رضا رضایی / دانشجوی دکترای رشته مدیریت کسب و کار

صنعت زغال‌سنگ کشور روزهای سختی را سپری می‌کند. مشکلات متعدد، این صنعت را با وجود این همه ذخایر وارد بحران کرده و اگر برای آن چاره‌اندیشی نشود نه‌تنها آینده شغلی ده‌ها هزار نفری که در این صنعت مشغول کارند به خطر می‌افتد، بلکه صنایع وابسته به آن همچون فولاد نیز دچار مشکل می‌شود. با این حال و در شرایطی که معادن زغال‌سنگ به دلیل مشکلات مالی تعطیل و هر روز بر تعداد معدنچیان بیکار افزوده می‌شود، شرکت‌های تولید‌کننده فولاد برای تامین سوخت کوره‌های خود از زغال‌سنگ‌ وارداتی استفاده می‌کنند.

به همین دلیل روزگار صنعت زغال‌سنگ استان کرمان که ذخایر آن ۲۹۰ میلیون تن تخمین زده می‌شود به دلیل چالش‌ها و مشکلاتی که با آن مواجه است، مانند رنگ آن سیاه و تاریک است. بخش عمده‌ای از اقتصاد شهرستان‌های شمال استان کرمان به فعالیت معادن زغال‌سنگ وابسته است و بخش عظیمی از مردم این مناطق در معادن زغال‌سنگ مشغول کار هستند؛ اما طی چند سال گذشته به دلیل مشکلات مالی و به تبع آن کاهش تولید زغال‌سنگ هر روز بر تعداد کارگران اخراجی معادن زغال‌سنگ افزوده می‌شود و این معادن یکی پس از دیگری در حال تعطیل شدن است. معضلی که باعث بیکاری سرپرست صدها خانوار ساکن این مناطق و مهاجرت آنها به شهر‌های دیگر برای یافتن کار شده است.

به دلیل اهمیت بخش معدن در رشد اقتصادی کشور‌ها توجه بیشتر به این بخش و رفع موانع پیش‌روی آن ضروری به نظر می‌رسد. از جمله موانع پیشرفت هر صنعت نقاط ضعفی است که در آن صنعت وجود دارد که مانع استفاده از فرصت‌های موجود می‌شوند و نقاط ضعف عمدتا به کمبودها، موانع، نقایص و نارسایی‌های موجود در مجموعه واحدهای داخلی یک سازمان اشاره می‌کند که عملکرد آنها باعث تضعیف سازمان شده و در نهایت وضعیت سازمان را در مقایسه با رقبا در عرصه کسب و کار رقابت در وضعیت نامطلوبی قرار می‌دهد. به‌طور طبیعی تا جایی که امکان آن وجود دارد باید نقاط ضعف را به حداقل رسانده یا آنها را به نقاط قوت تبدیل کرد.

درک درست از نقاط ضعف صنعت زغال به مدیران کمک می‌کند تا استراتژی‌ها را با بینش و فراست بهتری اتخاذ کرده و مسیر حرکت صنعت را به‌طور اثر‌بخش‌تری تعیین کنند. با توجه به پتانسیل بالای صنعت زغال کرمان نقطه ضعف‌های متعددی در حوزه‌های مختلف وجود دارد که به نظر نگارنده بیشترین نقاط ضعف بالا بودن قیمت تمام شده در مقایسه با رقبای خارجی، عدم سرمایه‌گذاری به موقع برای نوسازی ماشین‌آلات و تجهیزات و کمبود منابع مالی و تحریم‌ها برای جایگزینی تجهیزات و مواد مصرفی، ضعف در برنامه‌ریزی و سازماندهی مناسب در راستای بهره‌برداری از همه امکانات در اختیار و خام‌فروشی آن است.

در راستای بهبود این نقاط ضعف و با توجه به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و برنامه‌ریزی دولت تدبیر و امید لازم است معادن و واحدهای فرآوری به فناوری‌های جدید روی آورد تا بهره‌وری و کارآیی واحدها افزایش یابد. استفاده از فناوری‌های جدید باعث کاهش نیروی انسانی و در نتیجه کاهش هزینه‌های نیروی انسانی که بخش مهمی از هزینه‌ها را در‌بر‌می‌گیرد، خواهد شد و کیفیت و کمیت محصولات تولیدی با استفاده از تکنولوژی روز بالاتر از محصولات تولید شده با ماشین‌آلات قدیمی و فرسوده است و ماشین‌آلات و تجهیزات جدید ضایعات کمتری تولید کرده و بازدهی بالاتری دارند همچنین مصرف انرژی با استفاده از دستگاه‌های جدید کمتر از حالتی است که از دستگاه‌های قدیمی و فرسوده استفاده شود.