زنجیره تولید فولاد ناقص است
گروه بنگاه‌ها - آزاده حسینی: رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، کم‌توجهی به حوزه زمین‌شناسی و اکتشاف را از نقاط ضعف حوزه معدن دانست و گفت: باید به سمت بهره‌برداری و اکتشاف در حوزه معادن حرکت کنیم؛ چراکه در این حوزه حضور بخش خصوصی بسیار ضعیف بوده است.
مهدی کرباسیان تصریح کرد: ایمیدرو به عنوان یک سازمان توسعه‌ای این موضوع را با جدیت دنبال کرده و از همین رو اکتشاف ۲۰۰ هزار کیلومتر مربع در دستور کار قرار گرفته به طوری که این فعالیت نیز با عملیات اکتشاف ۱۲ هزار کیلومتر مربع در حوزه معدن سنگان آغاز شده و همچنین در حوزه سیستان و بلوچستان نیز ۴۸ هزار متر مربع حوزه اکتشافی تعریف شده است.
رئیس هیات عامل ایمیدرو با اشاره به این موضوع که کشور با سرمایه‌گذاری، توسعه و تولید و رفتن به سمت صادرات می‌تواند به رفاه اقتصادی برسد، گفت: البته از این نکته نیز نباید غافل شد زمانی که بحث اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود باید به تولید هم توجه بیشتری داشت.
وی تصریح کرد: باید بپذیریم سنگ‌آهن به عنوان زیر‌بنای صنعت فولاد، نقش اساسی در اقتصاد کشور دارد و ایران به لحاظ مواد معدنی بسیار غنی بوده و در بخش معادن سنگ‌آهن نیز با ذخائر قطعی ۵/۲ میلیون تنی رتبه نهم را در دنیا دارد. وی ادامه داد: طرح جامع فولاد کامل اجرا نشده و عدم توازن در این طرح باعث شده تا زنجیره تولید فولاد نقص داشته باشد.
کرباسیان اظهار کرد: با منتفی شدن انحلال شرکت ملی فولاد؛ طرح جامع فولاد که در افق ۱۴۰۴ برنامه‌ریزی شده بود با جدیت از سوی این شرکت دنبال می‌شود و قرار است تا شهریور‌ماه این طرح مورد بازنگری قرار گیرد.
کرباسیان در همایش سنگ‌آهن گفت: متاسفانه در دولت قبلی برای تولید بیش از صد میلیون تن فولاد مجوز ارائه شده است در حالی که به زیرساخت‌های آن و تامین مواد اولیه توجهی نشده، از این رو در بحث حلقه میانی زنجیره تولید فولاد (کنسانتره و گندله) دچار کمبود هستیم.
وی گفت: قصد دولت این نیست که در بحث صادرات موانع ایجاد کند بلکه در نظر دارد تا با ایجاد ارزش افزوده این مواد صادر شود. در حالی که برخی مواقع این موضوع مطرح می‌شود در شرایطی که امکان استفاده از مواد معدنی را نداریم باید آن را صادر کنیم که این تفکر غلطی است.
رئیس هیات عامل ایمیدرو ادامه داد: ما باید بپذیریم معدن یکی از محور‌های اصلی اقتصاد مقاومتی است و تلاش می‌کنیم تا از معادن اعم از کوچک و بزرگ حمایت کنیم.
وی افزود: ایمیدرو آمادگی دارد تا با بخش خصوصی به صورت مشارکتی ۴۹ و ۵۱ درصد در بخش کنسانتره و گندله پروژه اجرا کند؛ چرا که ایمیدرو رقیب بخش خصوصی نیست، بلکه به عنوان یک سازمان توسعه‌ای عمل می‌کند.
ایجاد زمینه فرآوری سنگ‌آهن به جای صادرات آن
همچنین نایب رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: بهتر است با استفاده از دانش و نوآوری علمی به جای اینکه برخی از مواد مانند نفت، گاز و معادن را به صورت خام به فروش رسانیم، از آنها صیانت کنیم.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین محمدحسن ابوترابی‌فرد با تاکید بر برند‌سازی در حوزه سنگ‌آهن گفت: برندسازی از راهکارهایی است که می‌تواند در حوزه تولید و صادرات سنگ‌آهن با پشتوانه علمی شکل گیرد و جایگاه ما را ارتقا دهد. بنابراین توصیه من به تولیدکنندگان سنگ‌آهن این است که هر قدر می‌توانید ظرفیت علمی و تحقیقاتی خود را ارتقا دهید که قطعا به سود بالا نیز دست خواهید یافت.
