شناسایی دو اثر در بازار آتی

شهاب الدین ادیب مهر

تحلیلگر بازار آتی

پنج‌شنبه گذشته و پس از هفته‌ها انتظار بالاخره تکلیف نرخ بهره آمریکا در نشست کمیته بازار آزاد این کشور مشخص شد و با عدم تغییر نرخ بهره چشم‌انداز ماه‌های آینده طلای جهانی و به دنبال آن بازار سکه نقدی و سکه آتی ما نیز تا حدودی روشن شد.

در چند ماه گذشته فاصله قراردادی بین سررسید‌های مختلف و سکه نقدی و سررسید‌های بازار آتی به دلایلی چون خوش‌بینی نسبت به کاهش قیمت دلار پس از موفقیت در مذاکرات هسته‌ای و همچنین چشم‌انداز کاهشی طلای جهانی به شدت کاهش یافته است و در برخی زمان‌ها حتی تمامی سررسید‌ها به قیمتی کمتر از سکه نقدی معامله شده‌اند. در این فرصت علاوه بر بررسی این شرایط و چرایی رخ دادن آن به دنبال پیش‌بینی آینده این بازار در ماه‌های پیش رو خواهیم بود.

آنچه در ماه‌های اخیر باعث شد تا اختلاف قراردادی به رقم‌های فعلی برسد خوش‌بینی بیش از حد فعالان بازار به کاهش قیمت دلار پس از اجرای توافق هسته‌ای و همچنین ترس فعالان بازار از افزایش نرخ بهره آمریکا و به دنبال آن کاهش قیمت طلا در سطح جهان به دلیل قدرت گرفتن دلار آمریکا بوده است.

با این وجود به نظر می‌رسد بازار تاثیر هر دو عامل را بسیار بیشتر از آنچه واقعیت دارد در نظر گرفته است. در رابطه با قیمت دلار پس از منعقد شدن توافق شاهد آن بودیم که پس از کاهش هیجانات اولیه منطق اقتصادی اجازه کاهش قیمت بیشتر دلار را نداد و با وارد شدن تقاضا‌های جدید که شامل دو دسته تقاضای فعالان اقتصادی که برای شرایط پس از تحریم آماده می‌شدند و تقاضا‌های فصلی و مناسبتی، دلار به روند منطقی و مطابق با واقعیت‌های اقتصاد ایران بازگشت و دلیل اول کاهش اختلاف قرار‌داد‌های سررسید‌های آتی تقریبا بر‌طرف شد.پس از مشخص شدن شرایط بازار دلار، ترس فعالان از افزایش نرخ بهره آمریکا و روند نزولی قیمت طلای جهانی مانع از آن شد تا اختلاف سررسید‌ها به مقدار منطقی آن برگردد.

با توجه به آمار مناسب بازار کار آمریکا که به گفته اعضای فدرال رزرو این کشور تقریبا در سطح اشتغال کامل قرار گرفته است و همچنین نرخ رشد اقتصادی این کشور که به سطح قابل قبولی رسیده، انتظارات برای افزایش نرخ بهره، در بین برخی فعالان بازار طلا رو به افزایش گذاشت. اما در طرف دیگر نرخ تورم کمتر از نیم درصدی این کشور در کنار کاهش ارزش یوآن چین و ادامه سیاست‌های تسهیل کمی توسط بانک مرکزی اروپا به چالش‌های جدیدی برای فدرال رزرو آمریکا تبدیل شده است و همان طور که انتظار می‌رفت مانع از افزایش نرخ بهره در نشست سپتامبر کمیته بازار آزاد آمریکا شد.حال در شرایطی که دیگر هیچ یک از دلایل فعالانی که معتقد به کاهش بیشتر قیمت سکه در بازار به دلیل افت دلار و طلا به‌عنوان مولفه‌های تعیین‌کننده قیمت آن وجود ندارد انتطار می‌رود قیمت‌ها در سررسید‌های مختلف با افزایش روبه‌رو‌ شود.

اگرچه چوب افزایش نرخ بهره همچنان بالای سر قیمت طلای جهانی قرار دارد اما به نظر می‌رسد تاثیر این افزایش نرخ اگر در حدود نیم درصد باشد(مقداری که به‌عنوان تارگت افزایشی تا پایان سال جاری میلادی در نظر گرفته شده است) از مدت‌ها پیش در قیمت طلا لحاظ شده است چرا که شاهد آن هستیم که پس از متوقف شدن سیاست‌های تسهیل کمی آمریکا و با مطرح شدن احتمال افزایش نرخ بهره قیمت طلا از سطوح بیش از ۱۳۰۰ دلاری تا ۱۱۰۰ دلار کاهش پیدا کرد و نمی‌توان انتظار آن را داشت که قیمت‌ها به خاطر افزایش نیم درصدی نرخ بهره و با توجه به شرایط فعلی نا‌آرام جهانی به خصوص در چین و اروپا بیشتر از این کاهش پیدا کند.

در کنار این موارد یکی از مهم‌ترین‌ دلایل احتمال افزایش قیمت‌ها در بازار آتی فاصله گرفتن بیش از حد قیمت سررسید‌های مختلف از ارزش ذاتی و قیمت تئوریک آنها است. قیمت تئوریک قرارداد آتی قیمتی است که در آن بین نگهداری سکه نقدی و خرید قرارداد آتی آن با توجه به نرخ بازده بدون ریسک بازار تفاوتی برای خریدار و فروشنده وجود نداشته باشد. در تمامی بازار‌های آتی جهان شاهد آن هستیم که قیمت قرارداد‌های آتی حتی در شرایطی که انتطارات بسیار خوش‌بینانه یا بد‌بینانه نیز در بازار حاکم می‌شود قیمت‌ها چندان از ارزش ذاتی خود فاصله نمی‌گیرند. البته در بازار آتی سکه ایران نیز تجربه نشان داده اگرچه مدت زمان لازم برای فروکش هیجانات و بازگشت قیمت‌ها به سطوح منطقی قدری دیرتر رخ می‌دهد، اما این اتفاق امری قطعی است.

در شرایط فعلی قیمت تئوریک سررسید‌های مختلف حتی با نرخ سود کوتاه مدت روز‌شمار (که برای سررسید‌های دور‌تر انجام محاسبات با این نرخ چندان هم منطقی نیست) نیز از ارزش خود فاصله چشمگیری دارند.

اگر قیمت تئوریک را با فرض حداقل نرخ سود نیز محاسبه کنیم به قیمت‌های ۹۳۲ هزار تومان، ۹۴۶ هزار تومان، ۹۶۱ هزار تومان و ۹۷۷ هزار تومان به ترتیب برای سررسید‌های آبان۹۴، دی۹۴، اسفند۹۴ و اردیبهشت ۹۵ خواهیم رسید. قیمت‌هایی که با فرض سود حداقلی نیز با قیمت‌های فعلی بسیار فاصله دارد و انتظار می‌رود به مرور این ناکارآیی بازار اصلاح شود.