غلامعلی رحیمی- مهدیه علوی *
بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به ۲ آوریل ۲۰۱۰ در حدود ۱۶۶۹ میلیارد فوت مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از ۳۱ میلیارد مترمکعب افزایش یافته است.

این ذخایر به میزان 2 میلیارد فوت مکعب کمتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 2 آوریل 2009 بوده و به میزان 180 میلیارد فوت مکعب(1/12 درصد) بیشتر از متوسط 5 سال گذشته (2009- 2005) است. میزان متوسط ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی آمریکا طی 5 سال گذشته در حدود 1489 میلیارد فوت مکعب بوده است. در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به 2 آوریل به میزان 3 میلیارد فوaت مکعب نسبت به هفته قبل از آن کاهش یافته، ولی به میزان 87 میلیارد فوت مکعب (1/13 درصد ) از متوسط 5 سال گذشته این منطقه بالاتر است.
ذخایر در منطقه تولیدی (آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و....) به میزان ۲۸ میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه؛ یعنی (۵۹۹ میلیارد فوت مکعب) بوده و نسبت به هفته قبل از آن نیز به میزان ۳۱ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است.
سطح ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا نیز طی هفته منتهی به 2 آوریل 2010 به میزان 3 میلیارد فوت مکعب نسبت به هفته قبل از آن افزایش یافته و همچنین معادل 65 میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط 5 سال گذشته این منطقه است. به طور کلی سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی آمریکا که معادل 1669 میلیارد فوت مکعب است، در محدوده تاریخی 5 سال گذشته قرار دارد.


مصرف گاز طبیعی در آمریکا طی هفته گذشته در همه بخش‌های مصرفی روند کاهشی داشته و به طور کلی به میزان 14 درصد کاهش یافته است. میزان کاهش مصرف گاز در بخش‌های اصلی مصرف‌کننده در محدوده 30-1 درصد بوده است که در این میان بخش‌های مسکونی/تجاری و بخش نیروگاهی به ترتیب با 30 درصد و 3 درصد بیشترین کاهش مصرف را به خود اختصاص داده‌اند. علت کاهش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری گرم بودن هوا و کاهش تقاضای گرمایشی بوده است.
قیمت‌های تک محموله گاز طبیعی طی هفته گذشته به‌رغم آب و هوای معتدل در اکثر بازارهای آمریکا روند افزایشی در پیش گرفته و به طور متوسط در حدود ۸- ۳ درصد افزایش یافتند. از دلایل افزایش قیمت گاز طبیعی در بازارهای آمریکا می‌توان به افزایش قیمت‌های نفت خام، تقویت قیمت آتی‌های گاز طبیعی و نیز انتظارات از افزایش قیمت‌های گاز طبیعی در بازارهای بورس اشاره کرد.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌ هاب با 4 درصد افزایش از 72/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در روز چهارشنبه 31 مارس 2010 به بیش از 08/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 آوریل افزایش یافت. قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بازار بورس نایمکس نیز برای تحویل در ماه مه ‌2010 طی دوره 31 مارس الی 7 آوریل به میزان 15 سنت افزایش یافته و در سطح 02/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 آوریل 2010 قرار گرفت. همچنین قیمت نفت خام WTI به میزان 19/2 دلار در هر بشکه طی دوره 31 مارس الی 7 آوریل 2010 افزایش یافته و به بیش از 64/85 دلار در هر بشکه ( 77/14 دلار در هر میلیون بی.تی.یو) رسیده است.


قیمت‌های تک‌محموله گاز طبیعی در بازارهای هنری‌هاب، نیویورک و شیکاگو به ترتیب از 72/3، 97/3 و 72/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 1 آوریل 2010 به 08/4، 44/4 و 19/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 آوریل افزایش یافته است. قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بازار بورس نایمکس نیز برای تحویل در ماه‌های مه ‌و ژوئن 2010 از سطوح 086/4 و 177/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 1 آوریل به سطوح 019/4 و 109/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 آوریل تغییر یافته است.
قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) نیز برای تحویل در ماه مه ‌۲۰۱۰، از حدود ۱۲/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۳۱ مارس ۲۰۱۰ به بیش از ۳۵/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۷ آوریل ۲۰۱۰ افزایش یافته است.
افزایش تولید گاز آمریکا در سال 2010
به پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا در پی افزایش تعداد دکل‌های فعال حفاری گاز طبیعی در آمریکا، تولید گاز این کشور در سال ۲۰۱۰ با ۷/۳ درصد افزایش نسبت به پیش‌بینی ماه گذشته این اداره، به ۸۷/۶۰ میلیارد فوت مکعب در روز خواهد رسید، در حالی که پیش‌بینی گذشته این اداره درباره تولید گاز ۷۲/۵۸ میلیارد فوت مکعب در روز بوده است.


