نگرانی بازار نفت از ادامه روند کاهشی تولید
غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی
قیمت‌های نفت خام در بازارهای جهانی در هفته آخر اکتبر ابتدا روند کاهشی را طی نمود، ولی مجددا از ۲۹ اکتبر روند صعودی در پیش گرفته است.

وضعیت نامناسب اقتصاد جهانی و نگرانی درخصوص کاهش میزان تقاضای نفت برای مدتی طولانی مهم‌ترین دلیل کاهش بهای نفت می‌باشد.
آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرده است که کاهش بهای نفت، افت تولید این ماده را در سال‌های آینده تشدید می‌کند. تولید جهانی نفت خام سریع‌تر از حد انتظار در حال کاهش است و این موضوع، تولید‌کنندگان نفت را برای تامین تقاضا بدون سرمایه‌گذاری بیشتر با مشکل روبه‌رو خواهد ساخت. در صورت نبود سرمایه‌گذاری‌های بیشتر، تولید سالانه نفت خام ۱/۹درصد و حتی در صورت انجام سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در صنعت نفت، تولید ۴/۶درصد در سال کاهش می‌یابد.
همچنین بر اساس پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی رشد مصرف نفت خام در کشورهای چین، هند و دیگر کشورهای در حال توسعه، نیازمند سالانه 360میلیارد دلار سرمایه‌گذاری تا سال 2030 می‌باشد.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) قیمت سبد نفتی اوپک از ۲۷/۶۰ دلار در هر بشکه در ۲۳ اکتبر به ۹۰/۵۵ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۸ اکتبر کاهش یافته و مجددا تا سطح ۱۳/۵۸ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۹ اکتبر افزایش یافته است. طی دوره ۲۸-۲۳ اکتبر قیمت سبد نفتی اوپک حدود ۲۵/۷درصد کاهش داشت و در پایین‌ترین سطوح خود در ۱۷ ماه اخیر قرار گرفت. سبد نفت خام اوپک دربردارنده ۱۳ نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، میناس اندونزی، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس‌ سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، ماری قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف ۱۷ ونزوئلا است.
به دنبال کاهش‌های مداوم بهای نفت در بازارهای جهانی و به دنبال آن کاهش قیمت نفت اوپک، اعضای این سازمان در صد و پنجاهمین نشست خود تصمیم به کاهش 5/1میلیون بشکه‌ای در تولید خود گرفتند. برخی اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)،‌همچنین دبیرکل این سازمان اعلام کردند در صورت ادامه روند کاهشی بهای نفت، تولید خود را بار دیگر کاهش خواهند داد و در صورت لزوم، نشست فوق‌العاده دیگری، قبل از نشست برنامه‌ریزی شده ماه دسامبر (آذر) در الجزایر برگزار خواهند کرد.
قیمت نفت خام WTI نیز از بیش از ۶۷ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۲ اکتبر به ۸۵/۶۱ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۷ اکتبر کاهش یافت ولی مجددا تا حدود ۶۸ دلار در تاریخ ۲۹ اکتبر افزایش یافت.
میزان ذخایر نفت خام آمریکا از 2/308 میلیون بشکه در تاریخ 10 اکتبر به بیش از 4/311 میلیون بشکه در تاریخ 17 اکتبر افزایش یافته است که در حدود 2/5 میلیون بشکه کمتر از میزان مشابه سال قبل می‌باشد. میزان این ذخایر بر حسب روز نیز از 7/23 روز در تاریخ 10 اکتبر به 6/22 روز در تاریخ 17 اکتبر کاهش یافته است که به میزان 6/1 روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل می‌باشد.
تولید نفت خام آمریکا از ۵۷۲/۴ میلیون بشکه در روز در تاریخ ۱۰ اکتبر به ۶۳/۴ میلیون بشکه در روز در تاریخ ۱۷ اکتبر افزایش یافته است ولی با این حال حدود ۴۹۲هزار بشکه در روز از میزان مشابه سال قبل کمتر می‌باشد. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا نیز با ۱۶۱/۱۰ میلیون بشکه در روز به ۴۰۰/۱۰ میلیون بشکه در روز افزایش یافته است که به میزان ۲۹۷/۱ میلیون بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل می‌باشد.
پیش‌بینی قیمت نفت خام WTI:
کاهش تقاضای نفت خام همچنان سطح ذخیره‌سازی‌های قیمت نفت خام در آمریکا را افزایش می‌دهد که دلالت بر مازاد عرضه در بازار دارد. در چنین وضعیتی تنها راه‌کار موجود برای اوپک در جهت کنترل قیمت نفت کاهش تولید بود که توسط این سازمان صورت پذیرفت.
این امر احتمالا می‌تواند بر روند رو به رشد سطح ذخیره‌سازی‌ها موثر واقع شده و فشار افزایشی بر قیمت‌های نفت وارد آورد. آن سوی سکه کاهش میزان تولید اوپک، افزایش ظرفیت مازاد تولید است که به معنی افزایش اطمینان خاطر از ورود نفت مازاد در شرایط وقوع شوک در طرف عرضه می‌باشد. این موضوع برعکس حالت اول فشار کاهشی بر قیمت نفت وارد می‌آورد. قابل ذکر است از زمانی که عملا اعضای اوپک تولید را کاهش داده‌اند تا زمانی که اثر این کاهش بر سطح ذخیره‌سازی‌ها وارد شود، حداقل یک ماه زمان نیاز دارد در حالی‌که اثر روانی افزایش ظرفیت مازاد به سرعت بر جو بازار اثر می‌گذارد.
یکی از عواملی که در هفته گذشته در کنار تصمیم اوپک باعث فشار افزایشی بر قیمت نفت شد کاهش در سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین بود به خصوص اینکه سطح مذکور نسبت به ۵ سال گذشته در سطح پایین‌تری قرار دارد و می‌تواند به عنوان عاملی برای افزایش قیمت نفت عمل کند.
جدول شماره (1) پیش‌بینی قیمت نفت خام WTI را برای هفته آتی نشان می‌دهد. بر مبنای عوامل بنیادی قیمت 65 دلار در بشکه پیش‌بینی می‌شود و عوامل غیربنیادی بین 5 تا 10 دلار بر قیمت اثرگذار است.

