کمبود تقاضا عامل رکود بازار آهن

محمدحسین بابالو

روزهای پیش رو روزهای مهمی برای بازار فولاد داخلی خواهد بود زیرا تقاضای فصلی بخش خصوصی و تقاضای دولتی برای پروژه‌های عمرانی پیش رو خواهد بود، اما قیمت‌های داخلی در بیشتر موارد از قیمت تمام شده واردات نیز کمتر است. در صورت ادامه این وضعیت شاهد تقاضای بیشتر از عرضه خواهیم بود که به افزایش خطرناک قیمت‌ها منتهی خواهد شد. افزایش آرام و منطقی قیمت‌ها کلید حل این مشکل خواهد بود.

هم اکنون بازار فولاد روزهای سختی را می‌گذراند. سطح قیمت‌ها پایین بوده و با این حال باز هم در مسیر کاهش قرار گرفته است. قیمت شمش در مبادی ورودی نیز در حال کاهش است. با توجه به پایین بودن قیمت‌های سلف در ماه‌های گذشته در بورس کالای ایران هم‌اکنون شاهد ورود کالاهای ارزان قیمت داخلی به بازار هستیم. از همین رو واردات نیز از صرفه اقتصادی برخوردار نیست و حجم کالاهای وارداتی روز به روز در حال کاهش است. تقاضا نیز در مسیر کاهش قرار داشته و ادامه روند ضعیف سال گذشته با کاهش بیشتر قیمت‌ها شرایط واقعی بازار می‌باشد.

بازار فولاد در هفته‌ای که گذشت

در هفته گذشته قیمت غالب انواع فولاد و بالاخص مصنوعات ساختمانی با برآیندی نزولی در حرکت بود. در اوایل هفته قیمت‌ها با روندی کاهشی نوسان داشت، اما از اواسط هفته تا انتهای آن، بازار شرایط ثابتی را سپری کرد. این در حالی است که در روزهای گذشته شاهد کاهش شدید تقاضا بودیم. به اعتقاد برخی فعالان بازار، دلیل اصلی ضعف بازار و نهایتا کاهش قیمت‌ها، همین ضعف تقاضا بوده است.

در سال‌های گذشته در این فصول سال حجم تقاضا به آرامی افزایش می‌یافت و همچنین حجم تولید کارخانه‌ها نیز با این افزایش تقاضا خود را وفق می‌داد و با افزایش تولید شاهد رونق بازار بودیم. این کاهش تقاضا را باید در تصمیمات فعالان بخش خصوصی بازار و همچنین اقدامات و سیاست‌های بخش حاکمیت اعم از دولت و مجلس جست‌وجو کرد.

دلایل کاهش تقاضا توسط بخش خصوصی:

۱- تقویت بازارهای رقیب بالاخص بازار طلا

۲- نظر مثبت بخش خصوصی و افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در بورس اوراق بهادار

۳- عدم ارائه داده‌های مثبت به بخش خصوصی بالاخص پس از طرح هدفمند شدن یارانه‌ها

۴- کاهش قیمت‌ها در بازار غیررسمی و ترس از کاهش بیشتر آن

۵- عدم جذابیت واردات به دلیل کاهش قیمت‌های داخلی و کاهش ارزش ریال در کنار برخی محدودیت‌ها

دلایل تضعیف تقاضا توسط بخش دولتی:

۱- تصویب و تخصیص دیرهنگام بودجه سال ۹۰ و ادامه روند انقباضی سال ۸۹

۲- اتخاذ سیاست‌های انقباضی پولی شدیدDear Money در سال ۸۸ و ۸۹ و تاثیر آن در سال جاری

۳- جو روانی حاکی از وجود ناهماهنگی در دستگاه‌های اجرایی

۴- جو روانی حاکی از وجود برخی ناهماهنگی‌ها بین قوا بالاخص قوه مجریه و مقننه منبعث از برخی اظهارنظرهای افراد درون دولت و مصوبات در کمیسیون‌ها و گاهی صحن مجلس

۵- تلاش دولت در تثبیت قیمت‌ها و اتخاذ قیمت‌های دستوری بالاخص در بورس کالای ایران برای معاملات سلف فولاد در ماه‌های گذشته

۶- رکود پروژه‌های دولتی و نهایتا تضعیف شدید تقاضای دولتی

۷- افزایش یک درصد مالیات بر ارزش افزوده که در شرایط بد بازار به ضعف تقاضا و کاهش سوددهی فعالیت‌های اقتصادی می‌انجامد.

