خیز GCC برای تصاحب بازارها

منیره نظامیوند‌چگینی: بازارهای جهانی در حالی روزهای آغازین سال ۲۰۱۵ را پشت سر می‌گذارند که مدام خبرهایی از ریزش‌های پی‌در‌پی آنها به گوش می‌رسد. بازار جهانی نفت چندی است با نوسانات و افت و خیزهای مکرر و البته کم‌سابقه زمینه‌ساز کاهش‌ بیشتر سایر بازارها شده است. براساس گزارش‌های موجود، در آخرین معاملات انجام شده در بازارهای جهانی، نفت برنت در حدود ۵۰.۱۱ دلار مورد دادوستد قرار گرفته، در حالی که نفت خام آمریکا (WTI) با ۴۸.۳۶ دلار در حال معامله بوده و در نهایت بهای سبد نفت اوپک رقم ۴۵.۷۴ دلار را به ثبت رسانده است. به گزارش «دنیای اقتصاد» به نقل از عرب نیوز؛ منطقه خاورمیانه یکی از مهم‌ترین‌ مناطقی است که در زمینه نفت و مشتقات وابسته به آن دارای موقعیت استراتژیک بوده و رابطه‌ای دوسویه و مستقیم بین بازارهای آن با بازارهای جهانی برقرار است و این دو تاثیری متقابل برهم دارند. در خاورمیانه به‌طور مشخص باید در حیطه منطقه خلیج‌فارس در جست‌وجوی قدرت‌ها و قطب‌های نفتی و پتروشیمی بود که عربستان یکی از بزرگان این صنعت در این منطقه قرار دارد. بر اساس آخرین گزارش رسمی منتشر شده توسط موسسه تحقیقات امارات (NBD) و نیز باتوجه به گزارش وزارت خزانه‌داری کشور عربستان سعودی؛ بخش پتروشیمی شورای همکاری خلیج‌فارس، طی یک دهه اخیر به‌طور کلی رشدی در حدود ۱۱ درصد (CAGR) را به ثبت رسانده که این مهم در سایه افزایش ظرفیت‌ها در تمام بخش عمده زیرمجموعه این شورا محقق شده است.

همچنین در این گزارش آمده است که آمار و ارقام‌ رسمی اعلام شده در کنفرانس مطبوعاتی اخیر نشان می‌دهد با توجه به در دسترس بودن مقرون به‌صرفه خوراک و نرخ‌های متعادل آن، صنعت پتروشیمی در شورای همکاری خلیج فارس در مسیری به سمت و سوی تحول قرار گرفته و در حال تبدیل شدن به تولید‌کننده پیشرو در زمینه پلیمرهایی همچون پلی‌اتیلن (PE) و پلی‌پروپیلن (PP) است. در این میان در حالی که میزان تقاضا برای پلیمرهای تولید شده در منطقه با کاهش همراه بوده، اما از طرف دیگر افزایش تقاضا از سوی چین و دیگر کشورهای آسیایی همچنان به فرصت‌های بزرگی برای ارائه خدمات و محصولات و در نتیجه رشد روزافزون صنعت پتروشیمی در منطقه شورای همکاری خلیج فارس تبدیل شده است. در گزارشی دیگر از سوی عرب پلاست به‌عنوان سکاندار صنعت پلاستیک در خاورمیانه، آمده است که رشد تقاضای مزبور زمینه ساز افزایش تولیدات این شرکت عظیم شده است که تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند در سال ۲۰۱۵ میلادی شاهد رشد بیشتر آن نیز خواهیم بود. این گزارش در کنفرانس مطبوعاتی تحت عنوان «صنعت پتروشیمی شورای همکاری خلیج فارس، تاریخچه، روند کنونی و فرصت‌های آینده آن» ارائه شد.

همچنین در گزارش اداره آمار عربستان سعودی آمده است که براساس اطلاعات موجود و بررسی‌های کارشناسی، صنعت پتروشیمی شورای همکاری خلیج‌فارس (GCC) از حدود سال ۲۰۰۳ میلادی تا‌کنون، به تنهایی حدود ۱۱ درصد از رشد ظرفیت کل پتروشیمی در جهان را به خود اختصاص داده است. بر اساس این گزارش، ظرفیت پتروشیمی GCC با رشدی سریع تا حدود دو برابر بیشتر شده که این رخداد، این شورا را به یک منبع عمده در میان حضور چندین شرکت بزرگ شیمیایی جهانی مبدل کرده است.

