ایسنا: بر‌اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته قرار بر این شده که تا ۱۰ سال آینده شاهد تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در کشور باشیم، اما در این میان مشکلات و دست‌اندازهای زیادی برای تحقق این هدف وجود دارد تا جایی که فولاد و سنگ‌آهن لقب پرماجراترین صنعت معدنی را در سال ۱۳۹۳ به خود اختصاص داد. در سالی که گذشت بسیاری از معادن سنگ‌آهن به دلیل وجود نوسانات مختلف دچار معضل و تعطیلی شدند. از سوی دیگر نیز بازار جهانی این محصول دچار افت قیمت شدیدی بود؛ تا جایی که این امر موجب کاهش حجم استخراج شد.

کاهش قیمت سنگ‌آهن موجب شد ایران از چرخه رقابت صادرات این محصول به چین جا بماند، چراکه استرالیا توانست عمده خوراک صنعت فولاد چین را تامین کند تا جایی که دولت استرالیا در راستای حمایت از معادن سنگ‌آهن کوچک خود، حقوق دولتی را با تخفیف ۵۰ درصدی به اجرا گذاشت.

اما در ایران بهره مالکانه، حقوق دولتی و خام فروشی سنگ‌آهن بحث متداول و رایج این حوزه در سال ۱۳۹۳ بود.

پرهیز از «خام‌فروشی» و ایجاد ارزش‌افزوده حداکثری برای اقتصاد ملی یکی از اهداف اصلی مقام معظم رهبری در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی است، اما به گفته صاحب‌نظران در سایه رکود طرح‌های زنجیره فولادسازی، سنگ‌آهن از کشور خارج می‌شود و رانتی میلیاردی برای عده‌ای انگشت‌شمار ایجاد می‌کند که این اقدام خلاف روح سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است.

نکته حائز اهمیت درخصوص «ارزان‌فروشی» سنگ‌آهن این است که دولت یازدهم مدافع پر و پا قرص وضع عوارض بر صادرات این ماده بود اما پس از مدتی با لغو عوارض، صادرات کنسانتره سنگ‌آهن در مسیر ایجاد هزاران شغل، فرآوری و کسب ارزش افزوده حداکثری برای اقتصاد، سدی محکم ایجاد کرد؛ آن هم درشرایطی که مقام معظم رهبری به صراحت مجلس و دولت را به اتخاذ تمهیدات لازم برای کاهش «خام‌فروشی» ذخایر زیرزمینی کشور مکلف کرده‌اند.

این بی‌برنامگی و پیش آمدن چنین رخدادهایی از نظر کارشناسان، دلایل متعددی دارد؛ تاجایی که عده‌ای از فعالان معدنی موافق با صادرات سنگ‌آهن و فولاد و برخی دیگر مخالف این امر هستند. عده‌ای دیگر نیز صادرات سنگ‌آهن و فولاد را در گرو سیاست‌گذاری و گرفتن تصمیمات منطقی در این حوزه می‌دانند؛ به‌طوری که بسته به شرایط و زمان، در برهه‌ای صادرات سنگ‌آهن و فولاد متوقف و در برهه‌ای دیگر آزاد شود.

پیش‌بینی وضعیت زغال‌سنگ

زغال‌سنگ که دیگر ماده اولیه تولید فولاد به شمار می‌رود در سال گذشته معادن این محصول و چرخه اقتصادی آن دستخوش چالش‌هایی شد؛ به‌طوری که پیش‌بینی می‌شود سال‌های آینده برای تامین زغال کک‌شو، واردات این مواد معدنی پررنگ‌تر از گذشته خواهد شد و افزایش حجم واردات از تولید داخلی سبقت خواهد گرفت.

با توجه به اینکه هنوز برای معادن زغال سنگ قیمت خرید مناسبی اعلام نشده این امر می‌تواند عاملی در زمینه کاهش انگیزه معدنکاران برای استخراج زغال‌سنگ باشد. از سوی دیگر به دلیل اینکه استخراج مدرن معادن زغال‌سنگ ایران از دهه ۴۰ رقم خورده و دانش اکتشاف و استخراج زغال مربوط به دوران پیشین است، نسل زغال‌کار ایرانی امروز آنچنان توانمند و با انگیزه نیستند که در معادن کار کنند.

با این حال تمامی عوامل در معادن زغال‌سنگ دست به دست هم داده است تا فولادسازان بزرگ کشور مانند ذوب‌آهن که با روش کوره بلند فولاد تولید می‌کنند، به دلیل کمبود زغال‌سنگ داخلی در این سال‌ها به واردات وابسته شوند و همین ممکن است در سال‌های آینده صنعت فولاد را بیشتر با مشکل کمبود این ماده معدنی روبه‌رو‌ کند.

از سوی دیگر کمبود گندله و آهن قراضه نیز تلاش فولاد‌سازان را برای رسیدن به تولید ۵۵ میلیون تنی فولاد به چالش انداخته است.

به‌طور کلی عرضه کم و تقاضای بسیار برای آهن قراضه به شدت در سال گذشته احساس شد تا جایی که کارشناسان بازار آهن این وضعیت را برای سال ۱۳۹۴ بحرانی‌تر عنوان کردند.

درخصوص گندله نیز شرایط به همین منوال پیش رفت و به اعتقاد بسیاری از فعالان این حوزه سالانه کسری ۸.۵ میلیون تن گندله وجود دارد که واردات تا‌کنون چندان چاره‌ساز نبوده و تابع شرایط خاصی صورت گرفته است.

با توجه به پتانسیل‌های ایران در حوزه صنایع معدنی به ویژه بخش فولاد و سنگ‌آهن انتظار می‌رود به این حوزه توجه بیشتری شود تا به‌رغم فراز و نشیب‌های سال ۱۳۹۳ و بی‌برنامگی‌های صورت گرفته، منتظر رخدادهای امید‌بخش و کارساز در سال جاری باشیم.