از حدود دو سال‌ گذشته تاکنون صادرات برخی فلزات معدنی ایران کاهش یافته و این در حالی است که با کاهش حدود دو درصدی رشد اقتصادی چین، قیمت جهانی این فلزات از جمله مس با کاهش زیادی روبه‌رو بوده، به‌طوری‌که قیمت مس در بازار جهانی به کمترین مقدار خود در شش سال اخیر رسیده و در ایران نیز میزان صادرات محصولات مس ۷۰ درصد افت کرده است.

این در حالی است که بر اساس اعلام گمرک ایران، صادرات سنگ مس و کنسانتره‌های آن در پنج ماهه نخست امسال، بیش از هشت برابر شده و به نظر می‌رسد با توجه به کاهش قیمت جهانی محصولات مس و افزایش هزینه‌های تولید، مس ایران بار دیگر به سمت خام‌فروشی حرکت کرده است.

به گزارش «ایسنا»، مس یکی از فلزاتی است که با شروع قرن بیست‌ویکم میلادی، چشم‌انداز مثبتی برای تولیدکنندگان خود ترسیم می‌کرد و در طول چندین سال قیمت‌ جهانی این فلز به بیش از ۱۰ هزار دلار در هر تن هم رسید، اما طولی نکشید که قیمت این فلز در بازار جهانی در سراشیبی سقوط قرار گرفت.

کاهش تولید مس و صادرات آن تنها مربوط به کشور ایران نمی‌شود، بلکه بسیاری از تولیدکنندگان مس در سراسر جهان طی این سال‌ها اقدام به کاهش تولید، تعدیل نیروها و حتی تعطیلی معادن خود کرده‌اند که به گفته بسیاری از کارشناسان، دلیل اصلی تمامی این موارد، کاهش رشد اقتصادی چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مس دنیا است.

کاهش قیمت مس در بازار جهانی سبب شده است فرآیند فرآوری این فلز در بسیاری از کشورها هزینه‌ بیشتری داشته باشد و تولید و صادرات آن برای آنها صرفه اقتصادی مطلوبی نداشته باشد. البته با توجه به اینکه در ماه اخیر میلادی میزان نیاز به مس نسبت به عرضه آن در بازار جهانی افزایش یافته است، برخی منابع خبری معتقدند که ممکن است همین موضوع سبب افزایش قیمت مس در دنیا و به تبع آن، افزایش سطح تولید و صادرات شود.

تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی در ایران نیز می‌گویند که نوسانات قیمت‌های جهانی، بالا بودن قیمت تمام شده تولید مواد معدنی و همچنین کاهش رشد اقتصادی چین در دو سال گذشته از دلایل افت صادرات محصولات معدنی بوده است.

کامران وکیل، دبیر اتحادیه تولید‌کنندگان و صادر‌کنندگان مواد معدنی در این باره به «ایسنا»، گفت: به دلیل اینکه حمل‌ونقل در کشور به شکل زمینی است، سیستم‌های فرآوری قدیمی هستند و بهره پول بالاست، قیمت تمام شده محصولات بالا می‌رود.

به گفته وی در گذشته این امکان وجود داشت که از سوخت ارزان استفاده کنیم اما دیگر این گزینه هم وجود ندارد و تقریبا قیمت‌های سوخت‌ در کشور به قیمت‌های جهانی رسیده است، در نتیجه وقتی قیمت‌ جهانی دچار نوسان می‌شود، قیمت محصولات نیز دچار افت می‌شوند که تعطیلی واحد‌های فرآوری را به دنبال دارد.

کاهش 70 درصدی درآمد ایران از صادرات مس

بنابراین همه این موارد دست به دست هم داده تا تولید و صادرات محصولات مس در کشور رو به نزول برود؛ به‌طوری‌که بر اساس آخرین آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران در پنج ماه نخست سال جاری روند کاهش در صادرات مس با شدت قبل ادامه یافت و صادرات این محصول معدنی در مرداد به مرز توقف نزدیک شد.

