غلامعلی رحیمی‌- مهدیه علوی*
قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در اوت ۲۰۱۱) طی دوره ۱۸ جولای الی ۲۲ جولای ۲۰۱۱ از یک روند کاهشی برخوردار بود.

بر این اساس به دلیل افزایش سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا معادل 60 میلیارد فوت مکعب طی هفته منتهی به 15 جولای 2011، قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس نایمکس، از حدود 546/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 18 جولای 2011 تا کمتر از 399/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 22 جولای 2011 کاهش یافت.
از سوی دیگر، قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه اوت ۲۰۱۱، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۷۹۹۱/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۸ جولای ۲۰۱۱ تا بیش از ۹۸۲۹/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۱ جولای ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۸۹۵۱/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۲ جولای ۲۰۱۱ کاهش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود 42/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 14 جولای 2011 تا بیش از 64/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 20 جولای 2011 افزایش یافت. این سطح قیمتی به میزان 8/23 درصد از قیمت 09/6 دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال 2010 ، پایین‌تر است. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک از یک روند افزایشی شدید برخوردار بوده و از حدود 75/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 14 جولای 2011 ، با 38/4 دلار (2/92 درصد) افزایش تا بیش از 13/9 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 20 جولای 2011 افزایش یافت. همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود 46/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 14 جولای 2011 تا بیش از 81/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 20 جولای 2011 افزایش یافت. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار کالیفرنیای جنوبی از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود 46/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 13 جولای 2011 تا بیش از 68/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 20 جولای 2011 افزایش یافت. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار تورنتوی کانادا نیز از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود 69/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 13 جولای 2011 با 22 سنت افزایش، تا بیش از 91/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 20 جولای 2011 افزایش یافت. همچنین قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (لندن- ICE)، با 47 سنت افزایش طی دوره 13 جولای 2011 الی 20 جولای 2011، از حدود 01/9 دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا بیش از 48/9 دلار در هر میلیون بی.تی.یو طی دوره مذکور افزایش یافته است. بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به 15 جولای 2011 در حدود 2671 میلیارد فوت مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از60میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. این ذخایر به میزان 213 میلیارد فوت مکعب کمتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 15 جولای 2010 بوده و به میزان 59 میلیارد فوت مکعب (2/2 درصد) کمتر از متوسط 5 سال گذشته (2010- 2006) است. میزان متوسط ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی آمریکا طی 5 سال گذشته در حدود 2730 میلیارد فوت مکعب بوده است. در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به 15 جولای 2011 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 50 میلیارد فوت مکعب افزایش یافته و در سطح 1298 میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است و به میزان 117 میلیارد فوت مکعب (3/8 درصد ) از متوسط 5 سال گذشته این منطقه کمتر است.
ذخایر در منطقه تولیدی (آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و....) به میزان ۸۵ میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه یعنی ۹۱۰ میلیارد فوت مکعب بوده و نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۶ میلیارد فوت مکعب کاهش یافته است. سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان ۴ میلیارد فوت مکعب (۴/۰ درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۱۵ جولای ۲۰۱۰ بیشتر است. سطح ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا طی هفته منتهی به ۱۵ جولای ۲۰۱۱ نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۱۶ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته و در سطح ۳۷۸ میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است ولی معادل ۲۷ میلیارد فوت مکعب کمتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه است. به طور کلی سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا که معادل ۲۶۷۱ میلیارد فوت مکعب است، در محدوده تاریخی ۵ سال گذشته قرار دارد.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی
قیمت بنزین سوپر بدون سرب و سوخت حرارتی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۲۲ جولای ۲۰۱۱ از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بودند. بر این اساس طی هفته گذشته، در ابتدا به دلیل تصمیم آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) برای توقف آزادسازی بیشتر ذخایر استراتژیک نفت کشورهای مصرف کننده، پیش بینی معامله گران بازار نفت مبنی بر کاهش ۳۰۰ هزار بشکه ای در روز صادرات نفت خام نیجریه در ماه سپتامبر ۲۰۱۱، خوش‌بینی معامله گران برای تصویب برنامه‌های انبساطی جدید در اقتصاد آمریکا، برآورد بانک مورگان استنلی مبنی بر افزایش قابل توجه تقاضای نفت بخش برق ژاپن در نتیجه اجرای برنامه‌های این کشور برای کنار گذاشتن تدریجی نیروگاه‌های برق هسته ای، تشدید و تداوم ناآرامی‌های سیاسی در خاورمیانه، تداوم اختلال در تولید نفت خام برخی کشورهای تولیدکننده همچون لیبی و یمن، تداوم ناآرامی‌ها در لیبی به ویژه در مناطق نفت خیز این کشور و تردید معامله گران درباره زمان بازگشت نفت خام سبک صادراتی این کشور به بازار نفت و پالایشگاه‌های اروپا، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، کاهش ارزش دلار در مقابل یورو، افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۱۲ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۵ جولای ۲۰۱۱ و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب، از حدود ۰۹۷۴/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۸ جولای ۲۰۱۱ تا بیش از ۱۴۷/۳ دلار به ازای هر گالن در روز ۲۰ جولای ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا در پی انتشار آمار کمتر از سطح انتظار بخش مسکن آمریکا، پیش بینی معامله گران از افزایش صادرات نفت خام آنگولا در ماه سپتامبر ۲۰۱۱ و همچنین افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۸۰۰ هزار بشکه در هفته منتهی به ۱۵ جولای ۲۰۱۱، قیمت بنزین سوپر بدون سرب تا سطح ۱۳۰۱/۳ دلار به ازای هر گالن در روز ۲۲ جولای ۲۰۱۱ کاهش یافت. قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل افزایشی مذکور و همچنین افزایش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۷۸ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۵ جولای ۲۰۱۱، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۰۷۷۷/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۸ جولای ۲۰۱۱ تا بیش از ۱۲۸/۳ دلار به ازای هر گالن در روز ۲۲ جولای ۲۰۱۱ افزایش یافت. البته طی دوره مذکور، افزایش سطح ذخیره سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۴/۳ میلیون بشکه در هفته منتهی به ۱۵ جولای ۲۰۱۱ از عوامل تضعیف کننده قیمت سوخت حرارتی در بازار آمریکا به شمار می‌رود. قیمت‌های آتی گازوئیل اروپا طی دوره مذکور به دنبال تصمیم رهبران منطقه یورو برای حل بحران بدهی کشورهای منطقه نظیر یونان، ایرلند و پرتغال و اعطای وام‌هایی با نرخ بهره پایین به این کشورها و همچنین تداوم بحران لیبی و کاهش شدید تولید نفت خام این کشور و در نتیجه افزایش نگرانی‌ها درباره کمبود عرضه نفت خام و فرآورده‌های نفتی در بازار اروپا، از یک روند افزایشی قابل توجه برخوردار بوده و از حدود ۱۴۲۷/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۸جولای ۲۰۱۱ تا بیش از ۱۹۲۲/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۲ جولای ۲۰۱۱ افزایش یافت. نمودار ۲: تغییرات قیمت‌های آتی بنزین، سوخت حرارتی و گازوئیل در بازارهای جهانی طی دوره ۱۸ جولای الی ۲۲ جولای ۲۰۱۱طی هفته مذکور، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت کوره پسماند آمریکا معادل ۸۰۰ هزار بشکه و همچنین افزایش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به ترتیب معادل ۱۲ و ۷۸ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۵ جولای ۲۰۱۱ از عوامل تقویت‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل۸۰۰هزار بشکه، فرآورده‌های میان تقطیر معادل ۴/۳ میلیون بشکه و سوخت جت معادل ۶۰۰ هزار بشکه در هفته منتهی به ۱۵ جولای ۲۰۱۱ از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی به شمار می‌روند. بر اساس آمار منتشره امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در روز ۲۱ جولای ۲۰۱۱، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره ۱۳ جولای ۲۰۱۱ الی ۲۰ جولای ۲۰۱۱، روندهای متفاوتی را تجربه کردند. بر این اساس، میانگین بهای تک محموله گازوئیل و سوخت جت در بازار خلیج فارس به ترتیب با افزایش (۱۵/۷) و (۴۴/۱۱) دلار به ازای هر تن متریک تن روبه‌رو شدند و روی قیمت۴۷/۹۵۷ و ۹۶/۱۰۳۴دلار قرار گرفتند. همچنین قیمت نفت کوره در همین مدت با ۷۸/۹دلار رشد به سطح ۱۸/۶۶۴دلار رسید. در حالی که قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب با کاهش ۷۳/۱۵دلار به ازای هر تن متریک به۳۱/۱۰۵۵دلار رسید.همچنین قیمت تک محموله گازوئیل، سوخت جت و نفت کوره در بازار ژاپن به ترتیب با افزایش (۸۲/۵)، (۱۲/۱۱) و (۹۸/۸) دلاری در هر تن، طی روز ۲۰ جولای ۲۰۱۱ به ترتیب در سطوح (۷۲/۹۹۹)، (۵۶/۱۰۶۴) و (۰۸/۶۹۲) دلار قرار گرفت. این در حالی بود که قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب به میزان ۳۴/۱۶ دلار به ازای هر تن متریک کاهش یافت و به سطح (۷۴/۱۰۹۸) دلار رسید. در بازار سنگاپور نیز روند تغییرات قیمت فرآورده‌های نفتی طی دوره مذکور به همین صورت بوده است. از سوی دیگر، قیمت تمامی‌فرآورده‌های نفتی در بازارهای مدیترانه و شمال اروپا طی دوره ۱۳ جولای الی ۲۰ جولای ۲۰۱۱ روند کاهشی را تجربه کردند. لذا بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب و گازوئیل در بازار مدیترانه به ترتیب با (۵/۲) و (۵/۶) دلار کاهش نسبت به هفته قبل (۱۳ جولای ۲۰۱۱)، طی روز ۲۰ جولای ۲۰۱۱ در سطوح (۱۰۷۴) و (۵۰/۹۷۵) دلار قرار گرفت. همچنین میانگین قیمتی هر تن سوخت جت و نفت کوره به ترتیب با (۷۵/۵) و (۵) دلار کاهش روی سطح معاملاتی (۱۰۴۷) و (۲۵/۶۹۷) قرار گرفت.
*کارشناسان بازار انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ( www.iies.org)