روایتی دیگر از نهضت آسفالت و تداوم فروش یارانه‌ای قیر
گروه بورس کالا- منیژه حیاتی: در پی اجرای طرح نهضت آسفالت که بر اساس آن تاکنون بالغ‌بر ۳۰۰هزار تن قیریارانه‌ای در ۳۰ استان و به بیش از یک‌هزار و ۸۰۰ شهرداری و دهداری ارائه شده اظهارات متعددی از سوی برخی دست‌اندرکاران بازار مطرح شد که محور این مطالب مبتنی‌بر عدم‌سنخیت این طرح با اصول بورس و اقتصاد آزاد بود.
بر اساس این گزارش، سال گذشته در پی اصرار مصرف‌کنندگان دولتی که انتظار داشتند این کالا را دولت به همان شکل قبلی و با قیمت ۹۰تومان و نه ۳۸۰تومان بورس در اختیارشان قرار دهد، خرید این سازمان‌های دولتی (وزارت راه و شهرداری‌ها) در بورس به صورت مچینگ انجام شده و در نهایت قرار بر این شد تا مابه‌التفاوت را شرکت نفت (تامین‌کننده ماده اولیه تولید قیر) به شرکت‌های پاسارگادو جی پرداخت کرده و با این روش دولتی‌ها تنها ۹۰تومان بابت خریدشان از بورس پرداخت می‌کردند.
دستور رییس‌جمهور بر فروش قیر یارانه‌ای
به دنبال اجرای این روش طی چند ماه، قیر چند نرخی شده و در مواردی برخی افراد از این فرصت استفاده کرده و قیر ۹۰تومانی دولت را با قیمت گران‌تر در بازار عرضه کردند. در نهایت برای جلوگیری از این اتفاق تصمیم بر آن شد تا دولت به جای پرداخت مابه‌التفاوت قیمت قیر از طریق شرکت نفت، این مابه‌التفاوت را به حساب خریداران دولتی واریز کرده و این واحدها قیمت کامل قیر را پرداخت کنند.
اما نهایتا بنا به دلایلی که ناصر بگتاش، رییس انجمن آسفالت ایران از آن به عنوان مشکلات نقدینگی شهرداری‌ها نام می‌برد و با پیگیری‌های این انجمن، مجددا پرداخت یارانه‌ای قیربه شهرداری‌ها از فروردین‌ماه و با دستور کتبی رییس‌جمهوری آغاز شد.
احتمال تمدید نهضت تا شهریورماه
این حرکت که با عنوان نهضت آسفالت در کشورآغاز به کارکرد و قرار بود تا پایان تیرماه ادامه داشته باشد به گفته وی، در صورت موافقت نهایی، تا شهریور ماه تداوم خواهد یافت.
این مطالب در حالی مطرح می‌شود که از سوی دیگر گفته می‌شود مسوولان بورس کالا نیزدر حال بررسی این موضوع و تلاش برای بازگرداندن شرایط خریدهای بورس به وضعیت قبل و حذف سیستم یارانه‌ای هستند.
منتقدان فروش یارانه‌ای معتقدند با شروع فروش یارانه‌ای مجددا فروش این کالاها در بازار آزاد و حتی قاچاق آن به بازارهای صادراتی شدت گرفته است؛ ضمن اینکه این روش بیش از هر چیز با اصول و مبانی بورس منافات دارد.اما رییس انجمن آسفالت ایران در این خصوص معتقد است روند تحویل کالاها به واحدهای شهرداری به گونه‌ای بوده که امکان فروش آنها در بازار آزاد وجود ندارد.
وی با اشاره به تقسیم قیر مورد نیاز شهرداری‌ها با تناژ پایین اعلام کرد: در نهضت آسفالت عرضه کالا به شهرداری‌ها با تناژ‌های پایین که حداقل ۱۰۰ تن است انجام می‌شود و برای تحویل کالای بعدی، باید مجوزی ارائه شود که نشان دهد محموله قبلی در کارخانه تخلیه شده است. وی با اشاره به اظهارات برخی از کارشناسان در خصوص صادرات بخشی از کالاهای داخلی به کشورهای همجوار گفت: تنها در شرایطی امکان دارد که قیر دولتی در بازار وجود داشته باشد که برخی پیمانکاران وزارت راه به دلیل مشکلات نقدینگی کالای خریداری شده را در بازار عرضه کنند؛ اما از آنجا که وزارت راه در ازای قیری که به پیمانکاران تحویل می‌دهد به همان نسبت آسفالت تحویل می‌گیرد از این رو اگر پیمانکاری سهم قیر خود را در بازار عرضه کند باید در ازای آن به همان میزان از بازار خرید کند. وی با این توجیه احتمال عرضه انبوه کالا در بازار آزاد را رد کرد.
