برتری تقاضا نسبت به عرضه و انتظارات تورمی افزایشی در کشور باعث شده است تا فرمول ابداعی بورس‌کالا، به شکل مستمر در مسیر رشد قیمت‌ها حرکت کند و به این ترتیب نرخ پایه بسیاری از محصولات در بازار داخل بالاتر از قیمت صادراتی آن باشد. در این شرایط، فاصله میان نرخ ارز معیار در کشور (نرخ حواله ارز در بازار مبادله) و نرخ ارز در بازار آزاد نیز حامی رقابت هیجانی متقاضیان و در نتیجه رشد مستمر قیمت‌های پایه خواهد بود.

اعتراض صنایع تکمیلی به قیمت‌‌‌سازی

انجمن نوردکاران ظرف هفته گذشته طی نامه‌‌‌ای به وزیر صنعت، معدن و تجارت، معاون معدنی وزارت صمت و رئیس بورس‌کالای ایران نسبت به قیمت پایه اسلب (تختال) فولادی برای عرضه در رینگ فیزیکی بورس‌کالای ایران اعتراض کرد و خواهان تغییر در قیمت پایه این محصول شد. انجمن نوردکاران در این نامه اعلام کرد که قیمت پایه اسلب عرضه‌شده در بورس‌کالای ایران بر مبنای نرخ ارز مبادله‌‌‌ای حدود ۱۱۶دلار گران‌‌‌تر از نرخ صادراتی این محصول به‌ازای هر تن است. در عین حال در این نامه آمده است که با توجه به کمبود این محصول نسبت به تقاضا در بازار داخل و رقابت متقاضیان برای کسب سهم از آن، قیمت فروش آن از رینگ فیزیکی بورس‌کالا به ۲۲‌هزار و ۵۴۲تومان می‌رسد که با احتساب نرخ حواله ارز در بازار مبادله، میانگین نرخ فروش اسلب در بازار داخل حدود ۳۲۴دلار به ازای هر تن گران‌‌‌تر از قیمت صادراتی آن است. همچنین انجمن نوردکاران به حجم عرضه اسلب در رینگ فیزیکی بورس‌کالا اعتراض داشته و آن را مصداق عرضه قطره‌‌‌چکانی و بازارسازی می‌‌‌داند.

به این ترتیب انجمن نوردکاران در نامه‌‌‌‌‌‌ای به وزارت صمت خواهان تغییر شیوه تعیین قیمت پایه اسلب به‌‌‌نحوی است که نرخ عرضه در بازار داخل بالاتر از قیمت صادراتی این محصول نباشد و در عین حال خواهان افزایش عرضه به‌منظور فروکش رقابت هیجانی در بازار شده است.  «دنیای‌اقتصاد» در این گزارش صحت ادعا و خواسته مصرف‌کنندگان اسلب فولادی را مورد بررسی قرار داده است.

عرضه اسلب گران صحت دارد؟

براساس گزارش موسسه پلتس، بهای هر تن اسلب (تختال) صادراتی ایران فوب خلیج‌فارس ظرف روز پایانی هفته اخیر (منتهی به ‌روز جمعه ۵ ژانویه) ۴۸۰دلار به ازای هر تن بود. البته بهای این محصول ظرف ۱۰روز اخیر روند افزایشی داشته است. پلتس بهای هر تن اسلب صادراتی ایران فوب خلیج‌‌‌فارس را برای روز پنج‌شنبه هفتم دی‌ماه برابر ۲۸دسامبر را ۴۷۰دلار به ازای هر تن ارزیابی کرده بود.

همچنین ظرف روز شنبه شانزدهم آذرماه، نرخ حواله ارز در بازار مبادله‌ای ۳۹‌هزار تومان بود. به این ترتیب قیمت دلاری اسلب صادراتی ایران فوب خلیج‌فارس برابر ۱۸‌هزار و ۷۰۰تومان به ازای هر کیلوگرم خواهد بود. البته نرخ صادراتی اعلامی، قیمت فوب خلیج‌فارس بوده و تولیدکننده برای فروش صادراتی فوب خلیج‌‌‌فارس باید هزینه گمرک، حمل محصول تا عرشه کشتی و... را نیز پرداخت کند. به شکل معمول هزینه صادرات محصول برابر ۵‌درصد نرخ صادراتی درنظر گرفته می‌شود. به این ترتیب حداکثر درآمد صادراتی به ازای فروش هر تن اسلب برابر ۴۵۶دلار خواهد بود. به این ترتیب اگر تولیدکنندگان اسلب (تختال) قصد عرضه محصول با نرخ صادراتی در بازار داخل را داشته باشند، سقف نرخ منطقی برای عرضه این محصول ۱۷‌هزار و ۷۸۰تومان به ازای هر کیلوگرم خواهد بود.

