میلاد کیوانسرائی / کارشناس بازار فولاد

مدت زمان زیادی نیست که از اولین عرضه آهن قراضه شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در بورس کالای کشور می‌گذرد که حال بار دیگر بورس کالا شاهد عرضه مجدد آهن قراضه توسط شرکت رجا است. عرضه‌ای که هم مسوولان بورس کالا و هم شرکت رجا آن را به فال نیک گرفته و امیدوار به افزایش و استمرار چنین عرضه‌هایی از سوی دیگر شرکت‌ها و نهادهای دولتی هستند؛ چرا‌که با حذف مراحل اداری در برگزاری چنین مزایده‌هایی از یک سو و شفافیت بخشی بیشتر به معاملات انجام شده در چنین مزایده‌هایی از سوی دیگر امکان حضور بیشتر و موثرتر متقاضیان فراهم شده و مسوولان بورس نیز بر این عقیده‌اند که برگزاری چنین عرضه‌هایی در بورس کالا علاوه بر بهبود سطوح و شاخص‌های کمی و کیفی بورس کالا می‌تواند کمک شایان توجهی به رفع برخی از مشکلات موجود در صنعت فولاد کشور از جمله تامین آهن قراضه به‌عنوان ماده اولیه مورد استفاده در این صنعت و کشف قیمت واقعی و منطقی آن برای فعالان این عرصه کند.

اما می‌تواند توجه به دو نکته در این زمینه مفید واقع شود؛ نخست آنکه با در نظر گرفتن آنالیز کیفی کالای عرضه شده در بورس کالا به خوبی و روشنی پیداست که متقاضیان برای این کالا در کشور حتی از انگشتان یک دست هم کمتر است متقاضیان انگشت‌شماری که همگی نیز دولتی هستند، بنابراین عرضه این کالا چه در قالب سیستم بورس کالا و چه در هر قالب دیگری متقاضیانی بسیار مشخص و انگشت شمار دارد که دقیقا به همین علت همواره متقاضی تعیین‌کننده قیمت آن هستند؛ قیمتی که به علت قرار داشتن این چند متقاضی انگشت شمار در زیر چتر مدیریتی یک نهاد دولتی و واحد بودن مدیریت و سیاست‌های اعمالی در تمام این نهادها موجب می‌شود تا رقابتی بر سر تصاحب این چنین عرضه‌هایی صورت نگرفته و به نوعی عرضه‌کننده یا همان فروشنده کالا باید تابع محض قیمت ارائه شده و تعیین شرایط معامله از سوی متقاضیان یا همان خریداران این کالا باشند.

اتفاقاتی که نه تنها اهداف مورد نظر شرکت‌های عرضه‌کننده و بورس کالا را تامین نخواهد کرد بلکه حتی می‌توان عنوان کرد که در نقطه مقابل اهداف بورس کالا نیز قرار گرفته و ایستاده است.

اما نکته اصلی و مهم در این بین قیمت کشف شده در این چنین عرضه‌ها و معاملات است که چون تحت یک شرایط خاص و به نوعی غیرعادی به دست می‌آید عمدتا غیرواقعی و غیرمنطقی خواهد بود و این در حالی است که خطر استفاده و بهره‌مندی از این سطح قیمتی توسط برخی از فعالان حوزه صنعت فولاد که همواره به‌عنوان یکی از متقاضیان این کالا در بازار آزاد آن هستند خواهد بود متقاضیانی که به واسطه در اختیار داشتن برخی از امتیازات و فاکتورها تحمیل چنین سطح قیمتی به بازار آزاد این کالا می‌تواند حافظ منافع آنان و شرکت در جهت کسب منافع بیشتر باشد. اما نکته دوم که بیشتر یک سوال است این است که چرا با توجه به مدت زمان سپری شده از عرضه اول این کالا توسط شرکت رجا در بورس کالا مسوولان بورس تلاشی برای کشاندن پای دیگر نهادها و شرکت‌های دولتی به بورس کالا جهت عرضه این کالا نداشته‌اند؛

شرکت‌ها و نهادهایی که اولا حجم عرضه این کالا از سوی آنان بسیار زیادتر است و ثانیا قابل استفاده برای طیف بسیار وسیع‌تر و گسترده‌تری از فعالان حوزه صنعت فولاد است و طی همین مدت نیز بارها به عرضه این کالا از طریق مزایده در بازار آزاد اقدام کرده‌اند که به دلیل امتیازات و شرایط مناسب و مساعد این کالا نه تنها شاهد وجود نوعی تبانی بلکه حتی انحصاری قوی در بازیگران نقش متقاضی این گونه عرضه‌ها بوده‌ایم. قطعا عرضه این کالا توسط شرکت‌ها و نهادهای دولتی در بورس کالا همچون عرضه‌های صورت پذیرفته از سوی شرکت رجا حامل برخی از نتایج مثبت و سازنده در بازار این کالا خواهد بود که در فوق به‌صورت گذرا به برخی از آنها اشاره کردیم. اما حصول نتایج بزرگ و تاثیرگذار هم برای بورس کالا به‌عنوان عامل و هم برای عرضه‌کنندگان این کالا و هم متقاضیان آن نیازمند بازنگری، بهبود، بازسازی و تعمیق تصمیم مدیران مربوطه درخصوص عرضه این کالا در بورس کالا است.