گروه بورس کالا- حدیث موسوی: در حالی‌که کمتر از دو هفته به پایان ماه رمضان و روی کار آمدن دولت یازدهم باقی مانده است، فعالان صنعت و بازار فولاد چشم‌انتظار روزهای روشنی هستند. روزهایی که با سپری شدن آنها بار چند ماه دست و پنجه نرم کردن با رکود و کمبود نقدینگی کاهش یافته و دوباره شاهد رونق و تحرک معاملات باشند. به اذعان بسیاری از معامله‌گران و کارشناسان صنعت فولاد قریب به شش ماهی می‌شود که به واسطه عدم تحرک در صنایع پایین دستی، تقاضای مصرفی عمده‌ای صنف آهن فروش را غافلگیر نکرده است. در این مدت تنها بورس کالا را می‌توان پیروز روزهای رکود دانست؛ چرا که به مدد استراتژی سلف فروشی از سوی عرضه‌‌کننده‌های رینگ فولاد به خوبی توانست تاثیر رکود بر معاملات خود را تا حدود زیادی مهار کند. به هر طریق این روزها، صنف آهن فروش جدا از توقف و سکون معاملات نگرانی دیگری هم دارند. موضوع مالیات بر ارزش افزوده که گویا گره کوری شده و تلاش‌ها برای باز کردن آن راه به جایی نمی‌برد. چند روزی است که فرصت تسلیم اظهارنامه‌های مالیاتی به پایان رسیده و رایزنی‌‌ها برای حل کردن مشکل اخیر مالیاتی این صنف از سوی اتحادیه کشوری آهن و فولاد دوباره از سر گرفته شده است.

به یقین فرهنگ‌سازی برای پرداخت مالیات و توجه به زوایای گوناگون تاثیرگذار بر این پارامتر نقش مهمی در عدم بروز این چالش چند ماهه ایفا می‌کرد. در حالی که رقم مالیات بر ارزش افزوده در کشور ما ۶ درصد در نظر گرفته شده در کشوری همچون چین این رقم بالای ۱۵ درصد است. اما تفاوت مهم در اینجا این است که سیستم خرید و فروش آهن آلات در این دو کشور با یکدیگر قابل مقایسه نیست؛ چرا که سیستم‌های نظام‌مند معاملات در چین اجازه بروز چنین مشکلی در پرداخت مالیات بر ارزش افزوده را تا به حال نداده است.

در کشور ما سازمان امور مالیاتی تنها به استناد فاکتور فروش و در شرایط نبود رسیدهای خرید، رقم‌های چند‌صد میلیونی مالیات بر ارزش افزوده را برای صنف آهن فروش وضع کرده که در شرایط کمبود نقدینگی چند ماهه این صنف، از ابتدا مشخص بود که به مشکل بازپرداخت از سوی آنها برخواهد خورد. کشوری که دلارهای حاصل از صادرات نفت با تار و پود اقتصادش پیوند خورده، در شرایط کاهش چشمگیر این درآمد به واسطه تحریم‌ها بهترین راهی که به منظور تنظیم دخل و خرجش در کوتاه مدت می‌یابد دریافت انواع مالیات از مشاغل و صنوف مختلف از جمله صنف آهن‌فروش است. در اینجا قصد به چالش کشیدن این ابزار تحقق درآمدهای دولت نیست؛ چرا که حرکت در مسیری صحیح خواه با هر انگیزه‌ای فی‌نفسه بد نیست؛ همان‌طور که در کشورهای توسعه یافته، دولت ۹۵ درصد از درآمدهای خود را از طریق مالیات تامین می‌کند. اما رفتار مالیات‌دهی در جان آحاد مردم این قبیل کشورها نهادینه شده و به این گونه نیست که در هنگام پرداخت آن افراد به انواع فرارهای مالیاتی تن دهند. در کشورهای توسعه یافته، مردم در قبال تک تک واحدهای پولی که به عنوان مالیات پرداخت می‌کنند دولت را در مورد سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌هایش پاسخگو می‌یابند و بنابراین یک نوع حق مدنی برای پرداخت کنندگان در نظر گرفته شده است. اینکه این حق در مورد کشورمان چقدر وجود دارد خود بحث دیگری است، اما در حال حاضر بخشی از صنف آهن فروش که رقم‌های مالیات بر ارزش افزوده را بسیار بیشتر از توان پرداختی خود و ناعادلانه می‌دانند واحدهای فروش خود را بسته و اقدام به دادو ستدهای پنهان و غیررسمی می‌کنند که ادامه این روند و احتمال شیوع این رفتارها در بازار به طور قطع نگران‌کننده است. آیا قبل از این اتفاق نمی‌شد از بروز چنین مشکلی جلوگیری کرد؟ سازمان امور مالیاتی بهتر بود با بررسی روند معاملات آهن فروشان و ضعف آنها در دریافت فاکتورهای رسمی خرید، ابتدا به کمک اتحادیه آهن و فولاد سازوکاری قانونی برای حل این مشکل در نظر می‌گرفت سپس اقدام به وضع چنین مالیاتی آن‌هم با این رقم‌های هنگفت می‌کرد.

رییس اتحادیه آهن فروشان در روزهایی که گذشت به دنبال چاره‌ای برای این مشکل بود که لااقل از بروز دوباره آن در سال‌های آتی جلوگیری کند. وی که امکان حضور اشخاص حقیقی در بورس کالا را نکته مثبتی به واسطه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده در همان معامله صورت گرفته در این نهاد مالی و دریافت فاکتور خرید می‌داند، تلاش می‌کند تا پای صنوف دارای پروانه کسب و دارای معرفی نامه از اتحادیه را به معاملات رینگ فولاد باز کند. این در حالی است که کارشناسان این کار را با روح قوانین موجود در بورس کالا سازگار ندانسته و معتقدند تنها خریدهای عمده است که باید در تالارهای معاملاتی بورس کالا در جریان باشد نه خرید و فروش‌های جزئی و خرد.

سایت بها که به تازگی راه‌اندازی شده از جانب اتحادیه و بورس کالا دارای ضعف‌ها و ابهامات بسیاری است که مهم‌ترین مشکل آن شفاف نبودن روند معاملات و چرایی شکل گیری آن است. آیا سایت بها یا همان بازار هوشمند آهن‌آلات بازار ثانویه است یا آمده تا جای بورس کالا را بگیرد؟ متولیان این سایت در حالی سامانه جدید را حلقه تکمیلی بورس کالا می‌دانند که در عمل نسبت به جذب صنف آهن فروش برای ثبت نام در این سایت تلاشی نمی‌کنند. اینکه در روزهای پیش رو چالش مالیات بر ارزش افزوده سرانجام به چه راه‌حلی خواهد رسید هنوز معلوم نیست. تنها می‌توان امیدوار بود که با همکاری اتحادیه و سازمان امور مالیاتی هرچه سریع‌تر نتایج مثبتی حاصل شود تا دیگر شاهد معاملات غیررسمی و به دور از چشم مودیان مالیاتی در طیف وسیعی از بازار آهن نباشیم.