محمدحسین بابالو: در بازارهای جهانی قیمت فولاد کاهشی شده و احتمال ادامه این روند نزولی وجود دارد. این در حالی است که حجم تولید جهانی فولاد خام در کشورهای عضو انجمن جهانی فولاد به نسبت ماه قبل، ۶ میلیون تن برابر با ۵/۴ درصد کاهش داشته و البته ظرفیت‌های تولیدی مورد استفاده نیز ۲/۱ درصد افت کرده است. این شرایط نشان می‌دهد که جذابیت تولید فولاد در جهان تضعیف شده و البته شاید کاهش قیمت‌های فعلی در بازارهای جهانی باز هم ادامه یابد. قیمت تمام‌شده انواع مقاطع فولادی با محوریت مقاطع ساختمانی در بازارهای جهانی در مسیر کاهش قرار داشته که این افت هزینه تولید به کاهش قیمت‌های پیشنهادی انجامیده است.

با توجه به پایین بودن تقاضای نسبی و همچنین ضعف بازار داخلی چین به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار مصرف فولاد در جهان، شاهد افزایش عرضه‌های صادراتی این کشور به دیگر نقاط جهان هستیم که در کنار پایین بودن رشد تولید ناخالص داخلی به یک رقابت نابرابر منجر شده که عقب‌نشینی تولیدکنندگان داخلی را در کشورها و حوزه‌های اقتصادی باعث شده است. به نظر می‌رسد روند کاهشی قیمت‌ها در جهان که وارد فاز خطرناکی شده باز هم ادامه یابد که روزهای سخت تری را پیش روی بازار جهانی فولاد قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد دامپینگ جهانی فولاد جدی تر شده است.

قیمت تمام‌شده انواع مقاطع فولادی با محوریت فولادهای ساختمانی کاهش شدیدی پیدا کرده است. هم‌اکنون قیمت سنگ‌آهن در بازار چین به‌عنوان قطب تقاضای جهانی این کالا به کمترین حد در پنج سال و نیم گذشته رسیده که شکسته شدن کف قیمتی ۷۰ دلار را موجب شد. این در حالی است که با توجه به سقوط ۴۵ درصدی قیمت نفت خام در جهان و کاهش هزینه تولید و حمل‌و‌نقل احتمال کاهش بیشتر قیمت‌ها هم وجود دارد ولی به نسبت قیمت‌های بسیار پایین فعلی، نمی‌توان انتظار کاهش عمیقی را در قیمت‌های سنگ‌آهن در جهان داشت. قیمت زغال‌سنگ هم نزولی شده و با توجه به شرایط بازار احتمال کاهش بیشتر آن هم وجود دارد، ولی شرایط آن به سختی سنگ‌آهن نیست. این در حالی است که قیمت اغلب فروآلیاژها صعودی شده تا جایی که مولیبدن و فروکروم به یک رکورد دست پیدا کرده‌اند. این شرایط دقیقا نشان می‌دهد که تقاضا به نسبت عرضه برای فولادهای آلیاژی وجود دارد که دگرگونی شرایط فنی فولاد را به رخ می‌کشد. به نظر می‌رسد جذابیت بالای فولادهای آلیاژی به دلیل افزایش سطح تکنولوژی در جهان و همچنین افزایش سطح رفاه تقویت شود.

در ماه نوامبر، حجم تولید فولاد جهانی در ۶۵ کشور عضو انجمن جهانی فولاد به نسبت مدت مشابه ماه قبل، نزدیک به ۶ میلیون تن کاهش یافت. آخرین آمارها نشان می‌دهد که حجم تولید فولاد خام در این مدت به ۱۳۰ میلیون و ۵۲۵ هزار تن کاهش یافت که البته به نسبت مدت مشابه سال قبل از افزایش ۱/۰ درصدی حکایت دارد. شرایط خاص بازار جهانی فولاد مخصوصا رکود فراگیر تقاضا در بسیاری از حوزه‌های اقتصادی دلیل اصلی کاهش حجم تولید فولاد خام بوده و ممکن است این شرایط سخت ادامه یابد.

در چین حجم تولید فولاد خام در ماه نوامبر به ۶۳,۳ میلیون تن رسید که به نسبت سال قبل از کاهش ۲/۰ درصدی حکایت دارد. این در حالی است که حجم تولید فولاد خام در ماه پیش از آن ۶۷.۵ میلیون تن بوده که کاهش ۴.۲ میلیون تنی فولاد خام در این کشور را نشان می‌دهد. با توجه به کاهش قیمت سنگ‌آهن و زغال‌سنگ در بازارهای جهانی انتظار افزایش حجم تولید به دلیل کاهش قیمت تمام شده وجود داشت ولی ضعف فراگیر در بازار مسکن این کشور در کنار مشکلات صنعتی این حوزه باعث عقب‌نشینی تولیدکنندگان شده است. این در حالی است که آمارها نشان می‌دهد که حجم صادرات فولاد چین به نسبت تولید داخلی آن به بالاترین حد از آغاز بحران سال ۲۰۰۸ تاکنون رسیده که نشان می‌دهد تجار اصلی در این حوزه اقتصادی در ضعف تقاضای داخلی به افزایش صادرات روی آورده‌اند که در قیمت‌های تمام‌شده پایین فعلی شائبه دامپینگ را به یک واقعیت بدل ساخته است. هم‌اکنون سایر کشورها مخصوصا کشورهای اروپایی برای مقابله با دامپینگ چینی‌ها، اقدام به افزایش تعرفه واردات کرده‌اند تا شاید بتوانند از تولیدات داخلی خود حمایت کنند.

