محمد‌حسین بابالو: شرایط عمومی اقتصاد جهانی به‌صورت کلی در وضعیت مطلوبی قرار ندارد، ولی داده‌های موثر بر اقتصاد بالاخص برخی داده‌های پیشرو از دورنمای مثبت آن در کوتاه مدت تا میان مدت حکایت می‌کند. با توجه به این موارد می‌توان شرایط کلی اقتصاد جهانی را حرکت به سمت ثبات و بهبود آن برآورد کرد. به کمک این شرایط می‌توان به افزایش تقاضا و بهبود سایر بازارهای جهانی امیدوار بود. در‌خصوص اقتصاد خرد و بازارها، مدتی است که غالب بازارهای جهانی در شرایط مبهمی به سر می‌برند. از سویی بسیاری از داده‌ها از دورنمای بهبود، تقویت قیمت‌ها و متعادل شدن ساز و کارهای

اقتصادی حکایت می‌کنند، ولی چنین اتفاقی در عمل ثبت نمی‌شود. به عنوان مثال مدتی است که غالب رسانه‌ها از افزایش رشد اقتصادی در اقصی نقاط جهان خبر می‌دهند ولی بازار فولاد و آلومینیوم به‌عنوان دو کالای بسیار مهم در سرمایه‌گذاری‌ها بسیار راکد بوده تا جایی که موجودی ذخایر آلومینیوم به بیش از ۵.۲۳۰ میلیون تن رسیده است. از طرفی فولاد با وجود ضعف مبرم قیمت‌ها و افزایش تولید روبه‌رو است. موجودی انبارهای مس و روی کاهش چشمگیری داشته‌اند، ولی قیمت‌های این دو فلز به سختی در مسیر رشد قرار گرفته‌اند، گویی برای افزایش قیمت‌ها تحت فشار بوده و مرددند.

به‌صورت واقعی مسیر عبور حامل‌های انرژی اروپا با تهدید امنیتی روبه‌رو است، ولی قیمت نفت برنت نمی‌تواند خود را در بالای ۱۱۰ دلار در هر بشکه تثبیت کند. دلار آمریکا با وجود تزریق‌های افسارگسیخته دولتی باز هم در روزهای گذشته با افزایش ارزش روبه‌رو است و سرمایه‌گذاران این ارز را رها نمی‌کنند. در خصوص داده‌های مربوط به اقتصاد کلان نیز هم‌اکنون چین در شرایط سختی به سر می‌برد ولی دورنمای عمومی آن به تبع برخی رخدادهای مهم، مثبت ارزیابی می‌شود. دیگر کشورهای حوزه شرق آسیا بالاخص کره‌جنوبی و ژاپن نیزشرایط بسیار مطلوبی دارند، از این رو این کشورها به همراه چین می‌توانند موتور محرک اقتصادی این منطقه را تشکیل دهند. از سویی شرایط آمریکا چندان مطلوب نیست ولی دورنمای روشنی را نوید می‌دهد. با توجه به شرایط خاص اقتصادی آمریکا و جایگاه بخش خدمات در اقتصاد این کشور، افزایش شاخص مدیریت خرید PMI غیرصنعتی‌ها و امید به بهبود تقاضای فصلی به تبع روزهای گرم سال و فصل تعطیلات را می‌توان جرقه‌های بهبود دانست. این موارد در حالی پیچیده‌تر می‌شود که رشد تولید ناخالص آمریکا بسیار بالا است و رقم ۶/۲ درصد را ثبت کرده است. نمی‌توان برای اقتصاد آمریکا نسخه واحدی پیچید ولی دورنمای مثبتی را نوید می‌دهد. در اروپا نیز شرایط مشابهی با آمریکا حکمفرما است ولی روزهای گرم سال و کاهش ارزش یورو می‌توانند شرایط عمومی اقتصادی این منطقه را بهبود ببخشند. برای روزهای آینده کاهش ارزش یورو می‌تواند کلید حل بسیاری از مشکلات این حوزه باشد. موارد ذکر شده در شرایطی است که بسیاری از کشورهای مهم از آن به عنوان پاشنه آشیل اقتصاد جهانی ایفای نقش می‌کنند. کاهش رشد تولید ناخالص داخلی هند، اندونزی، برزیل و حتی کاهش و منفی شدن رشد تولید ناخالص داخلی سه ماهه اول سال جاری میلادی روسیه به عنوان پاشنه‌های آشیل اقتصاد جهانی خودنمایی می‌کنند. این موارد تاکنون باعث شده که رشد اقتصادی در جهان و بهبود حجم تقاضا محدود شود. این در شرایطی است که هنوز دیگر کشورهای مهم و تاثیرگذار به جایگاه اصلی خود به عنوان محرک‌های اصلی بازنگشته‌اند، ولی دورنمای حرکت آنها مثبت است و می‌توان به آینده اقتصادی این کشورها و حوزه‌ها امیدوار بود. شرایط فعلی پتانسیل یک جهش را در ذات خود نهفته دارد.

