته‌های اخیر و با بهبود حجم تولید و مصرف در بازار داخلی که با تقویت حجم معاملات در بورس کالا نیز قابل رهگیری است، شرایط بهتری از سایر سهم‌ها را به خود دیده و همچنین اغلب آنها پیش‌بینی‌های ۶ ماهه خود را درخصوص حجم تولید پوشش داده‌اند. این در حالی است که پس از فروکش کردن اما و اگرهای کاهش نرخ خوراک، هم اکنون واقعیت‌های تولید و پوشش پیش بینی‌ها چراغ راهنمای این صنعت مهم در بورس به شمار می‌آید. با توجه به تمام این موارد باید گفت که پس از عقب‌نشینی پیشین در معاملات محصولات پتروشیمی هم اکنون شاهد بهبود آرام در این صنعت و بازار مهم هستیم که می‌تواند به روزهای اوج پیشین خود باز‌گردد. کشف بازارهای جدید برای محصولات تکمیلی در صنعت پلاستیک و سایر صنایع پایین دستی محصولات پتروشیمی، ثبات نسبی عرضه مواد اولیه در بورس کالا، کاهش قیمت‌ها به دلیل افت قیمت‌های جهانی و خودنمایی بخش خصوصی با تجمیع آنها در برخی نمایشگاه‌ها یا گروه‌ها و همچنین شرکت‌های تعاونی مواردی هستند که تاکنون به تقویت این بازار منجر شده است.
چشم اسفندیار این بهبود
پس از آزادسازی قیمت‌ها در تیرماه سال گذشته، قیمت مواد اولیه جهش بزرگی را تجربه کرد که به کاهش نسبی ۱۵ درصدی حجم معاملات در آن بازه زمانی منتهی شد. هم اکنون قیمت مواد اولیه در بازارهای داخلی با احتساب قیمت دلار آزاد و ۹۵ درصد بهای کالا در سواحل خلیج فارس مورد معامله قرار می‌گیرد که با احتساب ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده، چندان هم در رقابت با سایر کشورها از یک مزیت جدی برخوردار نیست. از سوی دیگر نرخ بهره بانکی بسیار بالا در کشور باعث شده تا هزینه تولید در داخل بسیار بالاتر از سایر رقبای منطقه‌ای قرار گرفته و از آن مهم‌تر نیز از جایزه صادراتی به معنای واقعی و جامع کلمه خبری نیست. این شرایط باعث شده تا بازارهای منطقه‌ای همچون عراق، افغانستان و آسیای صغیر به مکانی برای رقابت تجار ایرانی، ترکیه و حتی چینی تبدیل شوند که در بسیاری از رقابت‌ها، تجار ایرانی چندان هم موفق نبوده‌اند. وجود قرارداد تجارت ترجیحی بین عراق و ترکیه باعث شده تا اجناس ترکیه بدون پرداخت تعرفه واردات به کشور عراق حتی مناطق شیعه‌نشین جنوبی آن و اماکن مذهبی وارد شده و فضا را برای خودنمایی اجناس ایرانی محدود ساخته است.
هم اکنون نیاز به قراردادهای تجارت ترجیحی بین ایران و کشورهای همسایه یکی از نیازهای اصلی تجارت خارجی کشور به شمار می‌آید که به نگاه مثبت و توجه جدی تصمیم‌سازان سیاسی و اقتصادی نیاز دارد. اما باید به این نکته نیز اشاره کرد که با انعقاد قرارداد تجارت ترجیحی بین ایران و ترکیه مواد اولیه صنایع پلیمری ساده‌تر از قبل به ترکیه وارد شده و بازار ایران نیز با سهولت بیشتری در دسترس تجار ترکیه قرار گرفته است. حال همین وضعیت نیز در بازار عراق در حال مشاهده است یعنی دست فعالان ترکیه در بازار عراق نیز از دو جنبه مختلف باز شده یعنی اول مواد اولیه ایرانی را با تعرفه ناچیز به کشورشان وارد کرده و سپس به کمک قراردادهای دو جانبه بازار عراق را نیز تسخیر می‌کنند. حال در این بین هم تاجر ایرانی باید تعرفه صادرات را پرداخت کند و هم پس از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده در بورس کالا باید در حال پیگیری برای بازپرداخت مالیات بر ارزش افزوده یا جایزه صادراتی خود باشد.
ارسال نظر