محمدحسین بابالو: در بازارهای جهانی پس از ثبات نسبی قیمت نفت، شاهد کاهش حجم تولید بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ جهانی با محوریت منطقه خلیج‌فارس بودیم که باعث شد در قیمت‌های رو به کاهش بازار، موجودی انبارها کاهش یابد که البته تعطیلات سال نو چین به‌عنوان بزرگترین مصرف‌کننده مواد اولیه پلیمری نیز در این بین موثر بود. با توجه به بازگشت تقاضا از سوی چین و کاهش فراگیر موجودی انبارها در اقصی نقاط جهان شاهد افزایش شدید قیمت‌ها بودیم تا جایی که رشد ۳ رقمی قیمت‌ها در بازار اروپا به ثبت رسید. با توجه به این موارد می‌توان دورنمای روشنی را پیش روی بازار محصولات پلیمری در نظر گفت. در بازارهای جهانی قیمت نفت خام مجدد بهبود شکننده‌ای را تجربه کرد تا جایی که مجددا سطوح روانی گذشته پیش را به‌دست آورد. در لحظه تنظیم این گزارش قیمت هر بشکه نفت خام برنت با بازپس‌گرفتن سطح مقاومت روانی ۶۰ دلار در هر بشکه توانست به ۶۰ دلار و ۴۹ سنت افزایش یابد که نشان‌دهنده رشد ۹۵ سنتی قیمت‌ها و معادل تقویت ۶/۱ درصدی بهای این کالا است. این در حالی است که قیمت نفت خام آمریکا هم پس از بازگشت به بالای ۵۰ دلار توانست با قیمت ۵۰ دلار و ۱۰ سنت معامله شود که رشد ۵۱ سنتی آن معادل ۰۳/۱ درصد رشد بود. به نظر می‌رسد بازار به قیمت‌های پایین‌تر از ۶۰ دلار برای نفت برنت یا پایین‌تر از ۵۰ دلار برای نفت خام آمریکا بدبین است و سطوح ذکر شده، هنوز هم سطوح مقاومتی روانی برای این حامل‌های انرژی به شمار می‌روند. قیمت سبد نفت اوپک هم ۵۹ دلار و ۹۳ سنت را در ۲ مارس به ثبت رساند که نشان می‌دهد قیمت‌های روزانه، هفتگی و حتی ماهانه این سبد نفتی در مسیر افزایش قرار داشته است.

با توجه به ثبات نسبی قیمت نفت در روزهای اخیر شاهد تثبیت نسبی قیمت سایر مواد اولیه پالایشگاهی بر پایه نفت خام بوده‌ایم که توانست سیگنال مثبتی را به بازار محصولات پتروشیمی تزریق کند. این در حالی است که افزایش قیمت مواد اولیه این صنعت در اقصی نقاط جهان به‌صورت ادامه‌داری در حال رشد است که هزینه تولید را صعودی کرده و می‌تواند داده قدرتمند و مهمی را به بازار اعلام کند. این در حالی است که داده‌های موجود در سایر بخش‌های تولیدی نیز از افزایش قیمت‌های پیشنهادی برای ماه مارس حکایت دارد.

هم اکنون قیمت نفت در بازارهای جهانی تقریبا ثابت است و این ثبات قیمت‌ها، ذهنیت عدم تغییر قیمت‌ها را در بازارهای جهانی پدید آورده که بسیاری از تحلیلگران نیز به این دلیل دورنمای بازار محصولات پتروشیمی و حتی پالایشی را چندان جذاب ارزیابی نمی‌کنند ولی واقعیت‌های بازار دقیقا عکس این موارد را نشان می‌دهد و به نگاهی گسترده‌تر نیاز است. در ماه‌ها و سال‌های اخیر و به کمک تغییر روز‌افزون تکنولوژی و تغییر نسل واحدهای تولیدی، بسیاری از واحدها و برج‌های بخارشکن از مدار تولید خارج شده بنابراین عرضه برخی اولفین‌ها مخصوصا اتیلن در بازارهای شرقی و حتی آمریکا محدود شده تا جایی که تولید در بسیاری از واحدهای سنتی محدود شد. این وضعیت باعث افزایش قیمت اولفین‌ها و همچنین افزایش قیمت تمام شده پلیمرها شد که اوج رشد نرخ‌ها را در بازار پلی‌اتیلن‌ها شاهد بودیم.

نکته دیگر در بازارهای جهانی این قبیل محصولات، جنگ پتروشیمی‌ها بود که پس از جنگ نفتی عربستان خودنمایی کرد. شرکت‌های پتروشیمی در برابر عقب‌نشینی خریداران پس از کاهش قیمت نفت، با کاهش قیمت‌های پیشنهادی خود تلاش کردند تا سهم بازار بیشتری را تصاحب کرده و از طرف دیگر رقبای دیرین خود را از رده خارج کنند. این مطلب را می‌توان مهم‌ترین‌ دلیل کاهش شدید قیمت محصولات پتروشیمی هم‌پای افت بهای نفت دانست که به نسبت نوسان قیمت‌های جهانی نفت در سال‌های گذشته، افت سریع‌تری را تجربه کرده است تا جایی که اکثریت قریب به اتفاق کاهش قیمت‌ها در این خصوص محقق شد و روند رو‌به رشد نیز با سرعت بیشتری آغاز شده است. تمامی این موارد در حالی است که برخی دیگر از تولیدکنندگان بزرگ که شرایط تولید متفاوتی دارند نیز با افزایش قیمت‌ها تلاش دارند سودآوری خود را افزایش دهند زیرا طرح‌های توسعه وسیعی از آنها با محدودیت و حتی توقف رو به رو شده است. تمامی این موارد شرایطی را ایجاد کرده تا قیمت انواع محصولات پتروشیمی مخصوصا پلیمرها صعودی شود. هم‌اکنون افزایش قیمت‌های پیشنهادی تولیدکنندگان منطقه خاورمیانه را شاهد هستیم و در گام اول منطقه آسیای جنوب شرقی به‌عنوان اولین بازار هدف برای افزایش قیمت‌ها از سوی تولیدکنندگان حوزه خلیج فارس انتخاب شده تا جایی که افزایش ۶۰ دلاری قیمت‌های پیشنهادی یکی از عرضه‌کنندگان اصلی عربستان به کشورهای اندونزی، فیلیپین، ویتنام، مالزی و تایلند آغازگر این وضعیت است. تمامی این شرایط در حالی رخ می‌دهد که شاهد پایان یافتن زمان تعطیلات سال نو چینی هستیم که افزایش تقاضا از هم‌اکنون کلید خورده است. این وضعیت در کنار افزایش قیمت‌های جهانی و انتظار هجوم تقاضا شرایطی را پدید آورده که افزایش قیمت‌های پیشنهادی به احتمال زیادی به افزایش قیمت‌های معامله منتهی خواهد شد. یکی از خریداران مالزیایی هم افزایش ۴۰ دلاری قیمت‌های پیشنهادی پلی‌اتیلن‌های سبک خطی و سنگین فیلم را تایید کرده است. از سویی یکی از تجار تایلندی قیمت‌های جدید پلی‌اتیلن‌های سبک، سبک خطی و سنگین فیلم را حتی با افزایش ۱۰۰ دلاری اعلام کرده و حتی از تمایل خود و دیگر خریداران برای چانه‌زنی بر سر کاهش قیمت‌ها و خرید با قیمت‌هایی کمتر از ۱۲۰۰ دلار در هر تن خبر داده است. افزایش بین ۹۰ تا ۱۱۰ دلاری قیمت‌های پیشنهادی به ویتنام برای ماه مارس درخصوص همین انواع پلیمرها هم مخابره شده که تمامی این موارد نشان‌دهنده جهت‌گیری مثبت بازارهای جهانی با محوریت پلی‌اتیلن‌ها است. در بازار داخلی چین هم شرایط مشابهی حکمفرما است ولی افزایش قیمت‌ها در این بازار بسیار مهم کمتر از سایر نقاط جهان یا بازارهای بین‌المللی است. به‌عنوان مثال در روزهای اخیر و مخصوصا پس از پایان یافتن تعطیلات سال نو چینی و افزایش تقاضا قیمت‌های پلی‌اتیلن‌ها و پلی‌پروپیلن‌ها بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ یوآن در هر تن معادل ۳۲ تا ۶۵ دلار افزایش یافته است. به نظر می‌رسد وضعیت بازار داخلی چین به نسبت سایر نقاط جهان بهتر باشد زیرا موجودی انبارها به نسبت مطلوب است، بنابراین انتظار جهش قیمتی به‌صورت شتابان تقریبا وجود ندارد. البته رشد تقاضا که می‌توان آن را از اواسط ماه مارس حتی قابل پیش‌بینی دانست می‌تواند همه چیز را دگرگون و بازار را وارد یک فاز صعودی قدرتمند کند اما این خوش‌بینی چندان هم قوی نیست. البته افزایش قیمت‌های وارداتی داده‌ای است که بازار داخلی این کشور باید خود را با آن وفق دهد زیرا افزایش ۳‌رقمی قیمت‌ها آن هم در یک هفته داده‌ای نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت، بنابراین از اواسط مارس آماده افزایش مجدد قیمت‌ها در این بازار هستیم. به عبارت ساده‌تر در کوتاه‌مدت قیمت‌ها در بازار داخلی چین می‌تواند ثابت باشد ولی برای میان‌مدت و مخصوصا از دو هفته آینده می‌توان به ادامه روند صعودی قیمت‌ها امیدوار بود.

در بازار اروپا هم دقیقا چنین وضعیتی را شاهد هستیم ولی افزایش قیمت‌ها بیشتر شامل حال پلی‌پروپیلن‌ها است آن هم بیش از افزایش قیمت پروپیلن رشد نرخ داشته‌اند. اهمیت این رشد شتابان تنها در یک هفته از آن جهتی است که شاهد رشد ۳ رقمی قیمت‌ها هستیم که جهش عجیبی را در این بازار نشان می‌دهد. در هفته گذشته در بازار اروپا قیمت پلی‌پروپیلن‌ها به‌صورت کلی با افزایش ۱۰۵ یورو در هر تن وارد فاز جدیدی شد تا جایی که افزایش بیشتر قیمت‌ها را هم برای مواد اولیه و هم برای محصولات پلی‌پروپیلنی به همراه داشته است. در ایتالیا یکی از توزیع‌کنندگان اصلی از افزایش قیمت پلی‌پروپیلن ۱۳۰ یورویی قیمت‌ها در هفته قبل خبرداد که نشان می‌دهد قیمت این کالا دومین جهش قیمتی خود از اواسط فوریه تاکنون را تجربه کرده است. یکی دیگر از توزیع‌کنندگان این کالا در ایتالیا افزایش قیمت‌ها را برای خرده فروشی حتی تا ۱۵۰ یورو در هر تن عنوان کرد که پایین بودن شدید موجودی انبارها و توجه خریداران برای خرید را می‌توان از دلایل اصلی این رشد ۳رقمی قیمت‌ها تنها در طول یک هفته دانست.

این موارد یعنی جهش شتابان قیمت پلی‌پروپیلن ممکن است که در نیمه دوم ماه مارس تا حدودی محدود شود زیرا حضور فعالان بازار می‌تواند برخی واقعیت‌ها را روشن کرده و شاید بخشی از خوش بینی‌های فعلی کاهش یابد. البته کاهش موجودی انبارها هم می‌تواند با افزایش حجم عرضه از سوی سایر کشورها و تولیدکنندگان تا حدودی جبران شود اما انتظار کاهش قیمت‌ها از سطوح فعلی هم بعید به نظر می‌رسد.

