محمدحسین بابالو: بازار محصولات پتروشیمی با محوریت پلیمرها مدتی است که وارد یک فاز دوگانه یا چندگانه شده تا جایی که کاهش حجم معامله در بورس کالا و تغییر جهت کاهشی قیمت‌ها به سمت ثبات و حتی افزایش نرخ‌ها در روزهای پایانی سال مواردی است که این وضعیت را تشدید می‌کند. سقوط قیمت دلار در بازار داخلی و نوسان قیمت‌های جهانی محصولات پلیمری با جهت‌گیری صعود در کنار کاهش مجدد قیمت نفت، به این وضعیت دامن زده که می‌تواند تاثیر اصلی این شرایط را در روزهای ابتدایی سال آینده بیشتر نشان دهد زیرا ذهنیت کاهش قیمت‌ها در بازار داخلی به شدت محدود شده اما دورنمای بازار هنوز هم مبهم است؛ با این حال بسیاری از فعالان بازار به افزایش قیمت‌ها امیدوار هستند. مهم‌ترین رخداد هفته گذشته در بازار محصولات پتروشیمی را باید کاهش شدید حجم معامله پلیمرها در بورس کالا برشمرد که باعث شد حجم معامله این قبیل کالاها از بیش از ۷۰ هزار تن به ۴۸ هزار و ۶۴۵ تن در هفته گذشته کاهش یابد. این در حالی است که هنوز هم ۴۸ هزار تن رقم قابل توجهی به شمار می‌رود که دلیل اصلی آن را باید در نزدیکی به روزهای پایانی سال و احتمال افزایش قیمت‌های داخلی و جهانی در سال آینده دانست. بهبود حجم خرید و ورود بخش بزرگی از واسطه‌ها به بورس کالا در کنار عقب‌نشینی بخش دیگری از خریداران از ترس کاهش مجدد قیمت‌ها، دورنمای مبهم سال آینده و بسیاری داده‌های مثبت و منفی دیگر را باید از دلایل این وضعیت شکننده در بورس کالا دانست. تمامی این موارد در حالی بود که به صورت ضمنی و چراغ خاموش، حجم و تنوع عرضه‌ها نیز به آرامی در مسیر کاهش قرار گرفته که در کنار انتظار برای افزایش قیمت‌های جهانی (و البته نوسان قیمت دلار) شاید بتواند جذابیت صادرات محصولات پتروشیمی و پلیمرها را افزایش دهد که این مطلب نیز می‌تواند در فعالیت بازار موثر باشد. از سویی بسیاری از محصولات سنگین یا پیشرفته‌تر با افزایش جذابیت همراه بودند که نشان‌دهنده وضعیت تولید خاص و حتی جذابیت سفته‌بازی بیشتر این قبیل محصولات است که از آن جمله می‌توان از پلی‌اتیلن سنگین اکستروژن EX۳، پلی‌اتیلن سنگین تزریقی ۵۲۵۱۸، پلی‌اتیلن سنگین دورانی UA ۳۸۴۰، پلی‌استایرن‌های انبساطی و پلی وینیل کلرایدهای S۶۵ و S۷۰ نام برد.

در بازار داخلی محصولات پلیمری به صورت کلی در هفته پیش وضعیت مشخصی در بازار حاکم نبود زیرا در کنار جهت‌گیری کاهشی روزها و هفته‌های قبل، افزایش قیمت برخی گریدهای خاص باعث شد تا بازار این قبیل محصولات وارد یک فاز چندگانه شود که داده‌های خاصی را در ذات خود نهفته دارد. افزایش حجم معامله در هفته‌های اخیر باعث شد حجم عرضه محصولات پلیمری با محوریت بورس کالای ایران در بازار داخلی افزایش یابد که این افزایش نسبی در کنار افزایش کمتر حجم تقاضا باعث شد تا بازار وارد یک فاز کاهشی شود که ضعف نقدینگی از سوی خریداران و مصرف‌کنندگان نهایی هم در این بین موثر بود. پس از خودنمایی این فاز حجم بزرگی از واسطه‌ها در بورس و بازار اقدام به خرید کردند که باعث شد حجم عرضه کاهش و حجم تقاضا افزایش یابد. این موضوع در کنار کاهش نسبی عرضه‌ها و افت حجم معاملات در بورس کالا هم یکی دیگر از دلایل افزایش محدود قیمت‌ها بود. به نظر می‌رسد این روند کژ دار و مریز در بازار محصولات پلیمری حداقل تا پایان سال جاری ادامه داشته باشد.