به نظر می‌رسد دامپینگ چینی‌ها در بازارهای جهانی جدی است؛ زیرا با توجه به کاهش حجم تولید فولاد در این کشور، باز هم سایر کشورها در برابر آن موضع‌گیری کرده‌اند. این در حالی است که کاهش بیش از ۴ میلیون تنی تولید فولاد خام در چین به کاهش ۶ میلیون تنی در جهان منتهی شده است و در شرایط فعلی و روزهای سرد سال که به‌صورت سنتی زمان تولید و تقاضای فولاد در جهان بوده آن هم در وضعیتی که شاهد افزایش رشد تولید ناخالص داخلی در جهان هستیم، شرایط پیچیده‌ای را پیش روی صنعت فولاد در جهان قرار داده است. این شرایط نشان می‌دهد که چینی‌ها باز هم بازارهای صادراتی را به جای بازارهای داخلی انتخاب کرده‌اند.

در سایر کشورهای آسیایی حجم تولید فولاد خام ژاپن برابر با ۹.۲ میلیون تن بوده که از کاهش ۱/۱ درصدی به نسبت سال قبل و کاهش ۳/۱ درصدی به نسبت ماه قبل حکایت می‌کند. در کره‌جنوبی شاهد تولید ۵.۹ میلیون تن فولاد خام بوده ایم که به نسبت سال قبل ۵/۵ درصد افزایش داشت و البته در مقایسه با ماه قبل ۵/۳ درصد کاهش را نشان می‌دهد. برآیند این شرایط یعنی کاهش شدید حجم تولید فولاد خام در آسیا نشان دهنده عقب نشینی تولید و تقاضا است که البته دامپینگ چینی‌ها نیز در این بین موثر بوده است. به نظر می‌رسد این شرایط ضعیف باز هم ادامه یابد. در حوزه اروپا، آلمان با تولید ۳.۶ میلیون تن فولاد خام در ماه نوامبر با کاهش ۹/۱ درصدی به نسبت سال قبل رو به رو شد و ایتالیا هم با تولید ۱.۹ میلیون تنی به نسبت سال قبل، کاهش ۹/۱۳ درصدی را شاهد بود. فرانسه با تولید ۱.۴ میلیون تن هم افزایش ۸/۵ درصد را به نسبت سال قبل به ثبت رساند. اسپانیا هم با تولید ۱.۲ میلیون تن فولاد با کاهش ۹/۱درصدی به نسبت سال قبل رو به رو شد. این در حالی است که ترکیه با تولید ۲.۸ میلیون تن فولاد به نسبت سال قبل کاهش ۶/۸ درصدی را تجربه کرد.

درصد مورد استفاده از ظرفیت‌های نصب شده برای تولید فولاد خام در جهان در ماه نوامبر در کشورهای عضو انجمن جهانی فولاد برابر با ۵/۷۳درصد بوده که به نسبت سال قبل نشان دهنده کاهش ۵/۲ درصدی این نرخ است. البته این نرخ به نسبت ماه قبل هم به ۲/۱ درصد کاهش منجر شده است. این میزان استفاده از ظرفیت تولید در مقایسه با ماه‌های گذشته کم‌سابقه است که از کاهش شدید جذابیت تولید فولاد در کشورهای مخالف عضو حکایت می‌کند.

مهم‌ترین‌ دلایل کاهش حجم تولید فولاد خام در جهان:

- رکود فراگیر در بازار فولاد جهانی

- کاهش تقاضای موثر در جهان و کاهش جذابیت خرید

- افزایش حجم صادرات چین که به دامپینگ در سایر بازارهای جهانی انجامیده است

- اتخاذ سیاست‌های ضد دامپینگی بر واردات فولاد از مبدأ چین

- کاهش شدید قیمت سنگ‌آهن و رسیدن به کمترین حد در ۵ سال اخیر در بازار نقدی چین

- کاهش قیمت زغال‌سنگ و آهن قراضه در بازارهای جهانی

- کاهش شدید قیمت نفت و کاهش هزینه‌ها مخصوصا برای حمل‌و‌نقل مواد اولیه و محصولات نهایی

- کاهش قیمت تمام شده فولاد در جهان

- ضعف بازار مسکن، تضعیف حجم فروش و کاهش قیمت خانه‌های جدید در چین

- پایین‌ بودن رشد تولید ناخالص داخلی در جهان

- عقب‌نشینی بسیاری از خریداران برای کاهش بیشتر قیمت‌ها

- تلاش بسیاری از تولیدکنندگان برای حفظ سطح بازار خود با پیشنهاد قیمت‌های پایین‌تر

- ثبات نسبی قیمت نفت در روزهای اخیر

کاهش حجم تولید فولاد خام در جهان