محمد‌حسین بابالو: بازار سنگ‌آهن پس از شکستن کف روانی ۷۰ دلار مجددا صعودی شد و به ۷۱ دلار و ۳۱ سنت رسید. با توجه به سقوط قیمت نفت و ابهام در اغلب بازارها و همچنین افزایش حجم عرضه سنگ‌آهن وارداتی می‌توان به نوسان در همین سطوح امیدوار بود.

مدت‌ها است که بهای سنگ‌آهن در مسیر نزولی قرار دارد. از مارس ۲۰۱۱ که نرخ این کالا در نزدیکی ۱۹۰ دلار در هر تن بود شاهد افت قیمت‌ها هستیم که به‌صورت پلکانی و در چند مرحله کاهش روزشماری در قیمت‌ها ثبت شد تا جایی که به کمتر از ۷۰ دلار رسید. البته این ریزش قیمت در گذشته پیش‌بینی شده بود ولی این کاهش بیش از دلایل بنیادین در بازار از برخی دیگر از واقعیت‌ها نیز حکایت می‌کند.

اطلاعات متال بولتن نشان می‌دهد که سنگ‌آهن با عیار ۶۲ درصد و بدون احتساب رطوبت در ماه جاری ۴/۱۰ درصد کاهش داشت تا جایی که در ۲۶ نوامبر به ۶۸ دلار و ۴۹ سنت رسید که کمترین حد از ماه ژوئن سال ۲۰۰۹ تاکنون است. البته پس از این سقوط کم‌سابقه قیمت‌ها شاهد افزایش ۹/۱ درصدی قیمت این کالای استراتژیک در بازار چین بودیم تا جایی که با ۹/۱ درصد رشد مجددا به ۷۱ دلار و ۳۲ سنت رسید. این اولین افزایش قیمت در چند هفته اخیر است.

هم اکنون حجم واردات سنگ‌آهن چین در ماه سپتامبر با ۶/۱۳ درصد افزایش به نسبت مدت مشابه سال قبل رو به رو شد. این در حالی است که حجم تولید فولاد خام در چین در روزهای اخیر ۴/۰ درصد رشد داشته است. نکته قابل توجه دیگر افزایش شدید حجم صادرات سنگ‌آهن از بندر هدلند استرالیا به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ پایانه بارگیری مواد خام در جهان است. آمارها نشان می‌دهد حجم صادرات سنگ‌آهن از این بندر در ماه اکتبر به ۳۷۰۵ میلیون تن رسید که به نسبت ماه سپتامبر و بارگیری ۳۶.۳۴ میلیون تن، ۱/۳ درصد رشد را نشان می‌دهد. احتمال دارد گلدمن ساکس دورنمای خود را برای قیمت سنگ‌آهن در سال آینده از ۸۰ دلار در هر تن نیز کاهش دهد.

کاهش قیمت سنگ‌آهن در کنار کاهش بهای زغال‌سنگ باعث شده است قیمت مواد اولیه فولاد در سال جاری ۴۷ درصد کاهش یابد. البته افزایش قیمت فروآلیاژها باعث شده تا از این وخامت اندکی کاسته شود اما این کاهش قطعا بر بازار فولاد موثر خواهد بود. این در حالی است که حجم سرمایه‌گذاری‌ها بر تولید فولاد در چین به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ خریدار سنگ‌آهن در جهان به کمترین حد از سال ۱۹۹۰ تاکنون رسیده است.

هم‌اکنون قیمت نفت با کاهش ۴۰ درصدی به نسبت اوج خود به ۶۶ دلار و ۱۵ سنت در هر بشکه برای نفت خام آمریکا و ۷۰ دلار و ۱۵ سنت برای نفت برنت کاهش یافته است که یک رکورد خطرناک محسوب می‌شود. با توجه به این ریزش قیمتی و عدم کاهش حجم تولید اوپک در کنار بی‌توجهی برخی از تولیدکنندگان به برخی محدودیت‌ها برای صادرات نفت خام به منظور حمایت از قیمت، به نظر می‌رسد این روند نزولی هنور هم میهمان بازار نفت باشد یا حداقل انتظار افزایش شدید و سریع قیمت‌ها نیز وجود ندارد.

