در میزگرد همایش بورس انرژی مطرح شد
بورس نفت شدنی است یا نه؟
خبرگزاری فارس- در حالی که چندی قبل رییس سازمان بورس از منتفی شدن بورس نفت خبر داد روز دوشنبه در میزگردی که در حاشیه همایش بورس انرژی برگزار شده بود این موضوع که آیا بورس انرژی منطقی است یا خیر مطالب جدیدی را عنوان کرد. در این میزگرد مدیرعامل سابق شرکت پالایش و پخش با بیان توصیه‌ای به مسوولان وزارت نفت و نیرو گفت: راه‌اندازی بورس نفت شدنی نیست مگر اینکه در منطقه توافقی وجود داشته باشد. محمدرضا نعمت‌زاده در آخرین میزگرد همایش بورس انرژی که عصر روز دوشنبه برگزار شد، اظهار کرد: راه‌اندازی بورس نفت که به ضرر ما بود شدنی نیست، مگر اینکه در منطقه توافقی حاصل شود. این بورس عملا هم شکل نگرفته است. حتی شاید معاملات محصولات پتروشیمی هم به صورت محدود انجام می‌شود. برای همین در بورس انرژی باید نفت خام را جدا کنیم. وی ادامه داد: مصرف‌کنندگان نفت خام گروه‌های خاصی هستند که به قراردادهای حداقل یک تا ۵ ساله نیاز است تا متولیان عرضه نفت خام مطمئن شوند مشتری دائمی دارند. در مورد فرآورده‌های نفتی گفتند امکاناتش فراهم نیست که عمده مشکل آن مربوط به قیمت‌گذاری است، چون با توجه به هزینه‌های حمل‌و‌نقل امکان تعیین قیمت‌های مختلف وجود ندارد. دولت هم در قیمت‌گذاری و عرضه و تقاضا نقش دارد.
وی ادامه داد: زمانی که در شرکت پالایش و پخش بودم در پاسخ به عده‌ای که می‌پرسیدند قیمت‌گذاری فرآورده‌های نفتی چه زمانی آزاد خواهد شد می‌گفتم شاید ۲۰ سال دیگر.تا زمانی که مدیرعامل پالایش و پخش بودم به دلایل روشن با آزادسازی و عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا مخالفت کردم، چون آن موقع هر کسی که ۱۰ تن به بالا تقاضای خرید داشت می‌توانست دلالی کند. برای همین تشکیل حلقه واسطه‌ها منجر به افزایش ۲۰درصدی قیمت‌ها می‌شد.
نعمت‌زاده با بیان اینکه بورس فرآورده‌های نفتی یعنی تحمیل هزینه مازاد بر مصرف‌کننده و صنایع پایین دستی خاطرنشان کرد: در زمان مدیریتم و هنگامی که اقدام به فروش یک کالا به ارزش ۷۰ میلیارد تومان کردم یک دادگاه گفت که چرا گران فروختی و دادگاه دیگر اعلام کرد که چرا ارزان‌فروشی کرده‌ای. الان برای اینکه تولید‌کننده‌ها راحت باشند محصولات را به بورس کالا می‌برند، اما به فکر مصرف‌کننده‌ها و صنایع پایین‌دستی نیستند. وی افزود: چنین رویه‌ای در بازار برق وجود ندارد چون این بازار سابقه داشته و نظام‌مند است. چند سال گذشته که به بورس برق فرانسه رفته بودم مشاهده کردم مسوولان کارخانه‌ای اقدام به خرید ساعتی برق از نیروگاه اتمی مجاور می‌کردند که قیمت هر کیلو وات آن ارزان و ۸/۳ سنت بود. نعمت‌زاده ادامه داد: بنابراین به مسوولان وزارت نفت و نیرو توصیه می‌کنم آیین‌نامه آزادسازی صادرات برق را پیگیری کنند تا عده‌ای قادر به سرمایه‌گذاری باشند. وی در بخش دیگری گفت: در دولت قبلی پیشنهاد نصف کردن صادرات نفت خام و تشکیل ۶ پالایشگاه با ظرفیت ۶/۱ میلیون بشکه دادم که برخی از این پالایشگاه‌ها تاسیس شدند. برخی هم ۴۰ درصد پیشرفت داشتند که خود شرکت نفت باید متولی آن باشد. نعمت‌زاده در خاتمه افزود: علاوه براین توافقاتی برای مشارکت ۵۰ درصدی با کشورهایی مانند چین، مالزی، اندونزی و سوریه انجام و حتی مجوزهای لازم از شرکت ملی نفت هم اخذ شده بود، ولی مسائل سیاسی مانع از نهایی شدن این توافقات و انجام رویه‌های جدید به مانند کشور عربستان شد تا حداقل از طریق چند پالایشگاه خارج از کشور قادر به تغییر رویه صادرات فرآورده‌های پتروشیمی باشیم.