شرایط عمومی در بازار چین

مهم‌ترین رخداد در خصوص اقتصاد چین کاهش رشد اقتصادی این کشور است که از ۷/۷ درصد به ۴/۷ درصد کاهش یافته است. این روند نزولی دقیقا برابر با کاهش چشمگیر حجم تقاضای مواد خام و فلزات در این کشور است که تاکنون تاثیر منفی و گسترده‌ای بر بازارهای جهانی داشته است. حزب کمونیست چین مدتی است که برای بهبود شرایط اقتصادی، افزایش سطح رفاه و آموزش تدابیر ویژه‌ای به کار بسته تا شاید بتواند به شرایط کلی اقتصادی در این حوزه سر و سامان دهد، زیرا کاهش محسوس رشد اقتصادی چین بیش از همه بر جایگاه این حزب موثر خواهد بود. از طرفی رشد حجم تولیدات صنعتی و ضریب اعتماد تجاری این کشور افزایش یافت که یک داده مهم تلقی می‌شود. به کمک افزایش شاخص مدیریت خرید PMI می‌توان دورنمای اقتصادی چین را برای روزها و هفته‌های آینده مثبت ارزیابی کرد که داده بسیار مهمی است.

در‌خصوص چین داده‌های موجود بسیار پیچیده است. آمارهای قبلی وضعیت خوبی ندارد، ولی به‌صورت نسبی حجم واردات بسیاری از مواد اولیه از جمله سنگ‌آهن و فلز روی شدیدا افزایش داشته است که با توجه به فرهنگ خاص چینی‌ها، مخفی کاری دولتی و حتی بخش‌های خصوصی مطلبی پذیرفته شده است. این موارد در کنار افزایش محسوس شاخص مدیران خرید از افزایش شتابان داده‌های اقتصادی برای روزهای آینده خبر می‌دهد. به نظر می‌رسد اژدهای چینی باز هم خودنمایی خواهد کرد.

برخی از داده‌های موثر بر اقتصاد چین:

- کاهش رشد تولید ناخالص داخلی چین از ۷/۷ درصد به ۴/۷ درصد .

- افزایش شاخص مدیریت خرید PMI چین بر‌‌اساس برآوردهای بانک HSBC به ۷/۴۹ واحد از ۱/۴۸ واحد ماه قبل که بالاترین حد در ۵ ماه اخیر است.

- نوسان ارزش یوآن از ۰۵/۶ در اواخر سال گذشته به ۲۶/۶ واحد و نهایتا کاهش آن در روزهای گذشته به ۲۳/۶ یوآن در برابر هر دلار آمریکا.

- افزایش ضریب اعتماد تجاری در چین از ۱۱۷ واحد در اواسط سال ۲۰۱۳ تا ۱۲۱ واحد در ماه مارس و نهایتا به ۳/۱۲۴ واحد در آوریل.

- افزایش حجم تولیدات صنعتی چین از ۸/۰ درصد در ماه مارس به ۸۲/۰ درصد در ماه آوریل.

- افزایش شاخص مدیریت خرید PMI در بخش‌های صنعتی از ۳/۵۰ واحد در ماه مارس به ۴/۵۰ واحد در ماه آوریل به روایت آمارهای رسمی.

- بهبود نسبی شرایط اعتباری چین و کاهش نرخ بهره در معاملات غیررسمی این کشور.

شرایط عمومی دیگر کشورها

در بسیاری از کشورها از جمله ژاپن، کره جنوبی و آفریقای جنوبی شرایط مطلوبی حکمفرما است و این کشورها به سرعت در مسیر بهبود اقتصادی و افزایش حجم تولید حرکت می‌کنند. با توجه به قیمت‌های پایین در بازار، این کشورها توانستند از این پتانسیل استفاده کرده و به حجم خرید و رشد اقتصادی خود شتاب دهند. افزایش رشد اقتصادی و افزایش تراز تجاری ژاپن در کنار افزایش تورم این کشور، افزایش تحریک اقتصادی کره جنوبی و سایر کشورهای مشابه شرایطی را فراهم کرده تا بسیاری از بازارها به جای چین به سمت این کشورها تمایل پیدا کنند. این شرایط روبه رشد در کاهش رشد اقتصادی برخی دیگر از کشورها شرایطی را ایجاد کرده است که هنوز نمی‌توان به افزایش قدرتمند حجم تقاضا در این حوزه‌ها امیدوار بود.