وی افزود: تصمیمات ما باید متقن، محکم و مبتنی بر نگاه عمیق کارشناسی و غیرقابل برگشت باشد و این هنگامی محقق می‌شود که تصمیم با یک نگاه مدیریتی درست و تبادل نظر با صاحبنظران آن حوزه شکل گیرد، زیرا با یک تعامل منطقی از جمله با انجمن سنگ‌آهن می‌توان به یک تصمیم درست، قابل قبول و قابل تداوم رسید.
ابوترابی‌فرد ادامه داد: توجه شما به سودآوری در تولید سنگ‌آهن با هزینه کمتر و کیفیت بالاتر باید با توجه به توسعه علمی، پژوهشی و تحقیقاتی باشد که قطعا به سودآوری و رقابت پذیری بالاتر خواهد انجامید.
ابوترابی فرد افزود: ماباید حداقل این ظرفیت را ایجاد کنیم که ۲۰ میلیون تن سنگ‌آهن تولیدی را در داخل کشور فرآوری کنیم، از این رو جهت‌گیری در سرمایه‌گذاری‌های تولیدکنندگان می‌تواند به این نیاز پاسخ دهد.
وی افزود: نگاه ما باید فراگیر باشد یعنی درآمد نباید فقط به وصول عوارض ختم شود، بلکه باید به افزایش حجم سرمایه نگاه ویژه‌ای داشت هرچند در کوتاه مدت درآمدهای ناشی از عوارض و مالیات، سود ما را کاهش دهد.
نایب رئیس مجلس خاطرنشان کرد: باید به سمت فرهنگ‌سازی برای هدایت منابع نقدینگی به سوی بازار سرمایه حرکت کنیم بنابراین سیاست‌هایی که در کوتاه‌مدت این بازار را مورد آسیب قرار دهد به مصلحت امروز و فردای این بازار نیست.
ابوترابی فرد گفت: این سیاست‌ها باید به گونه‌ای تدوین شود که به بزرگ شدن حجم بازار و سرمایه و همچنین رشد واقعی تولید منجر شود. البته به جای نگاه کوتاه‌مدت و مقطعی باید نگاه بلندمدتی به این حوزه داشت تا به نتایج موردنظر دست یافت.
حضور ضعیف بخش خصوصی در حوزه اکتشاف
در ادامه این همایش مشاور معاون اول رئیس‌جمهوری گفت: با رشد قیمت فولاد و به‌دنبال آن سنگ‌آهن، بخش خصوصی در بخش معدن سنگ‌آهن ورود کرد که در پی این موضوع بسیاری از محدوده‌های معدنی در کشور توسط افراد فاقد صلاحیت اشغال شده و فضا برای کار سرمایه‌گذاران واقعی کم شده است.
مصطفی موذن‌زاده در ادامه درباره مشکلات موجود در صنعت سنگ‌آهن ایران اظهار کرد: اولین مشکل در بخش معدن، اکتشاف است و در این حوزه خلأ بزرگی داریم. در انجمن سنگ‌آهن بحث می‌شود که فقط ۱۵ درصد معادن سنگ‌آهن در اختیار بخش خصوصی هستند. دلیل این موضوع کاملا مشخص است، چون بخش خصوصی اکتشاف نکرده که ذخایر بیشتری در اختیار گیرد و دلیل سهم بالای دولت در معادن سنگ‌آهن اکتشافات زیادی بوده که انجام داده است.
مشاور معاون اول رئیس‌جمهوری با بیان اینکه ذخایر سنگ‌آهن کشور بیش از ارقامی است که در حال حاضر موجود است، گفت: بحث محدوده‌ها هم مشکل‌ساز شده است. افزایش نرخ مواد معدنی باعث شد تا محدوده‌های معدنی در کشور اشغال شوند و دیگر جای خالی در کشور باقی نماند که این وضعیت اصلا به نفع کشور نیست. اگر محدوده‌ها باز شود کسانی که اهلیت دارند وارد کار می‌شوند.
