بورس نفت یا بورس کالا؟!

گروه بورس کالا- زهرا مسافر: بورس نفت یا بورس کالا. کدامیک؟ این پرسشی است که شاید پاسخ به آن از سوی برخی از فعالان بازار یا عموم مجهول باشد. پس از تشکیل بورس نفت همگان تصور می‌کردند که عرضه محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی در ساختار بورس نفت صورت می‌پذیرد؛ اما ناگهان سیاست‌ها تغییر کرد و به فرمان سازمان بورس و اوراق بهادار مقرر شد تا این محصولات در بورس کالای ایران عرضه و معامله شود. اینکه بورس کالای کشور محل عرضه معامله هر نوع کالایی حتی نفت می‌باشد، شکی نیست.

اما در شرایطی که مسوولان دولتی می‌دانستند بورس کالا آمادگی عرضه معاملات محصولات پتروشیمی را دارد، تشکیل بورس نفت با چه هدفی بود؟!

یا اینکه اگر بورس نفت با اهداف اقتصادی در کیش راه‌اندازی شده است، چرا محصولاتی که باید در این بورس عرضه شود (پتروشیمی‌ها) در تالار کوچک بورس کالا انجام می‌شود؟!

این پرسش‌هایی است که ذهن چندین فعال اقتصادی را به خود مشغول کرده است. به نظر می‌رسد تشکیل بورس نفت در شرایط کنونی بیشتر جنبه سیاسی دارد تا اقتصادی.

شکل معاملات بورس کالا به یک ساختار چندوجهی نامنظم تبدیل شده است. به طوری که این بورس هرگز آمادگی انجام معاملات پتروشیمی را نداشت، ناگهان وظیفه سنگین معاملات فرآورده‌های نفتی را بر دوش گرفت.

این روزها تالار معاملات بورس کالای کشور دیدنی است. ازدحام معامله‌گران غیرقابل تصور است. بازار با چندین دسته از معامله‌گران روبه‌رو است. معاملات فلزی، کشاورزی و پتروشیمی هیاهوی «بورس» را دوچندان کرده و به نظر می‌رسد باید راه‌حل اساسی بر بحران فوق از سوی هیات‌مدیره بورس کالا اتخاذ شود. مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران در خصوص ترافیک ایجاد شده در معاملات روزانه بورس گفت: برای بهبود وضعیت کنونی ۵ تا ۶ماه زمان نیاز است. علی اکبر هاشمیان افزود: برای رفع وضعیت ترافیکی فعلی در معاملات شرکت بورس کالای ایران شرکت‌ها باید ۳ کار اساسی از جمله پذیرش، پرداخت تضمین لازم و استاندارد کردن کالاهایشان را انجام دهند؛ زیرا که معامله‌گران و خریداران هنوز روال کار را نمی‌دانند و فکر می‌کنند باید در تالار شرکت بورس کالای ایران جمع شوند؛ اما ضرورتی برای این امر وجود ندارد.

وی با بیان اینکه معامله‌گران تنها با یک تلفن می‌توانند به صورت آنلاین با کارگزارشان ارتباط برقرار یا دستورات لازم را بدهند، تصریح کرد: به علت جمع شدن تمام معامله‌گران در تالار بورس تهران شاهد ترافیک در معاملات این بورس هستیم.

مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران وجود رانت موجود در معاملات محصولات پتروشیمی را یکی دیگر از دلایل ترافیک در معاملات این محصولات برشمرد و خاطرنشان کرد: به ۵ تا ۶ماه زمان نیاز است تا رانت موجود در این محصولات حذف و بازار آنها مانند فلزات آرام و طبیعی شود.

وی با اشاره به اینکه شرکت‌های عرضه‌کننده محصولات پتروشیمی باید نماینده‌ای در کیش داشته باشند، گفت: حضور نماینده در تالار کیش بسیار ضروری و حتمی است و معاملات را از تالار بورس کالای ایران تنها از طریق سیستم ارتباطی با کیش می‌توانند انجام دهند و بدون حضور نماینده‌ای در کیش اجازه معامله ندارند. هاشمیان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا معاملات پتروشیمی را در تالار بورس کیش متمرکز می‌کنند، گفت: براساس مصوبه دولت، کیش به عنوان مبدا بورس بین‌المللی نفت باید قرار گیرد و شرکت بورس کالای ایران در تهران در جهت سیاست‌های دولت کمک می‌کند. وی در پایان از حذف صددرصدی رانت در معاملات محصولات پتروشیمی خبر داد و افزود: رانت موجود در معاملات محصولات پتروشیمی همانند محصولات فولادی حذف خواهد شد، چنانکه هم‌اکنون با گذشت یک‌هفته از معامله قیر در تالار بورس کالای ایران رانت معاملات این محصول به نصف کاهش یافته است.