رقابت فولاد ایران با چین به کدام قیمت؟

گروه بورس کالا: آخرین آمارها از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران از افت ۸/ ۱ درصدی تولید فولاد در ۶ ماه ابتدای امسال نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته حکایت دارد.

بر‌اساس این آمار، فولادسازان کشور از ابتدای فروردین تا پایان شهریور امسال بیش از ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار تن فولاد خام تولید کرده‌‌اند.

آمار یاد شده در حالی توسط فولادسازان کشور در ۶ ماهه ابتدای امسال به ثبت رسیده است که کارشناسان عقیده دارند چنانچه تولیدات فولادسازان با شرایط بازار داخلی پیش می‌رفت، باید شاهد افت تولیدی بیش از اینها در صنعت فولاد می‌بودیم. اما در شرایطی که فولادسازان بنا به برخی دلایل قادر به کاهش تولیدات خود مطابق با شرایط بازار نبوده‌اند و بازار داخلی نیز کشش این میزان تولید را نداشته است، تولیدات فولادسازان به کدام بازار عرضه شده است؟

پاسخ این سوال را می‌توان در آمار صادرات فولادسازان جست‌و‌جو کرد. بر اساس آماری که پلاتس منتشر کرده صادرات بیلت فولادسازان ایرانی در پنج ماه نخست ۲۰۱۵ با ۱۸۱ درصد رشد نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته میلادی به ۸۰۰ هزار تن رسید.

از نگاهی دیگر فولادسازان از ابتدای سال ۹۴ تا کنون حدود ۳ میلیون تن صادرات داشته‌اند که این رقم نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته رشدی بیش از صد درصد را به همراه داشته است. به عقیده کارشناسان تمرکز فولادسازان بر صادرات یکی از علت‌های اصلی ادامه داشتن تولید و جلوگیری از افت چشمگیر آن در واحدهای فولادسازی کشور بوده است، آن هم در شرایطی که بازار داخلی با کاهشی نزدیک به ۴۰ درصد برای تقاضا همراه بوده است.

بنابراین فولادسازان حدود سه میلیون تن از ۸ میلیون تن فولاد تولیدی خود را از ابتدای امسال صادر کرده‌اند. در کنار این میزان صادرات چیزی حدود یک میلیون تن فولاد نیز در انبارهای فولادسازان انباشته شده است و باقی مانده تولیدات نیز صرف مصرف بازار داخلی می‌شود، یعنی چیزی حدود ۴ میلیون تن.

اما نکته‌ای که در رابطه با جهش حجم صادرات فولادسازان وجود دارد این است که فولادسازان در شرایطی صادرات خود را حفظ و حتی تقویت کرده‌اند که با رقیبی به نام چین در بازارهای مقصد مواجه بوده‌اند. به این ترتیب شنیده‌ها حاکی است، فولادسازان ایرانی برای حفظ بازارهای خود در مقابل رقیبی مانند چین، به رقابت قیمتی و در واقع ارزان‌فروشی در مقابل محصولات چینی روی آورده‌اند.

قیمت فولاد ایرانی همپای چین

بر‌اساس شنیده‌ها در حال حاضر عرضه‌کنندگان بیلت سی‌آی‌اس در بازارهای بین‌المللی با رقابت شدیدی روبه‌رو‌ هستند و در ماه‌های اخیر بیلت ایران نیز به رقابت با چین و سی‌آی‌اس پرداخته است. از اخبار بین‌المللی بر می‌آید، اخیرا بیلت ایران هم‌قیمت چین و سی‌آی‌اس عرضه شده و قیمت ۲۶۴ دلار هر تن فوب برای تولیدات ایرانی شنیده شده است.

ظاهرا بیلت ایران در امارات نیز با قیمت ۲۸۰ دلار در هر تن سی اف آر معامله شده است.

اما رقابت قیمتی میان ایران و چین در حالی آغاز شده است که پیش از این تولیدکنندگان فولاد، صادرات را خالی از سود و حتی همراه با زیان ارزیابی کرده‌ بودند. با این تفاسیر رئیس اتحادیه آهن فروشان عقیده دارد در شرایط فعلی ادامه داشتن صادرات ولو با زیان بهتر از دست روی دست گذاشتن است.

محمد آزاد در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: در شرایط فعلی که تقاضا در بازار داخلی به حداقل ممکن رسیده است، می‌توان به گردش مالی و کالا از طریق صادرات امیدوار بود هرچند اگر صادرات در شرایط فعلی با سود بالایی نیز همراه نباشد، زیرا اگر فولادسازان به صادرات هم روی نمی‌آوردند قطعا بسیاری از واحدهای تولیدی با تعطیلی همراه می‌شدند.