موذن‌زاده تاکید کرد: بهتر است بخش خصوصی به جای مقابله با دولت با دولت تعامل داشته باشد؛ چراکه در غیر این صورت نمی‌توان به یک فضای مشترک رسید.
مشاور معاون اول رئیس‌جمهوری اضافه کرد: از سوی دیگر بخش خصوصی وظیفه دارد سطح معدنکاری کشور را به لحاظ تکنولوژی تولید ارتقا دهد و سطح علمی خود را بالا ببرد و انجمن سنگ‌آهن نیز باید تقویت شود تا بتواند شرح وظایفی را که دارد انجام دهد.
او همچنین با انتقاد از صادرکنندگان سنگ‌آهن گفت: این حجم سنگ‌آهن از کشور صادر شده اما هیچ برندسازی در کشور صورت نگرفته به طوری که هیچ برندی در این زمینه نداریم که این یک نقطه ضعف بزرگ است که نتیجه این موضوع، آن می‌شود که چینی‌ها از ما انتقاد می‌کنند و می‌گویند کیفیت سنگ‌آهن ما پایین است.
مطالبات دولت کف و سقف ندارد
رئیس انجمن تولید‌کنندگان و صادر‌کنندگان سنگ‌آهن گفت: در خواست ما از دولت این است که در تصمیم‌گیری‌ها به معادن کوچک نیز توجه کند و مطالبات دولت کف و سقف داشته باشد.
مهرداد اکبریان با اشاره به اینکه شرایط فعلی زمان مناسبی برای وضع تعرفه نیست، گفت: با توجه به شرایط بازار سنگ‌آهن زمان کنونی برای وضع عوارض زمان مناسبی نیست و واحد‌های معدنی کوچک از بین خواهند رفت.
وی ادامه داد: بخش خصوصی آماده همکاری با دولت برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف است، اما برخی مواقع توقع و انتظارات دولت از بخش خصوصی بالا است.
وی ادامه داد: حضور اندک سرمایه‌گذاران در زنجیره تولید فولاد در بخش‌های کنسانتره و گندله به دلیل همین عوارض بوده و با برداشتن آن می‌توان شاهد حضور سرمایه‌گذاران معدنی در این حوزه بود و حضور اندک سرمایه‌گذاری در این حوزه ضعف دولت در برنامه‌ریزی و اجرا بوده و نشان‌دهنده قصور بخش خصوصی نیست.
وی گفت: در همین راستا پیشنهاد می‌کنیم کنسرسیوم‌های منطقه‌ای و محلی برای ایجاد واحد‌های تکمیل‌کننده زنجیره تولید فولاد ایجاد شود.
بی‌مهری دولت به سرمایه‌گذاران حوزه معدن
همچنین نایب رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن نیز در این همایش با بیان اینکه امیدواریم در دولت جدید سرمایه‌گذاری که در کشور اشتغالزایی ایجاد می‌کند، احترام واقعی خود را به دست آورد، گفت: متاسفانه در چند سال اخیر سرمایه‌گذاران مورد بی مهری قرار گرفتند.
پروا سلطانی با اشاره به اینکه تا این لحظه وجود ۶۸ عنصر معدنی در کشور به اثبات رسیده است، گفت: از بین عناصر موجود در کشور ۱۵ عنصر مورد استحصال و فرآوری قرار می‌گیرد که سنگ‌آهن در بین آنها شاخص ترین است.
وی گفت: برای تحقق برنامه تولید فولاد تا سال ۱۴۰۴ باید برای معدن برنامه داشته باشیم، سرمایه‌گذار جذب کنیم و از معدنکاران حمایت کنیم. متاسفانه در حال حاضر در حمل و نقل کشور تنگنا بسیار زیاد است. در حمل و نقل ریلی و جاده‌ای تقاضا زیاد و عرضه بسیار کم است. این در حالی است که با فعال‌سازی معادن تراکم‌زدایی جمعیت در کشور رخ می‌دهد و باعث مهاجرت معکوس در کشور می‌شود.
سلطانی تصریح کرد: در حال حاضر ۸/۲ میلیارد تن ذخایر قطعی سنگ‌آهن و ۵/۵ میلیارد تن ذخایر احتمالی سنگ‌آهن در کشور داریم. این در حالی است که بیکاری بالای فارغ‌التحصیلان و دانشجویان رشته معدن هم در این میان مشکل‌ساز شده است.