فرهنگ قراگوزلو* مبنای تعیین نرخ گاز در حوزه پتروشیمی‌ها بر اساس میزان حاشیه سود و مقدار بازده داخلی طرح یا شرکت پتروشیمی است و در همین ابتدا باید اشاره کنیم در این رابطه به وضوح از یکی از مدل‌های مفید ارزیابی طرح‌های سرمایه‌‌گذاری به‌صورت اشتباه استفاده شده است. به‌طور خلاصه در متون مالی برای تعیین داشتن توجیه اقتصادی پروژه از مدل NPV و IRR استفاده می‌شود. یعنی پس از تعیین جریانات نقدی پروژه طرح‌هایی مورد تایید و پذیرش قرار می‌گیرند که دارای NPV و IRR بالاتری نسبت به طرح‌های مورد بررسی باشند. حال استفاده نادرست این ابزار برای تعیین نرخ گاز داخلی تنها نتیجه‌ای که خواهد داشت انتقال منابع محدود و با ارزش کشور (منابع مالی و منابع طبیعی گاز) به‌سوی شرکت‌های پتروشیمی است که دارای حاشیه سود و نرخ بازده داخلی پایین‌تر هستند که این امر کاملا بر خلاف مدل‌های عقلایی سرمایه‌‌گذاری است. اشکال دیگر استفاده از این مدل برای تعیین نرخ گاز آن است که مدل تا حدودی نتیجه قضاوتی و سلیقه‌ای دارد و زیاد قابل اتکا برای تعیین نرخ گاز نیست. دلایل این امر این است که اولا طول دوره سرمایه‌‌گذاری (N) و مبالغ آنها (I) بنا به شرایط سیاسی، اقتصادی، فنی و فاکتورهای دیگر می‌تواند متفاوت باشد. ثانیا جریانات نقدی حاصل شده (CF) از این مدل نیز به خاطر نرخ‌های متفاوت محصول و نوسان آنها در بازار‌های جهانی و پیش‌بینی کارشناسان از این اعداد در آینده نیز کاملا قضاوتی و متفاوت خواهد بود. همچنین طول دوره در نظر گرفته شده نیز همین ویژگی قضاوتی را دارد. دلیل اختلاف نتیجه برای نرخ گاز بین کمیسیون تلفیق مجلس و انجمن کارفرمایان صنعت پتروشیمی برای نرخ بازده داخلی ۲۵ درصد نیز همین امر است، به‌طوری که براساس محاسبات انجمن کارفرمایان صنعت پتروشیمی، IRR صنعت پتروشیمی با خوراک ۷ سنتی ۲۵ درصد و با گاز ۳/۴ سنتی ۳۰ درصد خواهد بود. این در حالی است که مرکز پژوهش‌های مجلس معتقد به ایجاد نرخ بازده داخلی ۲۵ درصدی با نرخ گاز ۵/۱۵ سنتی و نرخ بازده داخلی ۳۰ درصدی با نرخ گاز ۷/۱۰ سنتی است. بنابراین استفاده از روش تعیین نرخ گاز بر‌اساس قیمت این ماده اولیه در منطقه روش درست‌تری برای تعیین این نرخ است که باعث راهی شدن منابع محدود کشور به طرح‌ها و پروژه‌های با ارزش افزوده اقتصادی بالاتر می‌شود. شاید تعیین این نرخ بر‌اساس قیمت‌های منطقه که در بازه ۴ تا ۷ سنت است و حتی دادن تخفیف به طرح‌هایی که نیاز به حمایت بیشتر دارند باعث افزایش سرمایه‌‌گذاری در بازار اولیه و در این صنایع می‌شود.

*هیات مدیره کارگزاری بورسیران و رئیس هیات مدیره شرکت سبدگردانی آسمان