تعداد دکل‌های فعال حفاری گاز طبیعی در آمریکا از ژوئیه سال گذشته میلادی با ۴۳ درصد افزایش به ۹۴۹ دکل رسیده است. این اداره همچنین در چشم انداز کوتاه مدت انرژی ماهانه خود، میانگین قیمت گاز بازار هنری‌ هاب آمریکا در سال ۲۰۱۰ را معادل ۴۴/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو پیش‌بینی کرده است، در حالی که در پیش‌بینی گذشته این اداره، میانگین قیمت گاز هنری‌هاب ۱۷/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو گزارش شده بود. بر این اساس، میانگین قیمت گاز در سال ۲۰۱۱ میلادی به ۳۳/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو خواهد رسید در حالی که در پیش‌بینی گذشته این اداره، این میزان ۶۵/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو گزارش شده بود. همچنین اداره اطلاعات انرژی آمریکا در چشم‌انداز کوتاه مدت انرژی ماهانه خود پیش‌بینی کرده است که واردات گاز طبیعی مایع شده (ال.ان.جی) آمریکا در سال جاری میلادی با ۴۲ درصد افزایش به حدود ۷۶/۱ میلیارد فوت مکعب در روز خواهد رسید.
افزایش تقاضای گاز اروپا در سال 2010
کنسرسیوم خط لوله گازی نابوکو پیش‌بینی کرده است که تقاضای گاز در بازار اروپا در سال جاری میلادی به میزان ۱۳ میلیارد مترمکعب افزایش یافته و به ۵۸۱ میلیارد مترمکعب خواهد رسید.
در پیش‌بینی‌های قبلی میزان تقاضای گاز در بازار اروپا معادل 630 میلیارد مترمکعب در سال 2010 برآورد می‌شد؛ ولی این پیش‌بینی‌ها در باره تقاضای گاز، با بروز رکود اقتصادی که تاثیر چشمگیری بر تقاضای سوخت اروپا داشته، حدود 50 میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.
بر این اساس، پیش‌بینی می‌شود که تقاضای گاز اروپا در سال ۲۰۱۲میلادی به ۶۱۷ میلیارد مترمکعب و در سال ۲۰۱۵ به ۶۵۶ میلیارد مترمکعب افزایش یابد؛ در حالی که در برآوردهای قبلی این ارقام به ترتیب معادل ۶۵۸ میلیارد مترمکعب و ۶۹۹ میلیارد مترمکعب پیش‌بینی شده بود.
با توجه به روند رو به رشد تقاضا و افزایش واردات گاز طبیعی اتحادیه اروپا و ضرورت تامین این اضافه تقاضا و همچنین تنوع بخشی به منابع تامین‌کننده گاز مورد نیاز این قاره، خط لوله گازی نابوکو در حال حاضر در حال اجرا می‌باشد. خط لوله گازی نابوکو قرار است بدون اتکا به روسیه، گاز منطقه دریای خزر را با عبور از آذربایجان، گرجستان، ترکیه و بلغارستان به اروپای غربی انتقال دهد. انتظار می‌رود خط لوله نابوکو در سال 2014 به بهره برداری برسد. در کنسرسیوم نابوکو، شرکت‌های او.ام.وی اتریش، ام.او.ال مجارستان، بلغارگاز بلغارستان، ترانس گاز رومانی، بوتاش ترکیه و شرکت آر.دبلیو.یی آلمان هر کدام با 67/16 درصد سهم مشارکت دارند. خط لوله نابوکو به طول 3300 کیلومتر، ظرفیت انتقال سالانه 31 میلیارد مترمکعب گاز را خواهد داشت.
* کارشناسان بازار انرژی