غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی *
بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی هفته گذشته (۱۴ فوریه الی ۱۸ فوریه ۲۰۱۱) از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.

بر این اساس، طی هفته گذشته در ابتدا به دلیل ظهور نشانه‌هایی از بازگشت آرامش به مصر در پی پایان یافتن بحران سیاسی در این کشور با استعفای حسنی مبارک، افزایش قیمت کالا و خدمات در آمریکا، اعمال سیاست‌های ضد تورمی دولت چین، افزایش 300 هزار بشکه‌ای تولید نفت خام اوپک در ژانویه 2011 بنابر تازه‌ترین نظرسنجی پلاتس، افزایش ارزش دلار در مقابل یورو و کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، قیمت نفت خام WTI در بازار بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، از حدود 81/84 دلار در هر بشکه در تاریخ 14 فوریه 2011 تا کمتر از 32/84 دلار در هر بشکه در تاریخ 15 فوریه 2011 کاهش یافت، ولی مجددا در پی انتشارآمار مثبت تجاری چین، افزایش سطح تقاضای پیش‌بینی شده برای نفت خام اوپک در سال 2011 به میزان 400 هزار بشکه در روز نسبت به برآورد قبلی این‌سازمان بر‌اساس تازه‌ترین گزارش دبیرخانه اوپک در فوریه 2011، توقف تولید چند میدان نفتی در مناطق فراساحلی غرب استرالیا به دلیل توفان‌های حاره‌ای، نگرانی از اعتصاب کارگران در حوالی کانال سوئز، اختلال در خط لوله‌های نفت در خلیج مکزیک و کلمبیا، کاهش ارزش دلار در مقابل یورو و افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، قیمت نفت خام WTI تا سطح 36/86 دلار در هر بشکه در تاریخ 17 فوریه 2011 افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبوده و در روز پایانی هفته گذشته به دلیل تلاش معامله گران بازار نفت برای نقد کردن معاملات قرارداد آتی تحویل ماه مارس نفت خام WTI (که روز سه شنبه 22 فوریه 2011 منقضی می‌شود)، انتشار برخی آمار منفی از اقتصاد آمریکا نظیر افزایش تعداد جویندگان کار در این کشور و همچنین افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا به میزان 800 هزار بشکه در هفته منتهی به 11 فوریه 2011، قیمت نفت خام WTI تا سطح 2/86 دلار در هر بشکه در تاریخ 18 فوریه 2011 کاهش یافت.
البته افزایش نگرانی‌ها درباره گسترش موج ناآرامی‌های سیاسی به کشورهای عربی تولید‌کننده نفت، مانع کاهش بیشتر قیمت نفت در روز پایانی هفته گذشته شد. درگیری مردم و نیروهای امنیتی در کشورهای بحرین و لیبی، دامنه ناآرامی‌ها را به کشورهای صادرکننده نفت نیز کشانده است و دیگر کشورهای نفت خیز منطقه نیز با نگرانی تحولات این کشورها را دنبال می‌کنند.


دبیرخانه‌سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) پیش‌بینی خود درباره تقاضای نفت خام این‌سازمان در سال ۲۰۱۱ را به میزان ۴۰۰ هزار بشکه در روز نسبت به گزارش قبلی خود در ماه ژانویه ۲۰۱۱ افزایش داده و اعلام کرده است که انتظار می‌رود تقاضا برای نفت خام اعضای اوپک در سال جاری به میانگین ۸/۲۹ میلیون بشکه در روز برسد. اوپک همچنین میزان رشد اقتصادی جهان در سال ۲۰۱۱ را بدون تغییر نسبت به برآورد قبلی این‌سازمان در حدود ۹/۳ درصد اعلام نموده است. بر‌اساس پیش‌بینی اوپک، میانگین تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۱ به بیش از ۷/۸۷ میلیون بشکه در روز خواهد رسید که این رقم در مقایسه با رقم برآورد شده برای سال ۲۰۱۰ در حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز افزایش نشان می‌دهد. بر‌اساس این گزارش، کل تولید روزانه نفت خام اعضای اوپک در ماه ژانویه ۲۰۱۱ با ۴۰۰ هزار بشکه افزایش نسبت به دسامبر ۲۰۱۰ به ۷۲/۲۹ میلیون بشکه در روز رسیده است؛ در حالی که این رقم در دسامبر ۲۰۱۰ در حدود ۳۲/۲۹ میلیون بشکه در روز بود. اعضای اوپک در سال ۲۰۰۸ میلادی در پی بحران اقتصادی جهان و به دنبال آن کاهش تقاضای نفت خام، در ۳ مرحله تصمیم گرفتند سهمیه‌های تولید خود را ۲/۴ میلیون بشکه در روز کاهش داده و این رقم را به ۸۴۵/۲۴ میلیون بشکه در روز برسانند. اعضای این‌سازمان که بیش از یک سوم نفت خام جهان را تولید می‌کنند، در یکصد و پنجاه و هشتمین نشست فوق‌العاده خود در کیتو اکوادور برای هفتمین بار پیاپی تصمیم گرفتند سهمیه‌های تولید را در همان سطح ۸۴۵/۲۴ میلیون بشکه در روز تثبیت نمایند.