جدول شماره(2) محدوده‌های حمایت و مقاومت در روند قیمت نفت WTI را نشان می‌دهد. قیمت 61 دلار در هفته گذشته کف قیمتی را رقم زد که به‌عنوان سطح حمایتی در برابر کاهش قیمت عمل خواهد نمود. در مسیر افزایشی قیمت 70 و 75 دلار مانع افزایش بیشتر می‌باشند. بدین معنی که احتمال تغییر روند قیمت با نزدیک شدن به این سطوح قیمتی بسیار بالاست.

تحولات بازار گاز:
میزان ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی آمریکا از ۳۲۷۷میلیارد فوت مکعب در تاریخ ۱۰ اکتبر به ۳۳۴۷میلیارد فوت مکعب در تاریخ ۱۷ اکتبر، یعنی ۷۰میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است و نسبت به متوسط ۵ سال گذشته به میزان ۹/۲ درصد بالاتر می‌باشد.
قیمت‌های تک محموله گاز طبیعی در بازارهای آمریکا به دلیل سرد شدن هوا در برخی مناطق عمده مصرف‌کننده گاز در این کشور، انجام عملیات تعمیر و نگهداری چند پروژه خط لوله و نیز ادامه قطع تولید گاز در خلیج مکزیک دارای روند افزایشی بوده است. قیمت‌های تک محموله گاز طبیعی در هنری هاب در فاصله 22-14 اکتبر به میزان 29 سنت در هر میلیون بی تی یو یا به عبارتی دیگر 36/4 درصد افزایش یافته و به 94/6 دلار در هر میلیون بی تی یو رسیده است.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازارهای هنری هاب، نیویورک و شیکاگو به ترتیب از ۶۵/۶، ۰۸/۷ و ۴۷/۶دلار در هر میلیون بی تی یو در تاریخ ۱۶ اکتبر به ۹۴/۶، ۸/۷ و ۱/۷ دلار در هر میلیون بی تی یو در تاریخ ۲۲ اکتبر افزایش یافته است. قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بازار بورس نایمکس نیز برای تحویل در ماه‌های نوامبر و دسامبر از سطوح ۷۰۳/۶ و ۹۷۲/۶ دلار در هر میلیون بی تی یو در تاریخ ۱۶ اکتبر به سطوح ۷۷۷/۶ و ۹۷۷/۶ دلار در هر میلیون بی تی یو در تاریخ ۲۲ اکتبر افزایش یافته است.
کارشناس ارشد اقتصاد انرژی، موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی