ضعف تقاضا و کاهش معاملات در بازار

محمدحسین بابالو: بازار محصولات پتروشیمی و شیمیایی در شرایط مطلوبی قرار ندارد.در حالی که ضعف مبرم تقاضا باعث‌شده بازار تحرک چندانی نداشته باشد ولی هنوز هم برخی از انواع جذاب در بورس کالا با افزایش تقاضا در برابر عرضه رو به رو هستند که افزایش شدیدی را در قیمت آنها موجب شده است. این در حالی است که با توجه به ضعف مبرم تقاضا بازار به‌صورت مقطعی وارد یک فاز تعدیل و حتی عقب نشینی شده است. روز گذشته شاهد عرضه گسترده محصولات پلیمری در رینگ محصولات پالایشی و پتروشیمی بودیم. استایرن بوتادین رابر گرید لاتکس، استایرن بوتادین رابر روشن ۱۵۰۲- OFF درجه ۱ و ۲، پلی‌پروپیلن‌های شیمیایی گریدهای ZR۲۳۰C ZB۳۳۲C، ZB۳۳۲L، MR۲۳۰C، OFF - EP۲X۸۳CE درجه ۱، پلی‌پروپیلن نساجی گریدهای SF۰۶۰، ZH۵۵۰J، ZH۵۱۰L، ZH۵۰۰M، Z۳۰G، C۳۰S، HP۵۵۲R، HP۵۵۰J، پلی‌پروپیلن فیلم HP۵۲۵J، پلی‌اتیلن سنگین بادی BL۳، پلی‌اتیلن سنگین فیلم گریدهای HF۵۱۱۰، EX۵، OFF - ۰۲۵۰KJ درجه ۲ ، پلی‌اتیلن سنگین تزریقی گریدهای ۵۲۵۱۸، ۵۲۵۰۵UV، ۵۰۳۰SA و ۶۰۵۰۷UV، پلی‌استایرن انبساطی ۳۰۰ و ۴۰۰، پلی‌استایرن مقاوم ۷۲۴۰، پلی‌استایرن معمولی ۱۵۴۰، پلی‌اتیلن سنگین دورانی ۳۸۴۰UA، پلی‌اتیلن سنگین فیلم OFF - MCH۳۷۱۳ درجه ۱، پلی‌اتیلن سبک فیلم گریدهای ۰۲۵۰KJ، ۰۱۹۰ بخشی از عرضه‌های دیروز را تشکیل دادند که از تنوع بالایی برخوردار بود.

همچون روزهای دیگر عرضه‌های پتروشیمی تبریز بیشترین جذابیت را به خود اختصاص داد و گریدهای ۳۸۴۰، ۷۲۴۰ و پلی‌استایرن انبساطی ۳۰۰ و ۴۰۰ تولیدی این شرکت با افزایش تقاضا در برابر عرضه رو به رو شدند. رشد تقاضای پلی‌پروپیلن‌های شیمیایی ZB۳۳۲C نوید زرشیمی و MR۲۳۰C مارون نیز باعث افزایش قیمت‌ها شد. با توجه به افزایش تقاضا برای این قبیل کالاها مخصوصا پلی‌پروپیلن‌ها می‌توان به افزایش تقاضای واقعی در بازار امیدوار بود که داده مثبتی برای بهبود حجم تولید داخل است.

این موارد در حالی است که در بازار داخلی و حتی بورس کالا به‌صورت کلی شاهد ضعف مبرم تقاضا برای غالب محصولات پلیمری هستیم. اغلب واحدهای تولیدی هم‌اکنون به دلیل مشکلات حاصل از ضعف نقدینگی با کمترین ظرفیت ممکن کار می‌کنند که حجم تقاضا را بسیار کاهش داده است. این در حالی است که همه خریداران این ویژگی را نداشته و برخی از واحدهای صنعتی بزرگ و قدرتمند با هر قیمت ممکن اقدام به خرید می‌کنند. این شرایط باعث چند‌دستگی در بازار شده و شرایط بورس کالا را نوسانی کرده است. با توجه به این موارد هم‌اکنون می‌توان واحدهای خریدار و شرایط تقاضا را به چند دسته کلی تقسیم کرد:

