سناریوی جدید بورس‌های کالایی پس از چند ماه انتظار
جدایی نفت از بورس کالا و انرژی؟
گروه بورس کالا- کتایون دارابی: مقاومت وزارت نفت در مقابل معامله نفت خام در بورس کالا دست آخر تبدیل به فکری برای تاسیس یک بورس جدید به گفته آگاهان شده است؛ بورسی متعلق به وزارتخانه که بتوان نفت خام را آنجا بدون دردسر و دخالت دیگر نهادها مانند بورس کالا و بورس تازه تاسیس انرژی فروخت. البته این موضوع زمانی توسط وزارت نفت مطرح شده که پیش از آن نیز بحث خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا و ورود آنها به بورس انرژی مطرح بود، اما واکنش بورس کالا را در پی داشت. مدیرعامل بورس کالا با انتشار خبری اعلام کرد که خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا انجام نخواهد شد، اما هنوز چند روزی از این خبر نگذشته، موضوع خروج نفت خام از بورس انرژی نیز مطرح شد.
البته هنوز بورس انرژی به صورت رسمی کار خود را آغاز نکرده و نفت خام در آن عرضه نشده است، اما با توجه به اینکه بورس انرژی مکانی است برای عرضه حامل‌های انرژی، بیشتر کارشناسان بازار معتقدند؛ نفت خام، بنزین، نفت‌کوره و ... که به نوعی حامل انرژی محسوب می‌شوند، باید در این بورس عرضه شده و به فروش برسند.
البته عرضه نفت خام و عدم‌استقبال خریداران به گفته وزارت نفت تنها عاملی بود که عرضه‌های مکرر این وزارتخانه را در سال گذشته بی نتیجه پایان داده است، اما در مقابل خریداران هم نظرات متفاوتی دارند.
این گروه مقاومت وزارت نفت برای فروش این کالا را، تنها دلیل عدم‌خرید آن عنوان می‌کنند و معتقدند؛ وزارت نفت علاقه‌ای به شفافیت بازار نفت ندارد و سعی می‌کند با سنگ‌اندازی مانع معاملات نفت در بورس کالا شود.
عدم پاسخگویی به شبهه‌ها
البته نگاهی سطحی به روزهای عرضه نفت‌خام در سال پیشین هم به این موضوع دامن می‌زند؛ چرا که در بیشتر مواقع این وزارت نفت بود که در مقابل خریداران مقاومت کرد و حتی در مواردی سخنگوی این وزارتخانه اعلام کرد که حاضر نیست نفت خام را ارزان بفروشد؛ اتفاقی که به گفته بسیاری از معامله‌گران در حال حاضر با طرف‌های خارجی انجام می‌شود، اما خریداران داخلی قادر به استفاده از تخفیف وزارت نفت نیستند. در تمام مدتی که این موضوعات مطرح شد، وزارت نفت به هیچ کدام از شبهات بازار پاسخ نداد و همین امر سبب شد تا دیدگاه‌ها نسبت به عرضه نفت خام تیره و تیره‌تر شود تا آنجا که دیگر حتی معامله‌گری برای خرید محموله
نفت خام وارد بورس نفت نشد و به این ترتیب عرضه‌ها متوقف شد و حتی دیگر دولت نیز اصراری برای معامله نفت خام نکرد. بالاخره در پایان، تمام تلاش‌ها برای راه‌اندازی و شفاف ساختن معاملات نفت خام بی نتیجه باقی ماند.
حال تفکر راه‌اندازی بورس نفت پس از ناموفق بودن عرضه‌های مکرر در بورس کالا شکل گرفته؛ تفکری که برخی آن را ناشی از فشار دولت برای عرضه‌های بعدی و برخی نیز آن را مقاومتی پیش از آغاز به کار رسمی بورس انرژی می‌دانند و می‌گویند: وزارت نفت شمشیر خود را از رو بسته است. این در حالی است که بیشتر کارشناسان بازار معتقدند؛ بورس کالا با توجه به پیشینه عرضه محصولات پتروشیمی می‌تواند بستر مناسبی برای عرضه‌های نفت و مشتقات آن باشد. در عین حال بورس انرژی نیز با توجه به تعریف اساسنامه آن می‌تواند عرضه‌کننده حامل‌های انرژی باشد و این بدان معنی است که نفت خام می‌تواند زیرمجموعه عرضه‌های آنها باشد، اما اگر قرار باشد نفت خام به بورس انرژی هم راه نیابد، پس افتتاح بورس انرژی نیز در هاله‌‌ای از ابهام قرار می‌گیرد؛ چرا که عرضه‌های این بورس تنها به برق و خریدارانی همچون نیروگاه‌ها ختم خواهد شد که به عقیده بسیاری از آگاهان بازار به سختی انجام می‌شود.
امکان راه‌اندازی بورس اختصاصی وزارت نفت وجود ندارد
البته اظهارنظرهای متفاوتی در خصوص راه‌اندازی بورس نفت دیگری از سوی تحلیلگران مطرح است. محمود رضا خواجه نصیری، رییس اداره بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس در این باره می‌گوید: بورس نهادی ملی است و بورس کالا و انرژی بستر مناسبی برای عرضه نفت دارد و بهتر است که برای عرضه نفت از همین بستر استفاده شود.
به عقیده خواجه نصیری، ساختار مالکیت نمی‌تواند بورس را به بستری مناسب بدل کند و بورس نیز جایگاهی برای یک فرد یا گروه خاص نیست و بستری است برای استفاده کلیه نهادها. البته مجوز تاسیس بورس توسط شورای عالی بورس اعطا می‌شود و این موضوع به نگاه این شورا به تاسیس یک بورس توسط وزارتخانه نفت برمی‌گردد، اما به نظر می‌رسد راه سریع تر و مفید این است که وزارت نفت از بسترهای موجود استفاده کند. در همین حال برخی از کارشناسان بازار معتقدند؛ دولت قادر است وزارت نفت را ملزم به عرضه در بورس کالا یا بورس انرژی بکند و با توجه به اینکه نفت یک کالای استراتژیک است نیازمند شفافیت است.
البته یک مقام آگاه در سازمان بورس با اشاره به اینکه در اساسنامه بورس کالا و بورس انرژی، وظایف مربوط به آنها مشخص شده، می‌گوید: وزارت نفت نمی‌تواند به تنهایی بورسی برای خود راه‌اندازی کند؛ چرا که هر شرکت می‌تواند به تنهایی ۵/۲ درصد از سهام یک بورس را داشته باشد. این مقام آگاه معتقد است؛ بحث تاسیس بورس نفت توسط وزارتخانه عملا شدنی نیست. در همین حال برخی دیگر از آگاهان بازار یکی از دلایل مقاومت وزارت نفت در مقابل بورس انرژی را عدم‌اقبال مدیرعامل جدید آن می‌دانند و می‌گویند: مدیرعامل جدید نتوانسته نظر مساعد نفتی‌ها را برای عرضه نفت خام جلب کند. حال باید دید که وزارت نفت پس از عرضه‌های مکرر و بی نتیجه نفت خام در بورس کالا و مقاومت در برابر عرضه در بورس انرژی، می‌تواند جایگاه جدیدی به نام بورس نفت را در داخل وزارتخانه راه‌اندازی کند یا نه؟ البته برخی از کارشناسان بازار اعتقاد دارند که بورس کالا باید با افزایش سرمایه و واگذاری سهام بورس کالا به شرکت‌های عرضه‌کننده در این شرکت، از جدا شدن شرکت‌های پتروشیمی از این بورس جلوگیری کند.
ارسال نظر