اما صادرات با زیان و ارزان‌فروشی فولادسازان ایران در شرایطی که به زعم فولادسازان هزینه‌های تولید در ایران توجیه صادرات را از بین می‌برد؛ راهکاری منطقی برای عبور از بحران تقاضا در بازارهای داخلی خواهد بود؟

یک کارشناس صنعت فولاد در پاسخ به این سوال «دنیای اقتصاد» می‌گوید: به هرحال فولادسازان مجبور به صادرات هستند زیرا از این طریق هم‌ می‌توانند حضور خود در بازارهای بین‌المللی را حفظ کنند و هم تا حدی هزینه‌های سربار خود را کاهش دهند. رضا زائرحیدری در ادامه و در رابطه با گران تمام شدن هزینه تولید فولاد در ایران عقیده دارد «هزینه‌های تولید در ایران آنقدرها هم که گفته می‌شود بالا نیست.» او در ادامه می‌گوید: البته هزینه‌های تولید در واحدهای مختلف متفاوت است اما با توجه به اینکه روش‌های تولید در ایران معمولا به‌صورت احیای مستقیم بوده و قیمت انرژی نیز در ایران کم است، تولید چندان گران تمام نمی‌َشود و حتی اگر فولادسازان رفتارهای اقتصادی‌تری پیشه کنند، تولیدات آنها با هزینه‌های کمتری نیز همراه خواهد شد.

به عقیده زائرحیدری «درست است که در سایر کشورهای تولیدکننده فولاد در شرایط کاهش تقاضا در بازار کارخانه‌ها تعطیل می‌شوند یا تعدیل نیرو اتفاق می‌افتد، اما در ایران به برخی دلایل خاص مانند ممکن نبودن تعدیل نیرو در کارخانه‌های بزرگ، چنانچه خط تولیدی تعطیل شود، هزینه‌های تولید با افزایش نیز همراه می‌شود، بنابراین در چنین شرایطی به نظر می‌رسد تکیه به صادرات اقدامی مناسب باشد.» توضیحات این کارشناس صنعت فولاد در رابطه با شرایط فولادسازان اگرچه منطقی به نظر می‌رسد اما نگاهی به میزان تولید فولاد و صادرات چین و مقایسه آن با فولادسازان ایرانی این سوال را مطرح می‌کند که عاقبت رقابت قیمتی ایران با چین چه خواهد بود؟

سرنوشت صادرات فولاد در دوران رونق

چین در ۶ ماه اول سال جاری میلادی ۴۰۹ میلیون و ۹۷۰ هزار تن فولاد خام تولید کرده است که صادرات ۱۰ درصدی از این میزان تولید چیزی حدود ۴۱ میلیون تن خواهد بود. این حجم انبوه از صادرات از سوی چین و قدرت این کشور برای کاهش قیمت‌ها در بازار به نفع خود در حالی است که فولادسازان ایران در شرایطی که بیشترین حجم صادرات خود را تجربه می‌کنند، از ابتدای امسال تا کنون چیزی حدود سه میلیون تن صادرات داشته‌اند. هرچند کارشناسان عقیده دارند فولاد ایران در مقابل چین از مزیت‌هایی مانند کیفیتی بالاتر برخوردار است و در بازارهای خارجی اطمینان بیشتری نسبت به ایرانی‌ها در مقابل چینی‌ها وجود دارد، اما با این وجود به نظر می‌رسد این امتیازها «سودی» از صادرات نصیب ایران نمی‌کنند.

رقابت ایران با چین در شرایطی که تقاضایی در بازارهای داخلی وجود ندارد در حالی تلاش برای گردش کالا و پول و همچنین کسب جایگاه در بازارهای خارجی عنوان می‌شود که این سوال مطرح است که چنانچه بازار داخلی جان بگیرد تکلیف صادرات فولادسازان چه خواهد بود؟ در واقع هزینه‌ای سنگین که از چوب حراج زدن بر تولیدات فولادسازان در رقابت با چین برای صنعت فولاد کشور رقم می‌خورد، در آینده چه دستاوردی برای فولادسازان خواهد داشت؟ این سوالات در حالی وجود دارند که پیش از این برای تامین تقاضا در بازار داخلی شاهد واردات ۱۰ میلیون تنی فولاد نیز بوده‌ایم، به این ترتیب به نظر می‌رسد چنانچه بازار داخلی با رونق همراه شود، فولادسازان چاره‌ای جز تغییر مسیر صادراتی خود به سمت بازار داخلی نخواهند داشت. این نظریه در حالی وجود دارد که از دیگر سو کارشناسان به این نکته اشاره می‌کنند که فولادسازان ایرانی برای ورود به بازارهای جهانی و باقی ماندن در آن مجبور به تنظیم قیمت‌های خود با سایر رقبا هستند. اما در کنار تمام این موضوعات و تلاش فولادسازان ایرانی برای رقابت با چین، سوال اصلی بر جای خود باقی است، اینکه چنانچه با به حرکت درآمدن بازار داخل صادرات فولاد توجیه خود را از دست بدهد، نتیجه رقابت سنگینی که فولادسازان ایرانی با چین آغاز کرده‌اند چه خواهد بود؟