در بازار محصولات شیمیایی شرایط اندکی بهتر بود زیرا وسعت و تنوع نسبی عرضه‌ها در کنار تقاضای موثر و موجود باعث شد حجم معامله به نسبت مطلوبی را شاهد باشیم که با توجه به برخی تفاوت‌های فنی می‌توان دورنمای بهتری را پیش روی این قبیل محصولات ترسیم کرد. در بازار قیر حجم معاملات کاهش داشت ولی حجم عرضه‌های این محصول افزایش شدیدی را نشان می‌دهد که البته نیاز به بررسی بیشتری دارد. با توجه به کاهش شدید حجم خرید قیر در بازار داخلی و تلاش بسیاری از فروشندگان برای فروش و تامین نقدینگی در روزهای پایانی سال، شاهد آن بودیم که یک کالا پس از عرضه و عدم ثبت معامله، چندین بار به صورت مجدد در تالار عرضه شود که این وضعیت را می‌توان دلیل اصلی افزایش حجم عرضه‌ها برشمرد که البته تلاش فروشندگان برای فروش را نیز باید در نظر داشت. این در حالی بود که افزایش حجم معامله قیر صادراتی را نیز باید در کنار عرضه‌های داخلی لحاظ کرد که وضعیت مطلوبی را پیش روی صادرات این کالا با محوریت بورس کالای ایران قرار می‌دهد.

در بازارهای جهانی شاهد یک دوگانگی قیمت‌ها هستیم زیرا از یکسو قیمت نفت کاهش داشته و از سوی دیگر قیمت محصولات پلیمری در مسیر افزایش قرار گرفته است. کاهش مجدد قیمت نفت خام در بازارهای جهانی و شکسته شدن کف قیمتی ۶۰ دلار برای نفت برنت و کف قیمتی ۵۰ دلار برای نفت خام آمریکا داده‌ای است که کل بازارهای جهانی محصولات پتروشیمی و پالایشی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد ولی تاکنون بازار محصولات پلیمری شاید هیچ تاثیری از این رخداد نپذیرفته است. بسته شدن دو واحد بزرگ تولید PVC در هندوستان در ماه مارس، افزایش قیمت پلی پروپیلن‌های وارداتی به بازار چین، ادامه محدودیت عرضه پلی‌اتیلن‌ها در بازارهای جهانی، بروز شایعاتی مبنی بر ورود بخش تولید پلی پروپیلن سابیک به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده محصولات پتروشیمی در منطقه خلیج‌فارس، بسته شدن روزشمار بسیاری از واحدهای تولیدی محصولات پلیمری و اولفین‌ها و برج‌های بخارشکن و نهایتا خودنمایی مجدد تقاضای چین به بازارهای جهانی مواردی است که دورنمای مثبت ولی شکننده‌ای را پیش روی بازارهای جهانی این کالا قرار می‌دهد اما جهت‌گیری مثبت آن قوی‌تر است.

مهم‌ترین رخدادهای موثر بر بازار محصولات پتروشیمی:

- کاهش نسبی حجم معامله پلیمرها در بورس کالای ایران از ۷۰ هزار تن به ۴۸ هزار و ۶۴۵ تن در هفته گذشته

- ملایم شدن روند کاهشی قیمت‌ها در پایان هفته گذشته که برخی از گریدهای محصولات پلیمری افزایش قیمت را نیز تجربه کردند.

- کاهش مجدد قیمت نفت و شکسته شدن کف قیمتی ۶۰ دلار برای نفت برنت و کف قیمتی ۵۰ دلار برای نفت خام آمریکا

- جهت‌گیری صعودی قیمت‌ها در بازارهای جهانی محصولات پلیمری به دلایل فنی و اقتصادی

- سقوط قیمت دلار در بازار داخلی و شکسته شدن موقتی کف قیمتی ۳۳۰۰ تومان و ورود قیمت‌ها به فاز دلار ۳۲۰۰ تومانی

- کاهش نسبی حجم و تنوع عرضه محصولات پلیمری در بورس کالای ایران

- عقب‌نشینی بخش بزرگی از خریداران در روزهای پایانی سال از بورس و بازار

- نبود انسجام منطقی در بازار در کنار ضعف شدید نقدینگی در روزهای پایانی سال

- نبود دورنمای مشخص از آینده بازار و قیمت‌های پایه به دلیل نوسان قیمت جهانی نفت و دلار در بازار داخلی

- توجه به گریدهای OFF همچون گذشته در بورس کالای ایران

- بسته‌شدن دو واحد بزرگ تولید PVC در هندوستان در ماه مارس

- افزایش قیمت پلی‌پروپیلن‌های وارداتی به بازار چین

- ادامه محدودیت عرضه پلی‌اتیلن‌ها در بازارهای جهانی که این محدودیت هنوز هم پتانسیل افزایش قیمت‌ها را در ذات خود نهفته نگه داشته است.

چندگانگی در بازار محصولات پتروشیمی