مشکلات صنعت طلا و جواهر

آزاده حسینی

با وجود تلاش مسولان برای راهیابی مبادلات شمش و سکه طلا در بورس کالا به منظور شفاف شدن مبادلات طلا این بازار همچنان با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند که از جمله مشکلات این صنعت، واردات مشکل طلا و قاچاق آن به کشور، عدم وجود ماده اولیه خالص و عیار پایین‌تر از استاندارد و ... است که برای بررسی بیشتر این بازار با مهندس سید امیر رضا‌هاشمی‌، کارشناس و فعال این بازار به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در پی می‌خوانید:

***

در ابتدا توضیحاتی در مورد اینکه طلا چگونه و از چه راه‌هایی وارد کشور می‌شود بفرمایید:

واردات طلا به ایران به دو صورت است، اولی واردات دائم: در این نوع از واردات مشمول عوارض ورودی ۴درصد و کارمزد است که البته اخیرا قوانینی برای رفع این عوارض تصویب شده است. این نوع از واردات نیاز به ثبت سفارش در وزارت بازرگانی دارد که به علت مشکل بودن مسائل اداری و تشریفات این کار باعث ایجاد مانعی برای واردات شمش طلا به کشور است. دومی ‌نیز به صورت واردات موقت و قانونی مبنی بر ورود موقت طلا برای تولید صادراتی وجود دارد که مشمول عوارض نمی‌شود و تولیدکننده طبق این قانون می‌تواند طلای سفارش گرفته شده را بدون عوارض و فقط با پرداخت کارمزد به کشور پرداخت کرده و تا یک سال کالای ساخته شده را از کشور خارج کند. متاسفانه این قانون نیز برای تولیدکنندگان جزء به علت سخت بودن طی مراحل قانونی که شامل گرفتن سفارش رسمی‌ از خارج از کشور و سپس وارد کردن همان میزان شمش طلا به کشوراست، قانونی کاربردی نیست.

چرا کیفیت بیشتر طلاهای خارجی از داخلی‌ها بالاتر به نظر می‌رسد؟

عدم وجود ماده اولیه خالص باعث استفاده از طلاهای شکسته و استفاده شده در ساخت مجدد اکثریت اجناس داخلی شده است و در نتیجه کیفیت، رنگ و شفافیت ساخته‌های داخلی از درجه پایینی برخوردار خواهد بود ولذا سلیقه مشتری داخلی را به سمت جنس خارجی با کیفیت بالاتر سوق داده و از طرفی باعث از بین رفتن بازار طلای ساخت ایران در خارج از کشور شده است.

آیا طلاهایی با استاندارد پایین یا عیار پایین نیز در بازار وجود دارد ،چرا؟

بله. یکی دیگر از مشکلات تولید در صنعت طلا و جواهر مساله وجود طلای عیار پست یا به عبارتی عیار پایین‌تر از استاندارد است. فروشندگان طلا و سایر بنکداران طلا از آنجایی‌که طلای استاندارد شده در دسترس ندارند، طلای به اصطلاح شکسته و دست دوم را به سازنده می‌دهند که سازنده خود اقدام به آب کردن آن طلا کرده و سپس عیار کل طلای آب شده را به‌دست می‌آورد که این کار در اکثر موارد موجب کسر آمدن وزن طلا یا عیار آن برای سازنده و ضرر او می‌شود. از آنجایی‌که شمش سازی یا خالص سازی طلا از طلاهای شکسته در ایران به صورت سنتی،

غیرکارآمد، قدیمی‌ و غیراستاندارد می‌باشد و نظارت مستقیمی ‌نیز بر آنها انجام نمی‌گیرد و حتی در بعضی موارد نتیجه‌گیری‌های واحدی ندارند که این مراکز به صورت مطلق قابل اطمینان نیستند.

میزان استخراج طلا در داخل چقدر است و چرا طلا به ایران به صورت قاچاق وارد می‌شود ؟

استخراج طلا در ایران محرمانه بوده، اما بر اساس تحقیقات انجام گرفته حجم قابل ملاحظه‌ای نیست. واردات رسمی ‌طلا به کشور نیز به گفته رییس اداره نشر اسکناس کشور محرمانه است، ولی با برآوردهای انجام شده بر اساس اظهارات مسوولان مختلف این رقم بسیار پایین است که این مقدار تنها مصرف مدت کوتاهی در کشور است و مابقی مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان از راه قاچاق وارد کشور شد. عوارض ورودی شمش طلا معادل ۴% است، حال آنکه قاچاقچی ۱% ارزش طلا را دریافت کرده و با گارانتی طلای شمش را وارد می‌کند.

براساس تحقیقات نایجل دزبروک مصرف طلا و جواهر در ایران در سال ۲۰۰۴ میلادی بیش از ۱۱۸ تن بوده است، در حالی‌که کل طلای بازیافت شده در همین سال براساس آمار سازمان جهانی طلا چیزی در حدود ۳۶ تن بوده است. با کسر مقدار وارد شده متوجه حجم عظیم قاچاق طلا به کشور می‌شویم. در عین حال می‌توان متوجه شد که با این حجم از واردات قاچاق چه منبع عظیم درآمدی از دولت حذف و در عوض نصیب قاچاقچیان می‌شود. کنترل ورود اجناس قاچاق به کشور نیز کاری دشوار، پرهزینه و بی‌فایده است که شاهدی بر این مساله کشف تنها ۰.۰۵ تن (بیان شده در برنامه تلویزیونی ایران دریای نور) طلا در فرودگاه مهر آباد در سال ۸۵ است، در حالی‌که فرودگاه‌ها از راه‌های معمول قاچاق این اجناس کم حجم هستند.

چه راهکارهایی برای مقابله با قاچاق طلا پیشنهاد می‌کنید ؟

دولت برای علاج این درد و با همکاری اتحادیه توانایی بازرسی تک تک فروشگاه‌ها برای جمع‌آوری و جلوگیری از ارائه جنس قاچاق را دارد، در حالی‌که این کارهزینه بر و مقطعی تنها باعث بی اعتمادی بیشتر صنف نسبت به دولت و تشکیل فروشگاه‌های خانگی و زیرزمینی بیشتر با استاندارد پایین‌تر و عوارض منفی دیگر می‌شود. لذا برای رفع موانع موجود در صنعت طلا و جواهر و با توجه به مطالعه در زمینه راهکارهای کشورهای موفق در این صنعت اشتغالزا و سود آور به این نتیجه می‌رسیم که آزادسازی قیمت طلا و ارائه طلا با عیار مشخص در قطعات دارای شناسنامه به تولیدکنندگان توسط شرکت‌های معتبر و تحت لیسانس سازمان استاندارد ایران و با مجوز از بانک مرکزی ایران از مهم‌ترین و مناسبترین اقدامات برای رشد و احیای صنعت طلا و جواهر است.