کنکاشی در دلایل گسترش رکود بازار فلزات

محمد حسین بابالو- هم‌اکنون غالب بازارهای داخلی بالاخص بازار فولاد و دیگر مصنوعات فلزی در رکود به‌سر می‌برند. کاهش حجم خرید در بورس کالای ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین مرجع معامله کالاهای داخلی، ضعف شدید تقاضا در بازارهای فیزیکی از جمله مواد اولیه و انواع صنعتی فولاد، مشکلات کارخانجات تولیدی، جلو انداختن و افزایش زمان تعمیر و نگهداری سالانه، ماه مبارک رمضان، کاهش تعداد ثبت سفارش‌ها و کاهش حجم واردات و... همگی دلایل رکود در قالب خرده بازارهای داخلی است. این در حالی است که با افزایش مداوم سطح عمومی قیمت‌ها همراه هستیم که رکود را وارد مرحله تورمی کرده که از آن با عنوان رکود تورمی یاد می‌شود. التیام رکود تورمی، زمان و هزینه بیشتری از رکود یا تورم را به‌صورت جداگانه می‌طلبد.اگر به چند ماه گذشته باز گردیم شاید دلیلی برای عدم رونق بازار در هفته‌های اخیر به چشم نمی‌خورد. افزایش قابل توجه حجم بودجه سالانه بالاخص بودجه‌های عمرانی دولت، بهبود شرایط اقتصاد جهانی به نسبت بحران اقتصادی سال‌های گذشته، افزایش قیمت نفت و... همگی دلایلی بود که امید به بهبود بازار را بزرگنمایی می‌کند. اما هم‌اکنون با نزولی شدن داده‌های اقتصادی، کاهش مجدد قیمت نفت و... این موارد با تردید مواجه شده است.

اقتصاد داخلی در شرایط فعلی

همان‌گونه که ذکر شد بازارهای ما بالاخص بازارهای فلزی و مصنوعات فولادی در رکود تورمی روزگار می‌گذرانند. تورم افزایش چشمگیری یافته و طبق آمارهای رسمی بیکاری نیز کاهش یافته است. بودجه سال ۹۰ هم افزایش یافته که افزایش بودجه عمرانی بیشتر خودنمایی می‌کند. قانون هدفمند کردن یارانه‌ها به افزایش هزینه تولید انجامیده و حجم نقدینگی در جامعه نیز افزایش یافته است. نوسان عجیب و غریب نرخ ارز در بازار آزاد یا توسط بانک مرکزی هم به نوسانی شدن بازارها کمک شایان توجهی کرد. التهاباتی که نه دلایل آن مشخص شد و نه دستاوردهای آن. ماه رمضان و کاهش سنتی حجم تقاضا جز برای مواد غذایی نیز آغاز شده است. رشد اقتصادی ما نیز به نسبت کشورهای اطراف و مشابه بسیار پایین‌تر است.

شرایط جهانی

اوضاع جهانی نیز در شرایط مساعدی نیست. از یک سو بازارهای سرمایه روزهای سختی را می‌گذرانند و از سویی دیگر بازارهای فیزیکی نیز پس از ترقی و افزایش قیمت‌ها مجددا در مسیر نزول قرار گرفته است، اما وضعیت کلی، شرایط تورمی و روند صعودی قیمت‌هاست. بحران‌های بدهی در اروپا و امریکا، رشد اقتصادی را در نوردیده و نرخ بیکاری را افزایش و بازارهای سهام را مجروح کرده است. بحران‌های سیاسی و اجتماعی و برخی اتفاقات نیز زخم‌های اقتصادی جهان را متورم و تعارضات را به رخ جهانیان می‌کشاند. متاسفانه اعتماد حتی به بازارهای فیزیکی نیز تقلیل روزافزونی یافته است. خروجی این موارد رکوردهای یکی پس از دیگری قیمت طلاست.

شرایط بازارهای فلزی

هم‌اکنون با کاهش شدید تقاضا در بازار بالاخص برای انواع صنعتی آن مواجه هستیم. این در حالی است که در کنار کاهش تقاضا و کاهش شدید حجم معاملات با افزایش قیمت‌ها نیز روبه‌رو هستیم. دلیل اصلی این شرایط را می‌توان در افزایش قیمت‌های جهانی و افزایش قیمت ارز، کاهش تقاضا در ماه مبارک رمضان، ضعف تزریق بودجه‌های عمرانی، افزایش تورم، افزایش بی‌ثباتی و کاهش اعتماد و ترس از آینده بازار، تقویت بازارهای رقیب از جمله طلا و خودرو، روند روبه رشد برخی دیگر از بازارها از جمله سهام و مسکن، مشکلات جدی در تامین و قیمت مواد اولیه صنایع فلزی از جمله نورد و ریختگری، مشکلات مالی کارخانجات تولیدی و مصرف‌کنندگان بزرگ از جمله بدهی‌ها و سرمایه در گردش، قانون هدفمند شدن یارانه‌ها و افزایش شدید هزینه تولید و... دلایل شرایط فعلی است. مهم‌ترین دلیل رکود تورمی فعلی در بازار فولاد را می‌توان در شرایط و حجم تقاضای دولتی در کنار افزایش قیمت‌ها عنوان کرد. با توجه به این روند و در کنار افزایش حجم نقدینگی و با رونق گرفتن بازارهای مرتبط از جمله مسکن و فولاد می‌توان امید داشت که نقدینگی به‌صورت غیرمستقیم به بازار فولاد وارد شده، به افزایش حجم سرمایه‌گذاری‌ها انجامیده و رونق به این خرده بازار مهم داخلی بازگردد. در کنار این موارد تزریق بودجه‌های عمرانی نیز بیش از پیش می‌تواند به تسهیل شرایط کسب‌وکار منتهی شود. در صورت رخ نمایی این شرایط می‌توان امید روزهای پر رونقی را برای بازار فولاد از نظر گذراند. نکته نهایی آنکه در صورت عدم افزایش واردات یا ادامه روند فعلی در سرمایه‌گذاری‌ها در آینده شاهد افزایش تورم خواهیم بود که تهدیدی جدی برای آینده هدفمند کردن یارانه‌ها است. بهترین شیوه برای جلوگیری از این رویداد افزایش و توجه به پروژه‌های عمرانی یا رونق مجدد و سریع تولید است.