توجه به موارد فوق نشان می‌دهد که در بازارهای مختلف جهانی یک دوگانگی به چشم می‌خورد. در بازار چین و مخصوصا برای پلی‌اتیلن‌ها و پلی‌پروپیلن‌ها در بازار چین انتظار داریم تا قیمت‌ها در سطوح بالای فعلی باقی بماند یعنی رشد شدیدی حداقل تا اواسط مارس ثبت نخواهد شد و پس از آن افزایش قیمت‌ها را شاهد باشیم. در بازار اروپا دقیقا وضعیت دگرگون است و می‌توان به ادامه روند صعودی قیمت‌ها امیدوار بود ولی از اواسط مارس به بعد شاید بازار این کالاها محدود شود. برآیند هر دو مطلب نشان می‌دهد که می‌توان به ادامه حضور بازار در قیمت‌های بالای فعلی امیدوار بود ولی پتانسیل جهش قیمت‌ها وجود خواهد داشت. این موارد دورنمای مطلوبی را پیش روی بازار محصولات پلیمری قرار داده است.

وضعیت شکننده بازار داخلی محصولات پتروشیمی

در بازار داخلی محصولات پلیمری روند کاهشی قیمت‌ها به‌صورت غیرمنتظره‌ای ادامه دارد تا جایی که قیمت اغلب گریدهای پلیمری بر‌خلاف انتظار بازار وارد یک فاز کاهشی ولی آرام شده است. با اعلام قیمت‌های پایه جدید بازار وارد یک فاز صعودی شد ولی دیری نپایید که این وضعیت تغییر جهت داد. انتظار فعالان بازار برای افزایش قیمت‌های پایه که از دلایل بنیادین درستی هم برخوردار است باعث شد تا از یکسو حجم خرید در بورس و بازار افزایش یابد و از سوی دیگر برخی از خریداران به‌صورت چراغ خاموش عقب نشینی کرده و از خرید امتناع می‌کنند. این وضعیت که دلیل اصلی آن ضعف نقدینگی خریداران و تولیدکنندگان اصلی است باعث شده تا جذابیت خرید در بازار کاهش یافته و البته به‌صورت نامحسوس حجم عرضه‌ها نیز افزایش یابد. در هر حال باید پذیرفت که افزایش حجم خرید در روزهای گذشته افزایش داشته و این کالاها به آرامی وارد بازار خواهند شد بنابراین حجم عرضه افزایش می‌یابد. این مطلب تاکنون اجازه افزایش قیمت‌ها را نداده و ممکن است باز هم این روند کاهشی ادامه یابد. در هر حال هنوز هم دورنمای قیمت‌های پایه به دلیل افزایش قیمت‌های جهانی و البته رشد سریع و غیرقابل پیش‌بینی قیمت‌های پیشنهادی در منطقه خلیج فارس، اروپا و آسیای جنوب شرقی داده‌ای صعودی است بنابراین ممکن است قیمت‌های بورس کالا افزایش یابد و خرید هنوز هم از بورس توجیه دارد، ولی نمی‌توان گفت که با توجه به ضعف شدید تقاضا و کمبود شدیدتر نقدینگی در بازار، قیمت‌ها پتانسیل رشد دارند یا خیر؟

البته با توجه به تجربه سال‌های قبل و افزایش بسیاری از قیمت‌ها پس از عید و همچنین افزایش قیمت‌های جهانی شاید خرید توجیه داشته باشد ولی احتمال دست یافتن به توافق هسته‌ای و انتظار توأمان برای کاهش قیمت دلار، داده‌هایی هستند که می‌توانند قیمت‌ها را کاهشی کنند که دورنمای غیرقابل پیش بینی و خطرناکی را پیش‌روی بازار قرار می‌دهد. بهتر است فعالان بازار به دقت قیمت‌های مورد معامله در بورس کالا را رصد کنند زیرا مالیات بر ارزش افزوده در سال آینده حداقل یک درصد افزایش خواهد داشت و اگر قیمت‌های تمام شده از بورس کالا با احتساب ۸ درصد مالیات بر ارزش افزوده و ۳/۰ درصد کارمزد بورس ارزش خرید داشت، فرصت را برای خرید از دست ندهند.