وجود حساب‌های وکالتی و قوانین دست و پاگیر باعث شده بسیاری از متقاضیان از انجام دادوستد منصرف شوند

گروه بورس کالا - سردار خالدی: نبود قوانین الزام آور حضور سرمایه‌گذاران در بورس، وجود حساب‌های وکالتی و قوانین دست و پاگیر شرایط تضمین امنیت برای معامله و از سویی نبود فرهنگ و اطلاع‌رسانی لازم باعث شده بخش کشاورزی بورس کالا در شرایط نگران‌کننده‌ای در بی‌تفاوتی به سر ببرد. مبادلات دیروز رینگ کشاورزی بورس کالا در حالی برگزار شد که رکود در بازار همچنان ادامه دارد. معامله محصولات کشاورزی به دلیل نبود تقاضا و عدم تمایل سرمایه‌گذاران همچنان راکد است. در دادوستدها تنها محصول ذرت دانه‌ای با تقاضا روبه‌رو شد و عرضه‌کنندگان توانستند همه محصول تولیدی‌شان را در بازار به فروش برسانند. در ابتدای معاملات برای جو ۷۶۹ تن محصول در ۶ نوبت در دو نوع وارداتی و داخلی روی تابلو آمد که تنها برای ۲۰۰ تن از این محصول داخلی تقاضا به وجود آمد، اما این تقاضا به دلیل نبود حساب وکالتی برای مشتری سرانجامی نداشت. به نظر یکی از فعالان، مشکلات مربوط به حساب‌های وکالتی که امنیت معامله را تضمین می‌کند در بازار کشاورزی باعث شده بسیاری از مشتریان بازار سنتی تمایلی به حضور در بازار نداشته باشند. به اعتقاد این فعال، مشتری بازار سنتی معاملاتش را به صورت نقدی و براساس روال معمولی و سنتی پی می‌گیرد و خود را ملزم به رعایت قوانین مربوط به بورس نمی‌داند همین عامل باعث می‌شود مشتری رغبتی به رعایت قوانین دست و پاگیر بازار نبیند. این در حالی است که برخی معامله‌گران اظهار می‌کنند با تغییر قوانین دست و پاگیر حساب‌های وکالتی و راحت‌تر شدن معاملات به همراه بالابردن ضمانت‌های اجرایی مناسب می‌توان به حضور این افراد در بازار امیدوار بود.

در ادامه معاملات، از یک هزار و ۱۲۷ تن ذرت دانه‌ای وارداتی عرضه شده در بازار یک هزار و ۱۲۷ تن محصول وارد بازار شد که همه حجم عرضه شده در فاصله قیمتی ۵۴۸ تا ۵۵۶ تومان به ازای هر کیلو فروخته شد.

همچنین ۲۲ تن شکر سفید کارخانه دعبل و کارخانه قند ورامین به ترتیب به قیمت هر کیلو یک هزار و ۱۲۴ و یک هزار و ۱۵۰ تومان وارد بازار شد که به دلیل نبود تقاضا معامله‌ای برای آن انجام نشد. براساس گفته معامله‌گران، متقاضیان معتقدند قیمت‌های اعلامی بازار بسیار بالاست و برای آنها به صرفه نیست که با قیمت‌های ثبت شده نیازهایشان را تامین کنند. به نظر عرضه‌کنندگان، با وجود اینکه قیمت‌ها نسبت به هفته‌های ماقبل پایین آمده، اما بازارهای جهانی با رشد قیمت شکر مواجه شده است، بنابراین استدلال متقاضیان مبنی بر اینکه باید قیمت‌ها پایین بیاید مناسب نیست، اما در مقابل این استدلال مشتریان نیز معتقدند اگر در بورس نتوانند نیازهایشان را تامین کنند در خارج از بورس دادوستدهایشان را انجام می‌دهند، اما تهدید مشتریان تاکنون موفق بوده و اگر عرضه‌کننده‌ها راه مناسبی برای این وضعیت پیدا نکنند آنگاه باید گفت حضور شکر در بورس معنایی پیدا نمی‌کند. این در حالی است که ۱۰۰ تن کنجاله پنبه دانه پرک با قیمت هر کیلو ۴۳۸ تومان و ۱۰۰ تن کنجاله سویا پلیت نیز با قیمت هر کیلو ۴۸۰ تومان بدون تقاضا و معامله وارد بازار شد؛ اما برای کنجاله سویا پلیت ۶۰ تن محصول در بازار عرضه شد که همه میزان عرضه شده با قیمت هر کیلو ۴۸۷ تومان و ۵۵ ریال فروخته شد. رکود طولانی مدت و نبود معاملات در بازار کشاورزی بسیاری از سرمایه‌گذاران را با نگرانی نسبت به آینده همراه کرده است. یکی از فعالان، با اشاره به اینکه برای حضور سرمایه‌گذاران در بازار باید التماس و خواهش کرد، از وضعیت به وجود آمده بسیار گله‌مند است و اعتقاد دارد: با وجود اینکه قانون برای بخش‌های فلزات و پتروشیمی حمایتی است و تولید‌کننده را ملزم به حضور در بازار می‌کند؛ اما در بخش کشاورزی این الزام وجود ندارد و تولید‌کننده به خاطر قوانین دست و پاگیر دلیلی برای حضور در بازار ندارد.

برخی از مسوولان بازار نیز بر این باورند در رابطه با مشکلات بازار اطلاع‌رسانی لازم صورت گرفته و انتظار بر این است با مدیریت جدید تاکید بر برنامه‌های توسعه‌ای و الزام‌آور در بورس برای بخش کشاورزی در دستور کار قرار گیرد؛ اما به نظر می‌رسد برای رسیدن به راه مطلوب، مسیر دشوار و زیادی وجود داشته باشد؛ زیرا ایجاد فرهنگ جایگزین و هموار کردن قوانین الزام آور نیازمند تلاش همه جانبه است.

علاوه بر مسائل داخلی بورس کالا که در وهله اول بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مشکلات مربوط به بخش کشاورزی و بازار سنتی نیز روی روند بازار قابل مشاهده است. یکی از محصولاتی که دادوستد آن طی سال گذشته در بورس امید فراوانی برای فعالان ایجاد کرده بود، گندم صادراتی از نوع درم و خوراکی بوده که تا حدودی رضایت مشتریان را در بازار به وجود آورد؛ اما با وجود اینکه در سال جاری مسوولان از خرید تضمینی ۲ میلیون تن گندم در بازار برای عرضه در بورس خبر می‌دهند، به دلیل کاهش خرید تضمینی‌های دولت نسبت به سال گذشته که تاکنون براساس آمار رسمی نزدیک ۵ میلیون و ۳۴۰ هزار تن بوده و با توجه به اینکه پرونده خرید تضمینی نیز در حال بسته شدن است و نیاز به ایجاد راه‌حل مناسب برای جبران کمبود عرضه گندم در بورس به خصوص رینگ صادراتی به صورت عملیاتی انجام نشده است. براساس گفته تحلیلگران، برای جبران کمبود گندم در کشور دو راه پیش است که یا با واردات یا با سوآپ گندم این مسیر می‌تواند جبران شود؛ اما با وجود اینکه کمیته‌ای درباره سوآپ نیز فعال شده، تاکنون فعالیت‌های این کمیته به صورت اما و اگر و با‌ هاله‌ای از ابهام روبه‌رو بوده است. این در شرایطی است که فعالان بورس معتقدند در هر صورت برای جبران این کمبود می‌توان از یک کانال مناسب و از یک مکانیزم علمی به نام بورس برای منطقی بودن بازار استفاده کرد تا هم مصرف‌کننده از این اوضاع منتفع شود هم بورس بتواند با اطلاع‌رسانی لازم و فرهنگ‌رسانی درست، در شاخصه‌های توسعه اقتصاد کشور موثر باشد. به نظر این فعالان، با الزام عرضه محصولات در بورس و از بین بردن واسطه‌ها که مشکلات رانتی فراوانی را به وجود آورده و بازار را به صورت انحصاری از حالت رقابت بیرون آورده‌اند، بازار می‌تواند از رکود فعلی خارج شود. این در شرایطی است که به گفته برخی از دیگر تحلیلگران، حتی اگر قوانین الزام‌آوری در بورس به وجود بیاید، نمی‌توان شاهد توجه و تمایل سرمایه‌گذاران برای حضور در بازار بود، بلکه باید در کنار این قوانین الزام آور، دولت ضمانت‌های اجرایی را برای هموار کردن بازار ایجاد کند. قابل ذکر است یکی از دلایل اصلی کاهش خرید تضمینی گندم و کمبود نیاز داخل، خشکسالی سال گذشته بود که به دلیل استرس کاشت گندم پاییزه این مشکل به وجود آمد.