طبق نتایج یک تحقیق ارائه شده درخصوص «بررسی آینده پتروشیمی در شورای همکاری خلیج فارس» که توسط آپاراجیت بالان، فراست و سالیوان، در ایالات متحده آمریکا صورت گرفته، آمده است: «با تغییر در شیوه زندگی و شهرنشینی در اقتصادهای در حال توسعه، شاهد رشد تهاجمی تقاضا برای پلیمرها و نیز صنعت پلاستیک هستیم که این روند به‌طور روزافزونی سریع‌تر می‌شود. عدم توانایی مناطق مختلف آسیا در جهت تعدیل ظرفیت‌های تولید برای پوشش میزان تقاضای در حال افزایش، در دسترس نبودن مواد اولیه ارزان پتروشیمی و نیز نزدیکی و مناسب بودن موقعیت مکانی شورای همکاری خلیج فارس؛ فاکتورهای اساسی و اصلی برای گسترش روزافزون و سریع صنعت پلیمر و پلاستیک و ایجاد فضای کافی و مناسب برای رشد توانایی‌های این شورا در نظر گرفته می‌شوند. در اواخر دهه گذشته، ظرفیت‌های بزرگی به سراسر زنجیره پتروشیمی در شورای همکاری خلیج فارس اضافه شد. ظرفیت پتروشیمی پایه این شورا شاهد افزایش ۱۱ درصدی بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ میلادی بوده است. کشورهای عضو در شورای همکاری خلیج فارس در تلاش برای دستیابی به موقعیت قابل توجهی در زمینه تولید محصولات پتروشیمی اساسی مانند اتیلن، پروپیلن و متانول هستند که این مهم به‌تدریج و به رغم نوسانات موجود در بازارهای جهانی در حال تحقق است. در طول این دهه، سهم صنعت پالایش به نسبت کل تولید ناخالص داخلی این شورا، در روندی کاهشی گام برداشته، در حالی که سهم بخش پتروشیمی و تولید مواد شیمیایی با افزایش همراه بوده است. این آمار به وضوح نشان می‌دهد که یک تغییر مهم از صادرات مواد شیمیایی پایه به صادرات مشتقات با ارزش بالاتر صورت گرفته است.»

جین جاشوا، مدیر پروژه عرب پلاست در زمینه مشارکت عربستان سعودی گفته است: «عربستان سعودی ۵۹ درصد از کل صادرات پتروشیمی شورای همکاری خلیج فارس را بر عهده دارد که این موضوع، آن را به بزرگ‌ترین صادر‌کننده محصولات شیمیایی در شورای همکاری خلیج‌فارس و نیز پس از قطر، عمان، کویت، امارات متحده عربی و بحرین به چهاردهمین صادر‌کننده بزرگ در سراسر جهان مبدل ساخته است.»

با توجه به گزارش‌های موجود، انجمن پتروشیمی و مواد شیمیایی خلیج فارس (GPCA)تخمین می‌زند که بخش پتروشیمی شورای همکاری خلیج‌فارس ظرفیت خود را در طول سه سال آینده تا ۴۰ درصد افزایش داده و تا سال ۲۰۱۸ میلادی به حدود ۱۹۹.۵ میلیون تن در سال خواهد رسید. براساس اطلاعات منتشره، میزان تولید محصولات پتروشیمی امارات متحده عربی در سال ۲۰۱۳ تقریبا با رشدی در حدود دو برابر به ۱۰ میلیون تن در سال رسیده که ارزش آن بالغ بر ۱۸ میلیارد درهم برآورد شده، و رقمی در حدود ۷ درصد از کل ظرفیت تولید شورای همکاری خلیج فارس را شامل شده است. با توجه به گزارش‌ها؛ عربستان سعودی با تولید سالانه‌ای در حدود ۱۸.۴ میلیون تن در سال ۲۰۱۳، به بزرگ‌ترین قطب صنعت پلاستیک در منطقه تبدیل شده، که با این میزان حدود ۵/۷۴ درصد از ظرفیت تولید پلاستیک در منطقه را از آن خود کرده است. این آمار و ارقام در حالی است که صنعت پلاستیک شورای همکاری خلیج فارس نیز همگام با سایر بخش‌های مرتبط با صنعت پتروشیمی از طریق ایجاد تنوع نمونه کارها و محصولات خود و همچنین طراحی برنامه‌های کاربردی در محدوده گسترده‌ای در بخش‌های مختلف مرتبط این صنعت، در حال رشد چشمگیر و تلاش برای تصاحب بازارهای جهانی است.