- افزایش رشد اقتصادی ژاپن از منفی ۳/۰ درصد در ابتدای سال ۲۰۱۳ به ۳ درصد

- افزایش نرخ تورم ژاپن از منفی۷/۰ درصد در آوریل سال ۲۰۱۳ تا ۶/۱درصد

- افزایش رشد تولید ناخالص داخلی کره جنوبی از ۱/۲ در سال ۲۰۱۳ به ۹/۳ درصد

شرایط عمومی در بازار آمریکا

داده‌های اقتصادی در اقتصاد آمریکا چندان جذاب نیست که نشان می‌دهد روزهای جاری شرایط عمومی این بازار به‌صورت نسبی در شرایط ضعیفی قرار دارد. حجم تولید ناخالص داخلی آمریکا کاهش محسوسی داشته که به کاهش حجم تولیدات صنعتی و کاهش حجم خرده فروشی انجامیده است. به‌صورت نسبی ارزش دلار به نسبت سبدی از ارزها از اواسط سال ۲۰۱۳ کاهش داشته که در کنار افزایش تورم تاثیر محسوسی بر قیمت تمام شده داخلی آمریکا ندارد. از طرفی این شرایط ضعیف در کنار نرخ بیکاری ۳/۶ درصدی پتانسیلی برای ادامه حمایت‌های فدرال رزرو از بازارهای آمریکایی است. آخرین آمارها نشان می‌دهد که ضریب اعتماد مصرف‌کنندگان آمریکایی از ۷/۸۱ واحد در ماه آوریل به ۸۳ واحد افزایش داشته که افزایش امید به بهبود اقتصادی، بازار کار، شرایط کلی اقتصاد و فاینانس‌های شخصی مهم‌ترین دلایل این روند عنوان شد. این در حالی است که افزایش ۲/۲ واحدی شاخص مدیریت خرید PMI آمریکا در بخش‌های غیرصنعتی مطلبی نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت. نزدیکی به روزهای گرم سال و فصل تعطیلات تاکنون به‌صورت سنتی و همه ساله به بهبود تقاضا انجامیده است و برای سال جاری نیز چنین مطلبی پیش‌بینی می‌شود. با توجه به حجم بسیار بزرگ اقتصاد آمریکا نمی‌توان شرایط ضعیف فعلی را یک بحران نامطلوب تلقی کرد، زیرا از طرفی قیمت نفت خام سبک آمریکا در بالاترین حجم ذخیره‌سازی‌های تاریخ این کشور کف ۱۰۰ دلار را رها نکرده بلکه با افزایش قیمت‌ها به بالای ۱۰۴ دلار نیز روبه‌رو بودیم. شاخص اس اند پی ۵۰۰ هم به بالای ۱۹۰۰ واحد رسیده که یک رکوردشکنی تاریخی است و داوجونز هم در سقف تاریخی خود نوسان می‌کند.

داده‌های کلی اقتصاد کلان آمریکا هم‌اکنون مطلوب نیست ، ولی نمی‌توان آن را یک فاجعه تلقی کرد. این شرایط ادامه حمایت‌های فدرال رزرو را باعث خواهد شد و می‌توان به کاهش بیشتر ارزش دلار و بهبود ساز‌و‌کارهای اقتصادی آمریکا امیدوار بود. دورنمای اقتصاد آمریکا دورنمای روشنی است و افزایش محسوس ارزش شاخص‌های سهام این حوزه روزهای روشنی را برای صنایع این کشور پدید می‌آورد. انتظار بهبود قدرتمند داده‌ها و جهش تقاضا در آمریکا متصور است.

مهم‌ترین رخدادهای اقتصادی آمریکا:

- کاهش رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا از ۶/۲ درصد به ۳/۲ درصد

- افزایش تورم آمریکا از ۵/۱ درصد به ۲ درصد

- کاهش رشد تولیدات صنعتی آمریکا از ۸۹/۰ درصد به منفی ۵۷/۰ درصد

- افزایش ضریب اعتماد مصرف‌کنندگان از ۸/۸۱ واحد به ۸۳ واحد

- افزایش نسبی ارزش دلار آمریکا به نسبت سبدی از ارزها از ۵۲/۷۹ واحد در ماه آوریل به ۰۲/۸۰ واحد و ادامه این روند صعودی

- کاهش شاخص مدیریت خرید PMI در بخش‌های صنعتی از ۵/۵۵ واحد به ۴/۵۵

- افزایش شاخص مدیریت خرید PMI در بخش‌های غیرصنعتی از ۱/۵۳ به ۲/۵۵ واحد

- افزایش حجم فروش خانه‌های جدید در آمریکا و رسیدن به ۴۳۳ هزار واحد از ۴۰۷ هزار قبلی