بر‌اساس این گزارش مجموع درآمدهای حاصل از صادرات مس طی پنج ماه گذشته بیش از ۱۲۴ میلیون دلار کاهش یافت و صادرات مس که طی سال گذشته به نصف ۱۲ ماه سال ۱۳۹۲ رسیده بود امسال نیز روند کاهش را ادامه داد و طی پنج ماه نخست سال جاری به لحاظ وزنی و ارزشی حدود ۷۰ درصد کاهش پیدا کرد.

آمار گمرک نشان می‌دهد مجموع صادرات مس ایران از حدود ۲۴ تن در پنج ماه نخست سال گذشته به کمتر از ۸/ ۷ تن طی همین مدت در سال جاری رسیده و درآمد‌های حاصل از آن نیز با افت ۱۲۴ میلیون دلاری، به کمتر از ۴۷ میلیون دلار کاهش پیدا کرده است.

اما صادرات مس ایران در مرداد امسال با کاهش شدیدی روبه‌رو شد و افت ۹۰ درصدی را تجربه کرد، به‌طوری‌که در این ماه تنها یک تن مس به ارزش ۶ میلیون دلار صادر شد.

در عین حال گزارش گمرک ایران حاکی از آن است صادرات کاتد و قطعات کاتدی مس در این مدت کاهش بیش از ۸۰ درصدی داشته و از ۳/ ۱۷ هزارتن در پنج ماهه سال گذشته به ۱/ ۳ هزار تن کاهش یافته است.

از سوی دیگر ارزش صادرات این محصول مسی نیز کاهشی ۱۰۴ میلیون دلاری را تجربه کرده است؛ به‌طوری‌که در این مدت ارزش صادرات کاتد مس تنها ۴/ ۱۹ میلیون دلار بوده است.

این در حالی است که بر اساس اعلام گمرک ایران، صادرات سنگ مس و کنسانتره‌های آن در مدت پنج ماه نخست سال جاری با افزایشی چشمگیر روبه‌رو بوده و به نظر می‌رسد که با توجه به کاهش قیمت جهانی محصولات مس و افزایش هزینه‌های تولید، مس ایران بار دیگر به سمت خام‌فروشی حرکت کرده است. صادرات سنگ مس و کنسانتره‌های آن که در پنج ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از هشت برابر شده است؛ به‌طوری‌که صادرات آن از ۸/ ۶ هزار تن در سال گذشته به حدود ۵۸ هزار تن رسیده است. صادرات سنگ مس در حالی افزایش حدود ۵/ ۸ برابری داشته که مابه‌التفاوت ارزش صادرات این سنگ معدنی در این مدت نسبت به سال جاری تنها کمتر از ۹ میلیون دلار برای ایران سود داشته است.

بر‌اساس این گزارش، هرچند که قیمت جهانی سنگ مس نسبت به سال گذشته تغییر چندانی نکرده است اما مجموع درآمد ایران در پنج ماهه سال گذشته از صادرات سنگ مس و کنسانتره‌های آن ۲/ ۱ میلیون دلار بوده و در سال جاری به حدود ۱/ ۱۰ میلیون دلار رسیده است.

وزارت صنعت، معدن و تجارت در دو سال گذشته همواره بر کاهش خام فروشی و افزایش صادرات محصولات فرآوری شده تاکید کرده و برنامه‌های خود را در این جهت عنوان کرده است، از سوی دیگر مقام معظم رهبری نیز با انتقاد از خام‌فروشی‌ها فرموده بودند که باید ایران به جای خام فروشی، تولیدات فرآوری شده یا محصول نهایی را صادر کند، اما به نظر می‌رسد که با توجه به شرایط بازار جهانی و مشکلات تولید در کشور، بازهم فروش مواد خام طرفدار بیشتری در کشور پیدا کرده است.