ریل‌گذاری صنعت فولاد در دوران پساتحریم

گروه بنگاه‌ها: عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد، ضمن تشریح عوامل موثر در کاهش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در تولید فولاد گفت: دولت برای کمک به تولیدکنندگان فولاد باید با تمرکز بر تصمیمات بلند‌مدت، از تصمیمات خلق‌الساعه حذر کند.

رضا شهرستانی درخصوص وضعیت فعلی صنعت فولاد در بازارهای بین‌المللی افزود: برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت آمریکا در مورد نوآوری فناوری‌های تولید، وضعیت این کشور را نسبت به سایر کشورها در صنعت فولاد به شدت متمایز کرده است به گونه‌ای که قدرت رقابت را با آمریکا ندارند. در اروپا نیز کشورهایی مانند یونان، پرتغال و ایتالیا وضعیت مناسبی نداشته و کشورهای دیگر هم در این زمینه رشد به‌خصوصی ندارند. در کشور اوکراین هم به علت جنگ با روسیه مشکلاتی دارند و احتمال پیشرفت قابل ملاحظه‌ای نمی‌رود.

به گفته شهرستانی، چین هم به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان مطرح، برای تولید حدود ۸۲۲ میلیون تن فولاد طی سال ۲۰۱۵ برنامه‌ریزی کرده است در حالی که ۷۲۰ میلیون تن مصرف دارد و ۱۰۰ میلیون تن برای صادرات درنظر گرفته‌اند.

وی همچنین درخصوص وضعیت ایران در سال‌های اخیر در بحث تولید فولاد تصریح کرد: ارتباط مستقیمی بین قیمت انرژی و تولید فولاد وجود دارد بنا بر این طی سال‌های اخیر با کاهش قیمت جهانی انرژی، هزینه تمام شده تولید فولاد در جهان نسبت به قبل کاهش پیدا کرده و طبیعتا رقبای ایران در بازارهای بین‌المللی افزایش پیدا کرده‌اند. واقعیت این است که مزیت رقابتی انرژی ارزان طی سال‌های متمادی، بهره‌وری پایین سایر عوامل تولید اعم از سرمایه، نیروی کار و... را در صنایع ایران استتار کرده است. دو اتفاق اما این واقعیت را آشکار کرد؛ افزایش قیمت انرژی تحت عنوان هدفمندی یارانه‌ها در داخل و کاهش شدید قیمت نفت و انرژی در سطح جهانی. این دو اتفاق مزیت رقابتی ما را در تولید خصوصا تولید محصولات انرژی‌بر تضعیف کرده است.

عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد خاطرنشان کرد: از سوی دیگر اقتصاد کشور طی ۱۰ سال گذشته دچار معضلات خاصی بود؛ محدودیت‌های ناشی از تحریم ها، اعمال سیاست‌های انقباضی برای جمع‌آوری نقدینگی سرگردان از سطح جامعه و کاهش چشمگیر بودجه عمرانی طی این سال‌ها از جمله عواملی بودند که تولید را دچار چالش‌های جدی کردند. یکی از این چالش‌ها در کاهش تقاضا برای محصولات فولادی در عین ثبات عرضه خود را نشان داد. این عدم توازن تا جایی ادامه پیدا کرد که به‌عنوان مثال قیمت میلگرد که سال گذشته ۲ هزار تومان به بالا بود، امسال به ۱۵۰۰ تومان رسیده است.

وی تاکید کرد: در دوره اوج تولید یعنی ۵ سال گذشته، مصرف فولاد بالای ۲۴ میلیون تن در کشور یعنی حدود ۳۳۰ کیلو به ازای هر نفر بود. در برنامه بلند مدت کشور رسیدن به ۵۴ میلیون تن در سال ۱۴۰۴ هدفگذاری شده بود؛ یعنی با رشد جمعیت و افزایش مصرف قرار بود به ۵۰۰ کیلو به ازای هر یک نفر در سال برسیم، اما متاسفانه نه‌تنها افزایش تولید نداشتیم بلکه با کاهش تقاضا و تولید هم روبه‌رو‌ شدیم به گونه‌ای که امسال به ازای هر یک نفر به ۲۲۰ کیلو رسیده‌ایم و این یعنی ۳۰ درصد کاهش تقاضا.