تشکیل بورس نفت به حداقل سه عامل نیاز دارد
مشاور مرکز تحقیقات مجمع تشخیص مصلحت گفت: راه‌اندازی بورس برق و بین‌المللی کردن آن ممکن است، اما تشکیل بورس نفت به تعیین حداقل سه سیاست تعرفه انتقال، عرضه‌کنندگان متعدد و انبارداری خصوصی نیاز دارد. اکبر ترکان در جریان برگزاری این میزگرد اظهار کرد: بازار مصرف انرژی ایران در حالی شامل دو بخش اولیه و ثانویه می‌شود که سالانه یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه نفت خام مربوط به انرژی اولیه است. وی ادامه داد: در این میان این اشکال وجود دارد که نفت و گاز اقتصاد ایران به دلیل وجود یارانه‌ها در محاسبات تولید ناخالص داخلی در قیمت‌ها عمل نمی‌کند تا مشخص شود انرژی مصرفی چقدر است. وی خاطرنشان کرد: درشرایطی ۳۵ درصد مصرف انرژی برای برق و انرژی ثانویه صرف می‌شود که راه‌اندازی بورس برق با توجه به زیرساخت‌ها و عرضه‌کنندگان و مصرف‌کنندگان متعدد و همچنین وجود قیمت در بازار امکان‌پذیر است. خوشبختانه طی سال‌های گذشته مسوولان وزارت نیرو ضوابط و مقررات بازار برق را شکل داده و حتی برای حمل‌و‌نقل برق در شبکه تعرفه گذاشته‌اند، اما برای انرژی اولیه یعنی نفت خام این شکل‌گیری و عوامل بازار با وجود مصرف‌کنندگان عمده کامل نیست، چون هنوز عرضه‌کنندگان محدود بوده و ضوابط حمل‌و‌نقل هم کامل نیست. به گفته ترکان معاون اسبق برنامه‌ریزی وزارت نفت، با کوشش جدید مسوولان وزارت نفت انتظار می‌رود این ضوابط تعیین شده و معیارهای انبارداری و حمل‌و‌نقل تعیین شود. وی با بیان اینکه شرکت‌های پالایشگاهی باید به صورت مستقل باشند تا بخشی از ساختارهای تشکیل بورس انرژی مهیا شود، ادامه داد: امکان بین‌المللی شدن بازار برق وجود دارد و طی آن تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بدون نیاز به توافق دولت‌ها و کشورهای مختلف می‌توانند، تبادل برق داشته باشند، اما برای بین‌المللی شدن بازار فرآورده‌های نفتی فاصله وجود دارد که نیاز به تعیین ضوابط است.
ترکان در پایان گفت: با این همه برای تشکیل بورس نفت به تعیین حداقل سه سیاست مربوط به تعرفه انتقال، عرضه‌کنندگان متعدد و انبارداری خصوصی نیاز است. در غیر این صورت انتظار تشکیل این بورس برآورده نخواهد شد. همچنین تعیین یک قیمت واحد برای فرآورده‌های نفتی در سراسر کشور موردنظر بازار نبوده و مانع از ایجاد بورس نفت می‌شود.
ارسال نظر