این در حالی است که ظرف هفته گذشته (منتهی به‌ روز جمعه ۱۵ دی‌ماه)، هر کیلوگرم اسلب با نرخی برابر ۲۰‌هزار و ۷۰۰تومان روانه بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران شد. به این ترتیب نرخ پایه اعلامی از سوی بورس‌کالای ایران برای عرضه اسلب در رینگ فیزیکی بورس‌کالا حدود ۱۶‌درصد بالاتر از قیمتی است که تولیدکننده از صادرات این محصول کسب می‌کند. بنابراین ادعای گرانی انجمن نوردکاران در خصوص قیمت پایه عرضه اسلب در رینگ فیزیکی بورس‌کالای ایران صحت دارد. البته در صورتی که نرخ ارز مورد استفاده در تبدیل قیمت صادراتی به نرخ ریالی بر مبنای بهای دلار در بازار آزاد محاسبه شود، نتیجه متفاوت خواهد بود.

در شرایط کنونی نرخ ارز در بازار آزاد در محدوده ۵۱‌هزار تومان نوسان دارد. بنابراین با درنظر گرفتن نرخ ۵۸۰دلاری برای فروش صادراتی هر تن اسلب صادراتی ایران، فوب خلیج‌فارس، قیمت ریالی صادرات هر کیلوگرم اسلب برابر ۲۴‌هزار و ۴۸۰تومان خواهد بود. همچنین نرخ ریالی ۹۵‌درصد بهای فروش صادراتی این محصول با احتساب نرخ ارز در بازار آزاد به ۲۳‌هزار و ۲۵۰تومان می‌‌‌رسد. به این ترتیب با در نظر گرفتن نرخ ارز در بازار آزاد قیمت پایه عرضه اسلب در رینگ فیزیکی حدود ۱۲‌درصد ارزان‌‌‌تر از ۹۵‌درصد قیمت صادراتی آن خواهد بود.

تفاوت قیمت‌های اعلامی در این گزارش و نامه انجمن نوردکاران به تفاوت نرخ صادراتی اسلب صادراتی ایران در موسسات مختلف بازمی‌گردد. نرخ‌های محاسبه‌شده در این گزارش بر مبنای قیمت‌های اعلامی از سوی مجله پلتس بوده، اما احتمالا نرخ‌های اعلامی از سوی انجمن نوردکاران بر مبنای قیمت اعلامی از سوی موسسه فست‌مارکت و نشریه متال‌‌‌بولتن اخذ شده است. به هر ترتیب قیمت پایه تعیین‌شده از سوی بورس‌کالای ایران برای عرضه اسلب در رینگ فیزیکی بورس‌کالا، بالاتر از نرخ صادراتی آن فوب خلیج‌‌‌فارس بر مبنای نرخ ارز رسمی در کشور است.

فرمول ابداعی بورس‌کالا حامی رشد نرخ در رینگ داخل

بورس‌کالای ایران از سال گذشته، فرمول تعیین قیمت پایه کالاهای مختلف از جمله محصولات زنجیره آهن و فولاد را تغییر داد. بورس‌کالا دلیل تغییر فرمول تعیین قیمت پایه را جداکردن قیمت‌های داخلی از نوسان قیمت جهانی و نرخ ارز با هدف محافظت از صنایع تکمیلی از گرانی عنوان کرد. این در حالی است که تجربه بیش از یک‌سال استفاده از این فرمول؛ فروش در رینگ داخل با نرخی به مراتب بالاتر از قیمت جهانی بوده است. درواقع نه‌‌‌تنها این فرمول جدید، بازار داخل را از صعود قیمت‌های جهانی در امان نداشت، بلکه مانع از آن شد که صنایع داخلی از عقبگرد قیمت در رینگ جهانی نیز منتفع شوند.  فرمول ابداعی بورس‌کالا برای تعیین قیمت پایه عبارت است از میانگین نرخ فروش یک محصول در رینگ فیزیکی در هفته قبل با احتساب افزایش مثبت ۳درصدی در صورت فروش بیش از ۵۰درصدی و کاهش منفی ۳درصدی در صورت عدم‌فروش ۵۰درصدی. در شرایطی که میزان تقاضا برای اغلب مواد اولیه به مراتب بیشتر از عرضه آن است، این فرمول به شکل معمول حامی رشد قیمت پایه خواهد بود.

انتظارات تورمی افزایشی در بازار داخل دلیل دیگری است که فرمول ابداعی بورس‌کالای ایران در تعیین قیمت پایه را ناکارآمد می‌کند. درواقع انتظارات تورمی در کشور به میزانی زیاد است که صنایع تکمیلی را برای خرید مواد اولیه خطوط تولید حتی با رقابت سنگین قیمتی نیز ترغیب می‌کند. در چنین شرایطی افزایش فاصله میان نرخ حواله ارز در بازار مبادله و نرخ ارز در بازار آزاد، حامی رقابت متقاضیان برای کسب سهم از عرضه گران مواد اولیه خواهد بود.