شهرستانی گفت: پنج سال قبل تولید ما حدودا ۱۲ میلیون تن در سال بود اما در حال حاضر به ۱۵ تا ۱۷ میلیون تن در سال افزایش پیدا کرده است. از سوی دیگر واردات ۵ سال پیش ۱۰ میلیون تن بود و الان این واردات چیزی بین ۳ تا ۴ میلیون تن است.

وی در ادامه گفت: واردات به دو علت کاهش پیدا کرده است؛ نخست تولید قدری افزایش پیدا کرده اما تقاضا و مصرف به‌شدت کاهش پیدا کرده است. وی با اشاره به اینکه صنعت فولاد ما برای بازگشت به دوران اوج بیشتر به تامین مالی نیاز دارد تا تکنولوژی، تصریح کرد: هر دو این فاکتورها در چرخه تولید فولاد موثر هستند اما عامل مهم‌تر چرخ اقتصاد کشور است که باید حرکت کند. دولت باید سیاست خود را بر دو محور متمرکز کند؛ نخست باید پروژه‌های عمرانی را دوباره احیا کند و دوم اینکه به علت کاهش قیمت انرژی و با توجه به رقابت تولید با کشورهای دیگر، دولت باید به کمک تولیدکننده داخل آمده و تعرفه واردات را بیشتر کند.

وی خاطرنشان کرد: کاهش نرخ سود هم یکی از محرک‌های اصلی روی‌آوردن سرمایه‌گذاران به سمت صنایع است. اگر نرخ سود بانکی کاهش پیدا کند سرمایه‌ها از بانک‌ها خارج شده و به سمت سرمایه‌گذاری در بخش تولید خواهد آمد. شهرستانی درخصوص اینکه توافق هسته‌ای چه تاثیری برصنعت فولاد کشور می‌گذارد، گفت: اگر این توافق به نتیجه نرسد، شرایط از این سخت‌تر نخواهد شد اما شرایط برای بخش تولید سخت‌تر خواهد شد اما اگر این مذاکرات به نتیجه مثبت برسد، دولت باید برنامه‌ای برای حمایت از تولید و بقای تولید‌کنندگان داشته باشد. زمانی که تولید‌کننده‌ای در عرصه نباشد، اگر شرایط بهبود پیدا کند تقاضا افزایش پیدا می‌کند و برای پاسخگویی به آن حجم تقاضا باید واردات بیشتری انجام شود و این چرخه معیوب باعث می‌شود وضعیت اقتصادی بازهم نابسامانی‌هایی داشته باشد. پس اگر ما برنامه‌ای برای فولاد پسا‌تحریم نداشته باشیم، تولیدکننده داخلی حتی پس از رفع تحریم هم از بین خواهد رفت و کشور ما تبدیل به بازاری برای تولید‌کنندگان خارجی خواهد شد.

به گفته این عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد، برای مصرف‌کنندگان داخلی هم تنها شرکت‌های دولتی از این سنگ آهن استفاده می‌کنند که آنها هم در واقع سیاست کلی دولت است.مشکل اساسی ما این است که زنجیره تولید کامل نیست. در تولید نورد ظرفیت بالای ۵۰ میلیون تن را داریم اما با ۳۵ درصد ظرفیت تولید می‌کنیم. از طرفی هم با ۵۰ درصد ظرفیت ذوب کار می‌کنیم اما از آن طرف گندله کم داریم، گرچه احتمالا قرار است امسال یک تا ۲ میلیون تن به ظرفیت تولید افزوده شود که خبر خوبی برای تولید‌کنندگان فولاد است.اگر سرمایه‌گذاری در بخش تولید و ذوب انجام شود، این زنجیره کامل می‌شود و شاهد رونق در این صنعت خواهیم بود.

وی با اشاره به اینکه اولویت اول ما این است که بازار حرکت کند؛ تاکید کرد: حرکت بازار هم عوامل مختلفی را می‌طلبد. ما نه یارانه از دولت می‌خواهیم و نه انتظار کمک داریم. اگر دولت با هدایت بازار و تخصیص بودجه برای امور عمرانی مسیر را برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی هموار کند، مشکلات ما به مرور رفع می‌شود.