صرف هزینه عمران در هزینه‌های جاری
بگتاش در پاسخ به سوالی در خصوص دلایل بازگشت سیستم یارانه‌ای به بازار قیر گفت: پیش از نهضت آسفالت، دولت کل وجه خرید قیر را به شهرداری‌ها پرداخت می‌کرد؛ اما شهرداری‌ها به دلیل مشکلات مالی به جای خرید قیر و عمران شهرها آن را صرف پرداخت حقوق و مزایای کارمندان و هزینه‌های خود می‌کردند، از این رو ما پیشنهاد دادیم تا به جای پرداختن وجه، دولت کالا را در اختیارشان قرار دهد.
وی معتقد است با اجرای نهضت آسفالت بهترین اقدام در جهت جلوگیری از صادرات بی‌رویه قیر انجام گرفته است، اگرچه به گفته وی، هنوز در مواردی به صادرات توجه بیشتری می‌شود تا آنجا که در حال حاضر محموله‌های عراق بدون نوبت تحویل می‌شود، اما داخلی‌ها باید ۵ روز در نوبت باشند.
بورسی یا غیربورسی
اگرچه به واسطه عرضه تمام قیر تولیدی جی و پاسارگاد که عمده تولید این کالا در ایران را دارند، این فرآورده نفتی تا مدت‌ها عنوان یکی از مهم‌ترین کالاهای پذیرش شده در رینگ پتروشیمی را یدک می‌کشید؛ اما تداوم فروش‌های یارانه‌ای این کالا جدای از اینکه چه تاثیری در عمران و بهبود توسعه آسفالت در کشور دارد با بورس منافات دارد. در همین راستا، بگتاش با بیان اینکه اصولا بورسی شدن قیر با توجه به تولید انحصاری آن در ۲ شرکت از ابتدا اشتباه بود؛ امیدوار است این کالا همچنان با روش یارانه‌ای در اختیار شهرداری‌ها قرار گیرد.اما از سوی دیگر با در نظر گرفتن مصوبه دولت مبنی‌بر آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی عملا جداسازی قیر از معاملات بورس امکان‌پذیر نیست (ضمن اینکه شفاف‌سازی و فرآیند مشخص بورس در تعیین قیمت کالاها و معاملات آنها، تاثیرات بسزایی در حذف قاچاق این کالا داشته است) وبا توجه به اینکه انتظار می‌رود مشکلات نقدینگی شهرداری‌ها در شهرهای کوچک که به واسطه رکود در بخش ساخت‌وساز ایجاد شده همچنان ادامه داشته باشد، لازم است تا بورس، شرکت‌های تولید‌کننده و خریداران به فرمولی مشخص برای حل این موضوع برسند.
در غیر این صورت، صحنه معاملات این کالا همچنان شاهد تنش‌های فراوان میان خریداران، کارشناسان، صادرکنندگان و دیگر دست‌اندرکاران بازار قیر خواهد بود که نه تنها نتیجه‌ای برای بازار ندارد، بلکه هر از چند گاهی با نوساناتی مواجه می‌شویم که هزینه زیادی برای بازار دارد.
دولتی‌های دیگر در حال ورود به بازار یارانه ای
ضرورت ارزیابی شرایط موجود زمانی شدت پیدا می‌کند که اخیرا از تمایل برخی نهادهای دولتی دیگر از جمله آموزش و پرورش برای دریافت قیر یارانه‌ای صحبت به میان آمد.
علاوه‌بر این از آنجا که در حال حاضر شرکت جی و پاسارگاد بیشترین وکیوم باتوم را از پالایشگاه‌ها تحویل می‌گیرند و در مقابل بیشترین تولید را دارند، با تداوم سیستم فعلی یارانه‌ای انگیزه‌ای برای فعالیت بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری در این صنعت وجود نخواهد داشت، مگر اینکه در تمامی موارد از جمله تحویل ماده اولیه و توزیع کالا به صورت یکسان با شرکت‌ها برخورد شود.
ارسال نظر