کاهش نرخ نفت در ابتدا بر افت قیمت تمام‌شده سنگ‌آهن در معدن موثر خواهد بود زیرا با کاهش قیمت سوخت قطعا هزینه‌های استخراج، خردایش و حمل و نقل زمینی کاهش می‌یابد. از سویی هزینه حمل و نقل با محوریت هزینه BAF: Bunker adjustment factor - فاکتور تعدیل هزینه سوخت در حمل‌و‌نقل بین‌المللی کاهش شدیدی خواهد داشت که قطعا بر بازار موثر خواهد بود. البته با توجه به بهره مالکانه بالای معادن و برخی مناسبات و موافقت‌نامه‌های تجاری بین کشورهای بزرگ مخصوصا استرالیا و چین این روند نزولی برای قیمت تمام شده در مقصد همچون گذشته موثر نیست ولی عامل مهمی به حساب می‌آید که جو روانی در بازار را نیز با قیمت نفت همراه خواهد کرد.

قیمت سنگ‌آهن مخابره شده توسط برخی از موسسات بین‌المللی - دلار بر هر تن خشک (بدون احتساب رطوبت)

متوسط قیمت یک ماه گذشتهمتوسط قیمت در هفته گذشته۲۵ نوامبر

۷۴/۷۵۶۹/۶۸۶۸/۶۰استیل ایندکس

۷۵/۳۷۷۰/۳۰۶۹/۵۸متال بولتن

منبع: مرکز اطلاع‌رسانی شرکت واله برزیل - بزرگ‌ترین تولیدکننده سنگ‌آهن در جهان

شرایط کلی در بازار سنگ‌آهن نشان می‌دهد که تقاضا به آرامی در حال افزایش است. رشد محدود حجم تولید فولاد خام در چین، بسته شدن بسیاری از معادن کوچک‌تر در این کشور، تمایل به استفاده از سنگ‌آهن پرکیفیت وارداتی به جای تولید داخلی این کشور که اغلب عیار کمتری دارند به دلیل مسائل زیست محیطی مواردی است که توجه به سنگ‌آهن وارداتی را افزایش داده است. البته این به آن معنا نیست که بازار وارد یک فاز صعودی قدرتمند خواهد شد. به گزارش اتحادیه آهن و فولاد چین حجم تولید فولاد خام این کشور در اواسط ماه نوامبر به ۶۴/۱ میلیون تن رسید که به نسبت مدت مشابه ماه قبل از رشد ۴/۰ درصدی حکایت می‌کند. این گزارش می‌افزاید موجودی سنگ‌آهن در کارخانه‌های تولید فولاد نیز به ۴۵/۱۴ میلیون تن افزایش داشته که به نسبت مدت مشابه ماه قبل از رشد ۳/۳ درصدی حکایت می‌کند.

شنیده‌ها حکایت از آن دارد که قراردادهای دوجانبه بین چین و استرالیا شرایط را به گونه‌ای تغییر داده که قیمت‌های پایین فعلی همچنان برای سنگ‌آهن استرالیایی مفید و جذاب است که می‌تواند داده‌ای برای حفظ بازار در سطوح فعلی قلمداد شود.این در حالی است که سرمایه‌گذاری‌های وسیع و حجم تولید بسیار بالای واله برزیل هم به گونه‌ای جایگیری کرده که با قیمت‌های کمتر از قیمت‌های کنونی هم می‌تواند سودآور باشد. این رخداد پتانسیل منفی بزرگی است که اجازه جهش قیمت‌ها را از بازار دریغ می‌دارد.

در روزهای اخیر یک رخداد عجیب درخصوص سنگ‌آهن ثبت شد و آن افزایش ارزش سهام شرکت‌های بزرگ و تولیدکننده سنگ‌آهن در جهان بود. واله برزیل به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ تولیدکننده جهان با ۵ درصد افزایش ارزش رو به رو شد و ریوتینتو به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ تولیدکننده سنگ‌آهن در استرالیا در بازار این کشور با ۷/۴ درصد رشد همراه شد. این شرایط در کنار افزایش حجم تولید این شرکت‌ها نشان‌دهنده افزایش مجدد سودآوری آنها است که در سایه تقویت حجم تولید دورنمای مثبتی را برای این سهم‌ها به همراه داشته است. البته باید این شرایط را نیز سیگنالی برای افزایش قیمت سنگ‌آهن به شمار آورد.

