چالش‌های صنعت فولاد آلیاژی و راهکار‌های برون رفت آن

گروه بنگاه‌های اقتصادی - آزاده حسینی: برای رسیدن به شرایط ایده‌آل در صنعت و رونق در بازار نیاز به بررسی و واکاوی مشکلات صنایع حس می‌شود که با دقت بیشتر بر صنایع مختلف می‌توان مشکلات را جزء به جزء شناسایی و روش‌های برطرف‌سازی موانع را پیدا کرد. شاید این بررسی‌ها زمانبر باشد، اما زمانی مثمر ثمر واقع خواهد شد که زنجیر‌وار کل چرخه تولید را در‌بر‌گیرد و تمامی جزئیات در نظر گرفته شود. صنعت فولاد به‌عنوان یک صنعت استراتژیک در کشور، تاکنون از مزیت‌هایی برای تولید برخوردار بوده که به‌رغم مزیت‌های نسبی آن در برخی مواقع سود‌دهی چندانی به همراه نداشته است. با توجه به ارزیابی دولت در عوامل ایجاد‌کننده رکود و موانع تولید، این نیاز که تولیدکنندگان صنایع مختلف به ارائه مشکلات صنعت و راهکار‌های آن بپردازند و بتوانند نمایی از واقعیت‌های صنعت داشته باشند، به‌وجود آمده که در این گفت‌وگو رامین کیهان، مدیر‌عامل شرکت فولاد آلیاژی به بررسی مشکلات تولید در صنعت فولاد به خصوص فولاد آلیاژی و راهکار‌های خروج از این رکود و برطرف کردن موانع تولید پرداخته است. روش‌های بهبود بازار نیاز به بررسی مشکلات و دلایل آن دارد که مسائل موجود در حوزه تولید، به‌ویژه در صنعت فولاد آلیاژی و شناسایی قوانین و مقررات محدود‌کننده و مخل تولید را در این گفت‌و‌گو بررسی خواهیم کرد.

مشروح این مصاحبه در ادامه می‌آید:

در حال حاضر عوامل رکود در بازار فولاد کدامند؟

کاهش تدریجی قیمت‌های فروش و به تبع آن افت تقاضا را می‌توان از عوامل رکود در بازار دانست. این مساله در حالی است که به دلیل رکود در بازار مصرف و به موازات آن افزایش قیمت مواد اولیه فرایند تولید (‌آهن اسفنجی و قراضه) و همینطور عدم تبعیت تولید‌کنندگان آهن اسفنجی از فرمول قیمت‌گذاری براساس نرخ شمش، رکود تقاضا در بازار عمق بیشتری به خود گرفته و تبعاتی برای تولید‌کنندگان به همراه داشته است که از آن جمله می‌توان به افزایش موجودی انبار محصولات و در نتیجه خواب سرمایه ناشی از کاهش تقاضا و نیز کندی جریان نقدینگی مشتریان اشاره کرد.

با توجه به رکود بازار داخلی چرا صادرات را جایگزین نمی‌کنید؟

صادرات هم مشکلات خود را دارد و به دلیل تحریم‌ها صادرات نیز به آسانی امکان‌پذیر نیست و بازگشت پول به کشور با مشکلاتی مواجه است. از سویی مشکلات هزینه‌های حمل و نقل بین‌المللی (دریایی و زمینی) به خاطر شرایط سیاسی بسیار بالاتر است که به تبع آن بالا رفتن هزینه تمام شده افزایش می‌یابد و در نتیجه خرید از این شرکت برخی مواقع برای خریداران خارجی مقرون به صرفه نیست. برای صادرات به بعضی مناطق هم کشتی وجود ندارد، به‌عنوان مثال کشتی برای حمل بار فله به مقصد بندر آنتورپ در اروپا موجود نیست.

البته عوامل دیگری نیز به‌عنوان موانع صادرات وجود دارند که می‌توان به عدم امکان گشایش اعتبارات اسنادی توسط مشتریان خارجی و از سویی هزینه بالای گشایش اعتبارات اسنادی توسط بانک‌های ایرانی حتی گاهی با پیش پرداخت صد درصد اشاره کرد. از طرفی پرداخت حداقل ۶ درصد جهت صرافی بانک‌ها برای انتقال ارز در سال ۹۳ و همچنین حذف ماده ۱۲۱ قانون امور گمرکی (در ارتباط با معادل بودن حقوق گمرکی ورودی مواد اولیه کالا با حقوق گمرکی ورودی محصولات شرکت) از دیگر مشکلات این صنعت به شمار می‌آید.

به غیر از موضوع حمل‌و‌نقل چه عواملی باعث می‌شوند تا هزینه تمام شده افزایش یابد؟

عوامل بسیاری در افزایش هزینه تمام شده دخیل هستند برخی به فعالیت واحدهای صنعتی برمی‌گردد و برخی به آنها تحمیل می‌شود. یکی از عواملی که باعث افزایش قیمت نهایی محصول شده و دولت می‌تواند آن را اصلاح کند، مربوط به تعرفه‌های واردات است. هم‌اکنون هماهنگی لازم در میزان تعرفه‌های واردات فولاد به خصوص فولاد آلیاژی با مواد اولیه وجود ندارد و تعرفه واردات صنایع بالادستی و صنایع پایین دستی به مراتب از خود فولاد آلیاژی بیشتر است. به‌عنوان نمونه تعرفه واردات فولاد آلیاژی مشابه با آنچه در داخل تولید می‌شود در حد ۴ الی ۶ درصد است. البته بسیاری از انواع فولادهای آلیاژی نیز تعرفه‌های بالاتری دارند.

راهکارهای پیشنهادی شما برای خروج از رکود و ارتقای کمی و کیفی فرآیند تولید به‌ویژه در صنعت فولاد آلیاژی چیست؟

واقعی کردن قیمت آهن اسفنجی در قیاس با قراضه و قیمت‌های واقعی شمش و حرکت به سمت شناور کردن قیمت براساس عرضه و تقاضا می‌تواند در این خصوص بسیار مؤثر باشد. همچنین ایجاد اتحاد استراتژیک بین شرکت‌های فولادی در منطقه برای امکان استفاده بهینه از فرصت‌های خرید و نیز فروش مطلوب‌تر با تعامل وآگاهی از نرخ‌های خرید و فروش و جلوگیری از رقابت‌های کاذب از دیگر راهکارهای موثر در این زمینه است.

از سویی می‌توان با همراستا کردن میزان تعرفه واردات زنجیره فولاد آلیاژی (از فروآلیاژها و مواد اولیه، مقاطع فولاد آلیاژی و نیز قطعات تولیدی از فولاد آلیاژی) رقابت سالم را فراهم آورد و مانع سوء‌استفاده شد.

در این راستا لازم است یا افزایش قابل قبولی روی تعرفه واردات مقاطع آلیاژی شامل تعرفه‌های ۷۲۱۸-۷۲۲۲-۷۲۲۴ و۷۲۲۸ که همسو با تولیدات شرکت فولاد آلیاژی ایران است صورت گیرد یا تعرفه واردات مواد اولیه شامل تعرفه‌های ۷۲۰۴ و ۷۲۰۵ کاهش یابد.

البته تک نرخی شدن نرخ ارز نیز برای تولید‌کنندگان مفید واقع می‌شود. در حال حاضر برخی از تجار و شرکت‌های وارد‌کننده با بهره‌گیری از نرخ ارز مبادله‌ای، نسبت به ورود کالاهای

کم کیفیت اقدام می‌کنند که باعث آسیب رساندن به تولیدات کیفی داخلی و این شرکت شده است.

کاهش هزینه‌های دولتی نظیر خدمات بیمه‌ای و تامین اجتماعی به منظور کاهش قیمت تمام شده محصولات و اختصاص منابع مالی ارزان قیمت از طریق تسهیلات بانکی ویژه برای فعالیت‌های تولیدی، معافیت‌های مالیاتی (‌موضوع استرداد و نیز معافیت‌های مالیات بر درآمد) نیز موثر خواهد بود.

یکسان‌سازی نرخ اوج بار با زمان میان باری (با توجه به اینکه تولید کارخانه‌های بزرگ فولاد‌سازی عموما سه شیفت هستند) و حذف بهای قدرت در قبوض برق صادره همچنین ایجاد مراکز برون‌مرزی (دفتر بازاریابی و انبار کالا) از طریق کمک احتمالی سفارتخانه‌ها در جهت امکان صادرات به کشورهای جدید هدف را نیز می‌توان لحاظ کرد.

در این میان عواملی همچون حذف هزینه‌های انبارداری در منطقه گمرک و نیز تسهیل در اظهار کالا بدون نیاز به کنترل‌های مجدد و ارسال نمونه به آزمایشگاه (‌با عنایت به اینکه شرکت‌هایی همچون فولاد آلیاژی دارای سابقه بیش از ۱۰ ساله در امر صادرات هستند) و اصلاح قانون پرداخت ۱۰درصد جریمه حمل کالای وارداتی مورد نیاز (صرفا کارخانه‌های تولیدی) مربوط به قانون الزام واردکنندگان به استفاده از خطوط حمل و نقل جمهوری اسلامی (به خاطر مباحث تحریمی) و به موازات آن امکان فعال‌تر شدن خطوط کشتیرانی و حضور مداوم کشتی‌ها در بنادر مبدا نظیر بندر‌عباس (خاصه برای مقاصد اروپایی) و رفع موانع مالی و بانکی و امکان گشایش L/C از طرف مشتری به نفع ما و نیز امکان گشایشL/C توسط این شرکت برای ورود مواد اولیه با نرخ ۱۰درصد پیشین و همچنین برقراری تسهیلات فایناس و یوزانس از طریق بانک‌ها، خروج از رکود و رونق در صنعت فولاد را به دنبال دارد.