شرایط کلی اتحادیه اروپا

حوزه یورو شرایط اقتصادی متعادلی دارد. این منطقه پولی با سیاست‌های انبساطی فراگیر و نرخ بهره نزدیک به صفر، مدتی است که تمام تلاش خود را مبنی بر رشد و بهبود بخش صنعتی این حوزه به کار بسته است، اما به نظر نمی‌رسد کاملا موفق بوده باشد هرچند دستاوردهای مهمی را نیز به‌دست آورده است. این در حالی است که هنوز نرخ بیکاری این حوزه بسیار بالاست و رشد تولیدات صنعتی و ضریب اعتماد تجاری نیز کاهش داشته ولی افزایش رشد اقتصادی این حوزه را باید بسیار مهم تلقی کرد. نزدیک شدن به روزهای گرم سال در کنار افزایش محسوس شاخص مدیریت خرید PMI در بخش‌های خدماتی ثبت شده نیز می‌تواند در بهبود شرایط اقتصادی، تحریک تقاضا و کاهش نرخ بیکاری موثر باشد. شاخص‌های سهام این حوزه نیز در مسیر افزایش قرار داشته، ولی هنوز نتوانسته به رکوردهای قبل از بحران خود دست یابد. این در حالی است که ارزش یورو به‌صورت نسبی بالاست که داده منفی مهمی برای اقتصاد این حوزه تلقی می‌شود. دورنمای اقتصادی این حوزه دورنمای مثبتی است که در روزهای گرم سال و فصل تعطیلات بهبود بیشتری خواهد یافت. در صورت کاهش ارزش یورو می‌توان به موفقیت روزافزون این حوزه پولی بالاخص در فصول گرم امیدوار بود.

پاشنه‌ آشیل بازارهای جهانی

اقتصاد جهانی پاشنه‌های آشیل مهمی نیز دارد و شرایط عمومی برخی کشورها و حوزه‌ها در دو بخش اقتصادی و اجتماعی، دقیقا در برابر بهبود اقتصادی موضع منفی گرفته است. در خصوص شرایط اقتصادی بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله هند، اندونزی، برزیل و روسیه شرایط مطلوبی ندارند. کاهش رشد اقتصادی و بحران‌های ارزی و بی ثباتی اقتصادی تاثیرات منفی بزرگی را بر این کشورها وارد کرده است. کشورهای اوکراین، تایلند، مصر، سوریه، لیبی و ... نیز با بحران‌های سیاسی، اجتماعی و حتی ژئوپلیتیک روبه‌رو هستند که دیگر پاشنه آشیل بهبود در اقتصاد جهانی است که می‌تواند تاثیر منفی گسترده‌ای داشته باشد.

در هر صورت این کشورها زمانی موتور محرک اقتصاد جهانی لقب گرفته بودند، ولی هم‌اکنون برخی از آنها را می‌توان سرعت‌گیر اقتصاد جهانی قلمداد کرد. این در حالی است که برخی از این کشورها در حال خروج از شرایط سخت خود هستند به عنوان مثال کاهش نرخ بهره بانکی ترکیه را می‌توان یکی از سیگنال‌های این خروج به حساب آورد.

- وجود پتانسیل‌های ناامنی و بروز برخی تضادها در کشورهایی همچون اوکراین، سوریه، تایلند، مصر و لیبی

- کاهش شدید رشد فصلی تولید ناخالص داخلی افریقای جنوبی از ۸/۳ درصد به ۶/۰- درصد در سه ماهه اول سال ۲۰۱۴

- کاهش شدید رشد تولید ناخالص داخلی سالانه هند از ۹/۹ درصد در سال ۲۰۱۱ به ۷/۴ درصد در سال جاری

- کاهش رشد تولید ناخالص داخلی سالانه اندونزی از ۵/۶ درصد در سال ۲۰۱۱ به ۲۱/۵ درصد در سال جاری

- کاهش رشد تولید ناخالص داخلی سالانه برزیل از ۳/۳ درصد در سال ۲۰۱۳ به ۹/۱ درصد در سال جاری

- کاهش رشد تولید ناخالص داخلی سالانه روسیه از ۲ درصد به ۹/۰ درصد و ثبت نرخ رشد تولید ناخالص داخلی فصلی این کشور از ۹/۰ درصد به منفی ۵/۰ درصد.

برآیند عمومی شرایط:

تمامی موارد ذکر شده در حالی رخ می‌دهد که بسیاری از داده‌های موجود و داده‌های اقتصادی پیش رو، روزهای خوشی را برای اقتصاد اقصی نقاط جهان نوید می‌دهد. از طرفی به‌صورت نسبی تقاضای موثر غالب فلزات، کالاهای پتروشیمی، مواد اولیه و حتی نفت در مسیر افزایش قرار داشته و شاخص مدیریت خرید موسوم به PMI صعودی شده است. روند عمومی بسیاری از حوزه‌ها و کشورهای جهان در مسیر بهبود و افزایش رشد اقتصادی قرار گرفته اما این نرخ هنوز شکننده است.

ادامه در صفحه ۱۵