- واحدهای کوچک‌تر: با توجه به ضعف نقدینگی و سیاست‌های انقباضی دولت و مشکلات تولید داخلی برای صنایع کوچک‌تر و پایین دستی هم‌اکنون تقاضای این قبیل واحدها بسیار محدود است. این شرایط باعث شده در رقابت برای خرید، این قبیل خریداران نتوانند قیمت‌های بالاتری را پیشنهاد دهند و حتی ممکن است نتوانند کالای مورد نیاز خود را در رقابت به‌دست آورند. به جرأت می‌توان گفت هم‌اکنون صنایع پایین‌دستی ذکر شده نیاز به حمایت دولتی دارند زیرا با سرمایه‌گذاری‌های محدود نرخ اشتغال بالایی را به خود اختصاص داده‌اند و می‌توانند حجم تولید ناخالص داخلی را سریع‌تر از دیگر بخش‌ها افزایش دهند.

- واحدهای بزرگ‌تر: این قبیل واحدها با توان مالی، تجهیزاتی و اعتباری بالاتر به هر قیمت ممکن اقدام به خرید می‌کنند. این در حالی است که این پتانسیل مالی و جذابیت خرید می‌تواند به رقابتی بسیار جدی در بورس کالا منتهی شود که در شرایط آزاد رقابتی فعلی افزایش حتی ۵۰ تا ۶۰ درصد قیمت‌ها به نسبت قیمت پایه هم ثبت شده است. این رخداد یعنی رقابت برای خرید آن هم در تقاضای نه چندان زیاد بیشتر شبیه به خودزنی واحدهای تولیدی است زیرا در هر صورت آنها کالای مورد نیاز خود را خریداری می‌کنند و نیازی به این حجم رقابت نیست.

- تقاضای واسطه‌گری: پس از آزادسازی قیمت‌ها جذابیت واسطه‌گری شدیدا کاهش یافته و تقریبا این قبیل فعالیت‌ها را می‌توان نادیده گرفت زیرا به نسبت سرمایه‌گذاری اولیه و ریسک معاملات همچنین احتمال نوسان قیمت‌ها، این شیوه معاملات هم‌اکنون صرفه اقتصادی ندارد.

در این بین شرایط کلی برای محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی شکننده‌تر است. از چهارم مردادماه تاکنون قیمت محصولات شیمیایی در بورس کالا آزاد شده و درخصوص این قبیل کالاها سقف مجاز نوسان قیمت نیز برداشته شده است. طبق این اطلاعیه کربنات سدیم سبک و سنگین، جوش‌شیرین، منومر وینیل استات، دی‌اتیلن هگزانول، سود کاستیک، اسید سولفوریک و اسید کلریدریک بدون در نظر گرفتن محدوده نوسان قیمت مجاز(باز) مورد معامله قرار می‌گیرد. پس از این تاریخ شاهد التهاب در بازار این محصولات بودیم که با افزایش شدید قیمت‌ها در برخی از گریدهای خاص موجب شد بازار داخلی با محوریت بورس کالای ایران از ثبات خارج شود. افزایش شدید قیمت جوش شیرین در بورس کالای ایران و رشد قیمت‌ها از ۱۱۰۰ تومان به بیش از ۱۶۰۰ تومان باعث شد که قیمت این کالا در بازار داخلی حتی تا ۲۰۰۰ تومان نیز کاهش یابد ولی هم‌اکنون به نزدیکی ۱۸۵۰ تومان کاهش قیمت پیدا کرده است. منومر وینیل استات، دی اتیل هگزانول و کربنات سدیم سبک در این بین بیشترین تاثیر را از این آشفته بازار پذیرفتند.

با توجه به سپری شدن زمان، انتظار می‌رفت که این بازارها به مرور به ثبات نزدیک شوند ولی بعد از چند اظهارنظر از صاحب‌نظران این حوزه مبنی بر تغذیه بازار توسط واردات در کنار افزایش نسبی قیمت ارز در بازار آزاد و رسیدن به نزدیک ۳۱۹۰ تومان برای هر دلار آمریکا (که مجددا تعدیل شد) این التهاب تا حدودی تقویت شد. البته ضعف مبرم تقاضا باعث تعدیل نسبی اوضاع شد اما این رخداد همچون آتش زیر خاکستر هنوز پتانسیل شعله‌ور شدن دارد.