طی هفته گذشته، به دلیل افزایش خوش بینی‌ها برای افزایش تقاضای انرژی و رشد سرمایه گذاری در آمریکا و همچنین پیش‌بینی جدید دبیرخانه اوپک مبنی بر افزایش تقاضای جهانی نفت خام در سال 2011، ارزش شاخص‌های بورس از یک روند افزایشی قابل توجه برخوردار بودند.
ارزش یورو در مقابل دلار طی هفته گذشته، در پی کاهش مشکلات اقتصادی و بهبود وضعیت اقتصادی کشورهای منطقه یورو از یک روند افزایشی قابل توجه برخوردار بود. تصویب کمک‌های مالی به یونان و ایرلند از سوی اتحادیه اروپا و صندوق بین‌المللی پول، تا حدودی موجب تضعیف ارزش یورو در مقابل دلار گردیده است، ولی کارشناسان معتقدند این روند تداوم نیافته و برنامه‌های انبساطی بانک مرکزی آمریکا، سبب کاهش ارزش دلار خواهد شد. به‌طور کلی ارزش دلار در مقابل یورو در پی تصمیمات فدرال رزرو مبنی بر ارائه کمک‌های مالی برای بهبود اوضاع اقتصادی این کشور، از یک روند کاهشی برخوردار بوده است. سیاست‌گذاران بانک مرکزی آمریکا اعلام کرده اند که آماده ارائه کمک‌های بیشتر برای بهبود اوضاع اقتصادی این کشور می‌باشند، لذا در صورت اجرای برنامه‌های انبساطی بانک مرکزی آمریکا و تزریق پول به اقتصاد این کشور برای جلوگیری از بازگشت به رکود، ارزش دلار افت خواهد کرد.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال در بازار بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه آوریل 2011، به دلیل فروکش کردن ناآرامی‌ها در کشور مصر و کانال سوئز از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 08/103 دلار در هر بشکه در تاریخ 14 فوریه 2011 تا کمتر از 64/101 دلار در هر بشکه در تاریخ 15 فوریه 2011 کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 78/103 دلار در هر بشکه در تاریخ 16 فوریه افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبوده و دوباره تا سطح 52/102 دلار در هر بشکه در تاریخ 18 فوریه کاهش یافت. سطح بالای ذخیره‌سازی نفت خام در آمریکا، تعطیلی چند میدان نفتی در دریای شمال و نگرانی مصرف‌کنندگان درباره عرضه نفت خام به بازار اروپا موجب شده است تا نفت خام برنت از حق مرغوبیت 32/16 دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار باشد. این حق مرغوبیت در بیشترین میزان خود در تاریخ 16 فوریه 2011 به بیش از 79/18 دلار در هر بشکه افزایش یافت.
پیش‌بینی قیمت:
در هفته گذشته روند متفاوتی بین قیمت نفت خام WTI و برنت مشاهده شد؛ به طوری که فشار افزایشی بر برنت و فشار کاهشی بر WTI حاکم بود و بازار در روز جمعه شاهد نوسان زیاد در هر دو نفت خام بود. نفت برنت در مسیر افزایشی با مقاومت حدود 104 ماهانه روبه‌رو شد و مسیر کاهشی در پیش گرفت و WTI که کاهش قابل ملاحظه‌ای تا حدود 83 دلار داشت، روند افزایشی به خود گرفت. ذخیره‌سازی‌های نفت خام و به خصوص بنزین در آمریکا نسبت به سال‌های گذشته در سطح بالاتری قرار دارد که موجب پایین نگه‌داشته شدن قیمت آن نسبت به برنت است. ناآرامی در کشورهای منطقه خاورمیانه از دلایلی است که موجب فشار افزایشی بر قیمت نفت برنت شده است، در حالی که این فشار بر نفت WTI کمتر است. آمار اقتصادی آمریکا در هفته گذشته تا حدودی شرایط مبهمی را به همراه داشت گرچه در کل، شرایط رو به بهبود مشاهده می‌شود. بیکاری بالا یکی ازعوامل مهمی است که هنوز اقتصاد آمریکا را تهدید می‌کند و در هفته گذشته نیز بر تعداد جویندگان کار افزوده شد. اقتصاد اروپا نیز هنوز در شرایط نااطمینانی به سر می‌برد و احتمالا کشور پرتغال نیز نیازمند کمک‌های مالی در هفته‌های آتی خواهد بود. نفت برنت نتوانست بالاتر از 104 دلار قرار گیرد که دومین مقاومت ماهانه است و در هفته جاری نیز از مقاومت‌های مهم است. در شرایط فعلی قیمت بالاتر از 5/101 اولین سطح حمایتی است. قیمت نفت WTI تا حدی از فشار کاهشی رها شده است، ولی در مسیر افزایشی با مقاومت روبه‌رو است. در مسیر افزایشی تا رسیدن به 90 دلار با مقاومت روبه‌رو است، در مسیر کاهشی با حمایت‌های مناسبی در بالاتر از سطح 83 دلار مواجه است.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی