آیین‌نامه معاملات آتی بورس کالا در شورای نگهبان

منیژه حیاتی

به دلیل اهمیت بسزای معاملات قراردادهای آتی در بازارهای مالی دنیا و کارکرد آنها در حوزه مدیریت ریسک، سازمان بورس و اوراق بهادار تهران با همکاری شرکت بورس کالا، ارائه الگویی را جهت استفاده از این ابزار پوشش ریسک، در دستور کار خود قرار داده است که براساس آخرین پیشنهاد ارائه شده در کمیته فقهی قرار بر این شد که اساس معاملات بورس بر تحویل کالا گذاشته شود. علی سعیدی مدیر پژوهش و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار در گفت‌وگو با خبرنگار ما با بیان این خبر افزود: اولین پیشنهاد برای ساختار حقوقی معاملات آتی که با شریعت نیز همخوانی دارد استفاده از صلح کالی به کالی بود که از ۱۳ نفر از مراجع عظام تقلید نیز استفتاء شده و صحت آن محرز شده، اما در عین حال برای افزایش وجاهت ساختار حقوقی و فقهی معاملات آتی و همچنین تطابق آن با سایر مذاهب اسلامی مطالعات بیشتری توسط سازمان انجام شد و طبق آخرین پیشنهاد در مباحث کمیته فقهی مقرر شد که اساس این معاملات بر تحویل کالا گذاشته شود؛ چرا که می خواهیم معاملات خود را بین‌المللی کنیم و به همین منظور باید به گونه‌ای قوانین را تنظیم کنیم که برای همه مذاهب قابل استفاده باشد.

وی با بیان این مطلب که در نهایت ساختار «فروش تعهد خرید» و «فروش تعهد فروش» از جانب خریدار و فروشنده معاملات آتی به تصویب اعضای کمیته رسید، گفت: بنابراین اساس معاملات آتی بنا بر تحویل فیزیکی است که البته مشارکت کنندگان در این بازار برحسب مورد می‌توانند به تسویه نقدی نیز مبادرت ورزند.

وی در خصوص نهایی‌شدن و قیمت آیین‌نامه این معاملات افزود: از آنجا که وجه‌الضمان معاملات (Margin) که از ارکان معاملات آتی در بازارهای نظام یافته است به عنوان بهایی که جهت معامله این تعهدها دادوستد می‌شود، مورد تایید اعضا قرار گرفت، این موضوع پس از گرفتن استفتاء از مراجع تقلید و در صورت رای به صحت آن، در آینده‌ای نزدیک باعث اجرایی‌شدن معاملات آتی کالا خواهد شد.

سعیدی با اعلام این مطلب که سازمان بورس براساس ساختار حقوقی معاملات آتی، مقررات خاصی را آماده کرده که به همراه نتایج این رای‌گیری به شورای‌عالی بورس جهت تصویب نهایی تقدیم می‌شود،‌ خاطرنشان کرد: البته قبل از تصویب نهایی، سازمان بورس بنا دارد با توجه به این که شورای نگهبان بالاترین مقام کشوری جهت تایید تطابق موضوعات با موازین شرع مقدس است، طی هفته جاری و پس از اتمام جلسه کمیته فقهی، موضوع را به این شورا ارسال کرده و سپس به شورای‌عالی بورس پیشنهاد می‌کند.

وی در خصوص به تعویق افتادن بحث راه‌اندازی معاملات آتی گفت: از آنجا که قرار بود زمستان سال ۸۶ این معاملات آغاز شود، بنابراین ما براساس برنامه حرکت کرده‌ایم. ضمن آنکه شرکت بورس کالا طی این مدت امکانات خوبی در زمینه آموزش انجام داده است.

وی در پایان در پاسخ به این سوال که آیا کمیته فقهی در خصوص کالای خاصی بررسی انجام داده است،‌ گفت: این کمیته تنها کلیت مساله را بررسی کرده است و در خصوص نوع کالا نظری ندارد.