حسین عبدی کارشناس بازار سرمایه شرکت صنعتی و معدنی گل‌گهر تنها طی سه روز، از طریق بورس کالای ایران، حدود ۹۰ میلیارد تومان تامین مالی شده است. این خبر به این دلیل اهمیت دارد که در شرایط رکودی اقتصاد کشور، تامین مالی واحدهای تولیدی و صنعتی یکی از مکانیزم‌های خروج از این معضل اقتصادی است. این موضوع از آنچنان اهمیتی برخوردار است که هر دولتی که روی کار می‌آید بر آن تاکید می‌کند؛ دولت یازدهم نیز از این قاعده مستثنا نیست. دولت یازدهم خواهان حضور پررنگ بازار پولی و مالی کشور برای تامین مالی واحدهای تولیدی است تا اقتصاد کشور از این طریق از رکود خارج شود.

شرایطی که بانک‌های کشور طی سال‌های اخیر با آن مواجه بوده‌اند، موجب شده که بانک تامین‌کننده مالی مناسبی برای واحدهای تولیدی نباشد؛ مطالبات معوق، بانک‌ها را به جایی رسانده است که به دنبال ساده‌ترین، سریع‌ترین و پرمنفعت‌ترین راه برای کسب سود و چرخش امورشان هستند.

شرایطی که هم‌اکنون بانک‌ها برای تامین مالی برای تولیدکنندگان و صنعتگران ارائه می‌دهند، آنچنان سختگیرانه و زمان‌بر است که فقط مناسب همان‌گذران امور تولید کشور است؛ این شیوه تامین مالی قطعا موجب خروج از رکود نمی‌شود.

دولت یازدهم مصمم است که اقتصاد کشور و صنعت را از رکود خارج کند. اقتصادی‌های کابینه یازدهم، بر نقش بازار سرمایه در خروج از این معضل اقتصادی تاکید کرده‌اند و خواهان تامین مالی واحدهای تولیدی از طریق بازار سرمایه شده‌اند.

بورس کالای ایران به عنوان بزرگ‌ترین بورس کالایی کشور، طی دو هفته اخیر خبر خوشی را به تولید و صنعت کشور مخابره کرده است؛ تامین مالی شفاف، سریع، مناسب و مطمئن بدون بوروکراسی‌های پیچیده‌ و زمان بر.

روز یکشنبه ۲۲ تیرماه، در حالی برای اولین بار، ۵۰۰ هزار تن اوراق سلف استاندارد سنگ‌آهن دانه بندی شرکت معدنی و صنعتی گل گهر به قیمت پایه ۱۶۶ هزار و ۷۰۰ تومان در هر تن در تالار محصولات صنعتی و معدنی بورس کالا عرضه شد که پس از سه روز کاری کلیه این اوراق در تالار مذکور دادوستد شد. این به آن معنی است که این شرکت در کمترین زمان ممکن، از طریق بورس کالا حدود ۹۰ میلیارد تومان تامین مالی کرده است. بورس کالای ایران این تامین مالی را برای اولین بار در قالب اوراق سلف استاندارد انجام داده است.

اما مزیت اوراق سلف استاندارد فقط به تامین مالی سریع ختم نمی‌شود؛ این اوراق علاوه‌بر مزیت‌هایی که برای تولیدکننده دارد، برای سرمایه‌گذاران نیز جذاب خواهد بود. از مهمترین مزیت‌های این اوراق برای تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• این اوراق ضمن ایجاد امکان معامله مجدد روی کالا، از حبس منابع مالی سرمایه‌گذاران نیز جلوگیری می‌کند.

• همچنین مانند معاملات قراردادهای آتی، امکان کشف قیمت روزانه نیز در سلف استاندارد متصور است. ضمن آنکه در معاملات ثانویه اوراق سلف استاندارد سنگ‌آهن

دانه بندی، تعدد سرمایه‌گذاران امکان‌پذیر است و سرمایه‌گذاران می‌توانند در صورت تمایل نسبت به تسویه نقدی مبادرت کرده و از بازار خارج شوند.

• این اوراق در پایان دوره معاملاتی یکساله حداقل ۵/۲۵ درصد و حداکثر ۳۰ درصد سود در بر خواهد داشت و در طول دوره نیز نرخ بازده این اوراق ۲۳ درصد به صورت روز شمار است؛ چرا که شرکت تامین سرمایه امید براساس مدل بازارگردانی تضمین حداقل قیمت، نقد شوندگی اوراق سلف استاندارد سنگ‌آهن را قبل از سررسید تعهد کرده است و اوراق سلف را طی عمر اوراق با نرخ ۲۳ درصد روزشمار سالانه به علاوه قیمت اوراق در عرضه اولیه بازخرید خواهد کرد.

• اوراق سلف موازی استاندارد سنگ‌آهن دانه‌بندی شده منضم به اختیار خرید و فروش تبعی به‌عنوان ابزار مالی در شورای‌عالی بورس تصویب شده و معاف از مالیات است.

• برای این دارایی پایه به صورت پیوسته کشف قیمت صورت می‌گیرد، بنابراین قیمت‌ها شفاف‌تر است.

• قرارداد سلف موازی به نقدشوندگی معاملات سلف کمک می‌کند؛ چرا که در قرارداد سلف، وجه معامله توسط خریدار پرداخت می‌شود و تا زمان سررسید، وی دسترسی به وجه و کالای مورد نظر را ندارد؛ اما با اوراق سلف استاندارد وی خواهد توانست از مزیت نقدشوندگی قرارداد سود ببرد.

• این قرارداد ابزار پوشش ریسک کامل‌تری را نسبت به قرارداد سلف معمولی به خریداران می‌دهد؛ چرا که خریداران قادر خواهند بود در بازار ثانویه موقعیت‌های خود را تغییر دهند.

• اوراق سلف استاندارد بسیار منعطف بوده و می‌توان با تعریف اختیار فروش در آن سود معینی را برای فرد سرمایه‌گذار تضمین کرد. همچنین با تعریف اختیار خرید مشابه می‌توان زیان منتشرکننده اوراق را در صورت افزایش قیمت کالا محدود کرد. وضع اختیارها نیز برای عرضه کننده نااطمینانی‌های نوسان قیمت تسویه نقدی را از بین می‌برد.

بورس کالای ایران پیش از این توانایی خود را در تامین مالی بخش تولید اثبات کرده بود؛ این شرکت با معاملات حدود ۲۰ هزار میلیارد تومانی طی سال ۹۲ نشان داد که در تامین مالی کوتاه‌مدت مطمئن‌ترین و سریعترین بستر را برای اقتصاد کشور فراهم کرده است. معامله موفق اوراق سلف استاندارد سنگ‌آهن در سه روز کاری نشان دیگر بر توانایی بی‌بدیل این بورس کشور در تامین مالی است. نکته حائز اهمیت این است که این بار بورس کالا توانایی خود را در تامین مالی بلندمدت نیز نشان داده است.

به نظر می‌رسد، بورس کالای ایران هم‌اکنون جهش خیره کننده‌ای را در تامین مالی اقتصاد کشور به نمایش گذاشته است و باید منتظر نقش بیش از پیش این بازار در روان سازی اقتصاد کشور بود. در این میان خبرهایی از عزم بورس کالای ایران برای انتشار اوراق سلف استاندارد بر مبنای دارایی‌های پایه دیگر نیز به گوش می‌رسد. با امید اینکه این اوراق و اوراق مشابه دیگر در تمامی حوزه‌های صنعتی، معدنی، نفتی، پتروشیمی و کشاورزی کشور گسترش پیدا کند.