دورنمای بازار

بررسی‌ها نشان می‌دهد که آمار دقیقی از معادنی که در چین بسته شده یا به حالت نیمه تعطیل درآمده وجود ندارد ولی برآوردها از احتمال جایگزینی ۲۵۰ میلیون تن از تولیدات داخلی این کشور با محصولات وارداتی حکایت می‌کند. قیمت‌های فعلی آنقدر پایین است که انتظار داریم اغلب تولیدکنندگان دچار مشکل شوند. سیاست‌های حمایت از محیط زیست و افزایش راندمان تولید در صنعت فولاد چین هم به این شرایط سخت دامن می‌زند زیرا سنگ‌آهن وارداتی شرایط بهتری دارد. به نظر می‌رسد حجم تولید سنگ‌آهن استرالیا و برزیل باز هم افزایش یابد و حجم عرضه به بازار چین هم به همین نسبت تقویت شود. این شرایط روزهای سخت‌تری را پیش روی معادن چین قرار خواهد داد و با کاهش قیمت نفت، شرایط سخت‌تر نیز خواهد شد. با توجه به کاهش شدید قیمت نفت، انتظار کاهش قیمت سنگ‌آهن وجود دارد؛ ولی با توجه به بسته شدن بسیاری از معادن در چین، قطعا طرف عرضه با کاهش قیمت تمام شده، افزایش عرضه‌های وارداتی و کاهش عرضه‌های داخلی رو به رو خواهد شد. در شرایط فعلی که شاهد افزایش مجدد تقاضا هستیم، احتمال دارد تا بازار مجددا یک کف بنیادین جدید برای خود ایجاد کند. هم‌اکنون می‌توان ۷۰ دلار را یک سطح روانی دانست که شکسته شدن مجدد آن که چندان دور از ذهن هم نیست، بتواند قیمت‌ها را به کف ۶۵ دلار تقلیل دهد؛ اما حفظ سطوح فعلی و بالاتر از ۷۱ دلار بازار را در فاصله زمانی کوتاه‌مدت تا میان‌مدت در فاصله ۷۰ تا ۷۶ دلار نگه خواهد داشت. به نظر می‌رسد بازار از قیمت‌های کمتر از ۷۰ دلار می‌ترسد.

مهم‌ترین‌ رخدادهای موثر بر بازار سنگ‌آهن:

- کاهش شدید قیمت سنگ‌آهن و شکسته شدن کف ۷۰ دلاری آن، سپس افزایش قیمت محدود این محصول در پایان هفته.- سقوط شدید قیمت نفت که باعث شد نرخ این کالا از اوج خود نزدیک به ۴۰ درصد کاهش داشته باشد.

- کاهش هزینه استخراج به دلیل افت قیمت نفت و سقوط هزینه حمل‌و‌نقل دریایی.

- حجم تولید بسیار بالای تولیدکنندگان اصلی سنگ‌آهن در برزیل و استرالیا و ادامه این روند.

- کاهش قیمت‌های صادراتی تولیدکنندگان بزرگ و رسیدن به کمترین حد از مارس ۲۰۱۰ تاکنون برای واله برزیل.

- بالاماندن موجودی انبارهای سنگ‌آهن در بنادر و کارخانه‌های چین تا جایی که موجودی بنادر در سطوحی نزدیک به ۱۰۰ میلیون تن تثبیت شود.

- افزایش ۴/۰ درصدی حجم تولید فولاد خام چین در روزهای گذشته پس از ثابت ماندن حجم تولید در ماه اکتبر.

- افزایش ۳/۳ درصدی موجودی انبارهای سنگ‌آهن در کارخانه‌های تولید فولاد که نشان‌دهنده استفاده از قیمت‌های پایین فعلی و ترس از افزایش قیمت‌ها است.

- کاهش ارزش سهام اغلب تولیدکنندگان بزرگ و جهانی سنگ‌آهن.

- افزایش حجم واردات سنگ‌آهن به بنادر چین.

- افزایش حجم صادرات سنگ‌آهن استرالیا از بندر هدلند و رسیدن به بالاترین حد در تاریخ این بندر به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ پایانه صادراتی مواد خام در جهان.

- کاهش نرخ بهره رسمی در چین از ۶ درصد به ۶/۵ درصد.

- کاهش رشد اقتصادی چین به ۳/۷ درصد که کمترین حد از سال ۲۰۰۹ تاکنون است.

روزهای مبهم بازار سنگ‌آهن