موارد ذکر شده همگی دلایل کاهش تقاضای موثر در بازار فولاد بوده است.

تقاضای کشور در بهترین شرایط بازار و نزدیک به ۳ سال گذشته در حدود ۲۳ میلیون تن بوده است. با توجه به حجم بالای ذخایر ارزی و ریالی دولت، افزایش جمعیت، تلاش برای ایجاد ۵/۲ میلیون شغل جدید، تلاش برای رسیدن به رشد اقتصادی ۸ درصدی پیش‌بینی شده در برنامه پنجم توسعه، افزایش شدید بودجه‌های عمرانی، سیاست‌های پولی - مالی دولت، آغاز فصل ساخت و ساز و ... احتمال افزایش شدید حجم فعالیت‌های عمرانی و صنعتی همچنین تحریک تقاضا دور از ذهن نخواهد بود. به صورت تخمین تحقق تقاضای بیش از ۲۴ میلیون تن فولاد در سال ۹۰ قابل پیش‌بینی خواهد بود.

با توجه به آمار تولید فولاد داخلی در بخش‌های دولتی و به گزارش ایمیدرو در سال ۸۹ تولید انواع لوله ۲۶,۵۶۱ تن، تولید انواع کلاف ۵۳,۳۹۲ تن، تولید انواع ورق عریض ۳۳۶,۱۰۰ تن، تولید انواع تیرآهن ۲,۰۲۵,۴۹۳ تن، تولید انواع میلگرد ۳,۳۱۱,۰۱۳ تن و تولید انواع ورق‌های نورد گرم ۵,۸۴۳,۳۰۵ تن بوده است. به عبارت بهتر در سال گذشته تولید فولاد در بخش دولتی بیش از ۵/۱۱ میلیون تن بوده است. در خصوص فولاد خام نیز شرایط مشابهی حکمفرما است. در سال گذشته تولید شمش چدن ۷۰,۰۸۹ تن، بیلت ۹۳۲,۳۶۲ تن، بلوم ۴,۴۰۲,۵۷۹ تن و اسلب ۶,۴۲۷,۲۴۵ تن بوده است.

از همین رو با توجه به تولید ۱۲ میلیون تنی فولاد در سال و در کنار آن تقاضای ۲۴ میلیون تن نیاز به ۱۲ میلیون تن واردات مصنوعات فولادی حس می‌شود. با توجه به فرآیند واردات از تصمیم به این امر، رایزنی و استعلام قیمت و تایید آن، تهیه پروفورم، پرداخت پیش پرداخت یا ثبت سفارش و گشایش اعتبار اسنادی LC و سفارش تولید، تولید کالا، بارگیری و تهیه اسناد حمل و صادرات، تصفیه حساب، حمل به مقصد ایران، پهلوگیری و تخلیه، انجام امور گمرکی و ترخیص نهایی کالا، اعلام بار و جذب کامیون و حمل زمینی تا مقصد به صورت عملی بین ۲ تا ۳ ماه زمان لازم است. با توجه به آغاز فصل ساخت و ساز همچنین تخصیص و اعمال بودجه سال ۹۰ در خرداد ماه می‌توان این مدت را آغاز افزایش جدی تقاضا در بازار داخلی دانست.

با توجه به پایین بودن شدید قیمت‌ها در روزهای گذشته و عدم جذابیت واردات به دلیل کمتر بودن قیمت‌های داخلی از قیمت تمام شده واردات، فعالان بازار و تجار از انعقاد قرارداد برای واردات مصنوعات فولادی اجتناب می کنند. به بیانی دیگر با آغاز تقاضای فصلی فولاد شاهد کمتر بودن عرضه از تقاضا خواهیم بود. این مطلب دقیقا رشد شدید بازار را رقم خواهد زد.

با توجه به تجربه سال‌های پیش دولت در عدم توان تغذیه بازار در روزهای اوج قیمتی توصیه می‌شود با افزایش منطقی قیمت‌ها و لحاظ کردن سود عادلانه برای واردکنندگان اقدام به افزایش منطقی قیمت‌ها در بازار غیررسمی شود.